عوامل موثر در گلدهی زعفرانزعفران

زعفران یا زَرپَران (زعفران عربی شده زرپران است (نام علمی: Crocus sativus) گیاهی است از تیرهٔ زنبقیان، سردهٔ زعفران که خواص زیادی از قبیل دارویی و رنگ غذایی دارد. ایران با تولید سالانه ۳۳۰ تن و صادرات ۲۸۰ تن از این محصول بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادر کننده زعفران در دنیا است.

اما مهمترین مقیاس در موفقیت باردهی و محصول دهی زعفران میزان گلدهی در مزرعه است و همین موضوع باعث اهمیت توجه به مقیاس و میزان گلدهی است.

متاسفانه بسیاری از کشاورزان تا مزرعه‌شان گل نمی‌دهد اکثرا مشکل خود را در بی‌اثر بودن کود یا بد بودن کودهای سال قبل خود می‌داننددر حالی که عوامل خیلی زیادی در این امر موثر می باشد. برای آشنایی با عوامل موثر بر گلدهی زعفران در ادامه با ما همراه باشید.

۱- پیاز آلوده :

باید پیاز ها کاملا سالم باشند، کنه و قارچ یکی از دلایل اصلی کاهش عملکرد میباشد. حتما پیازها را از چندین نقطه مزرعه از خاک بیرون آورده و برای کنترل از نظر داشتن کنه و قارچ به یک کارشناس متخصص رجوع کنید.

۲-اندازه پیاز:

هر پیاز برای اینکه گل داشته باشد باید وزنی بیشتر از هشت گرم داشته باشد اگر وزن آن کمتر از هشت گرم باشد گل نخواهد داشت و فقط بحث رویشی دارد. این قسمت مربوط به تغذیه میباشد و در صورت درست نبودن مدیریت تغذیه پیاز ها ریز شده و کاهش عملکرد حتمی است.

۳- تعداد پیاز و یا همان مقدار پیاز در هکتار:

هر چه مقدار پیاز هنگام کشت بیشتر باشد در آینده برداشت بیشتری در سالهای اول خواهید داشت.یعنی در دو مزرعه همسن مزرعه ای که پیاز بیشتری ریخته شده قطعا گل بیشتری خواهد داشت. البته تغذیه خوب باعث افزایش سریع تعداد پیاز شده و هر چه پیاز بیشتر داشته باشیم گل بیشتری خواهیم داشت البته این همیشگی نیست و بعد از چند سال که تعداد پیاز در یک نقطه خیلی زیاد میشود بر اثر رقابت در برداشت آب و مواد غذایی قطعا کاهش عملکرد خواهیم داشت.به عبارت بهتر هم تعداد کم پیاز و هم تعداد خیلی زیاد پیاز باعث کاهش گلدهی است.

۴- عمق پیاز:

پیاز مادری که امسال گل داده در بهمن ماه از بین میرود و رویب پیاز مادری پیاز دختری شکل گرفته و باعث میشود هر سال پیاز ها به سطح خاک نزدیک شوند و سال به سال از عمق کشت کاسته شود یعنی اگر شما در عمق ۲۵ سانتیمتر کاشته اید بعد از پنج سال عمق پیازها به کمتر از ۲۰ سانتیمتر میرسند.و این باعث میشود تنش های محیطی همچون سرما، گرما و کاهش رطوبت در پیاز ها تاثیر منفی بگذارند و گلدهی کاهش یابد.عمق پیاز با توجه به بافت خاک که شنی باشد ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر و اگر رسی باشد ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر باید باشد و هر چه از این عمق کمتر یا بیشتر باشد باعث کاهش گلدهی و در نهایت کاهش عملکرد خواهد شد.

۵- نوع خاک:

در سال هایی مثل امسال که گرمای هوا خیلی زیاد بوده، عملکرد زمین های رسی بسیار بهتر از مزارع شنی و سبک بوده و دلیل آن هم بالا بودن رطوبت در کنار پیاز و کاهش اثر گرما در تابستان روی پیاز و در نهایت افزایش عملکرد می باشد. مدیریت زعفران در این دو گروه خاک کاملا متفاوت بوده و باید نحوه آبیاری،زمان آبیاری و کوددهی را براساس بافت خاک انجام داد و بافت خاک برای زعفران بهتر است بافتی نه خیلی سفت و رسی و نه زمینی خیلی ماسه ای و سبک باشد.

۶-کیفیت آب و خاک :

از نظر شوری باید آب و خاک زعفران شور نباشد و ای سی خاک و آب زیر ۴۰۰۰ باشد و در صورت زیاد بودن ای سی(Ec) کاهش عملکرد حتمی است.از نظر pH هم باید نهایتا ۷٫۵ باشد و حتی با این pH هم مشکل جذب خواهید داشت و خیلی از مواد غذایی قابل جذب نخواهد بود.

۷- تعداد آبیاری در سال قبل:

برای اینکه به عملکرد خوبی برسیم باید حداقل نیاز آبی زعفران را تامین کنیم. ۴ تا ۵ آب در سال برای رسیدن به این هدف باید به زعفران داد. که مهمترین آنها زاج آب در بعد از برداشت گل و زرد آب هنگام زرد شدن برگ ها میباشد.

۸ – مدیریت کنترل علف هرز:

شاید یکی از دلایل اصلی کاهش گلدهی عدم کنترل علف هرز در مزارع می باشد. اگر زمین شما در بهار پوشیده از علف هرز است به طوری که برگ های زعفران دیده نمیشود باید بدانید که انتظار گل نداشته باشید.البته شرایط علف های هرز چند ساله همچون خار شتر متفاوت است و به دلیل عمق توسعه متفاوت ریشه های خارشتر این علف را تا قبل از آبیاری مهر ماه در مزرعه خود نگه دارید ولی باقی علف ها را از بعد برداشت گل باید با وجین حذف کرد و نگذاشت در رقابت با زعفران پیروز باشند.

۹- استفاده از سموم علف کش:

اگر برای از بین بردن علف های هرز پهن برگ از سمومی مثل سنکور استفاده کنید، به خصوص اگر دوز مصرفی را رعایت نکنید،کاهش گلدهی حتمی است.

۱۰ – نگهداری از برگ های زعفران تا آخر فصل:

تغذیه پیازها در انتهای فصل از برگشت مواد غذایی ذخیره شده در برگها میباشد پس تا خشک شدن کامل برگها، از درو کردن و یا چرانیدن برگ ها خودداری کنید در صورتی که به هر دلیل برگها زودتر حذف شوند پیازها در همان سایز باقی میمانند و به خاطر کاهش وزن پیازها عملکرد زعفران به شدت کاهش پیدا می‌کند.

۱۱- کشت مخلوط:

متاسفانه در بعضی موارد دیده میشود همزمان با زعفران یک محصول دیگر مثل جو و یا خاکشیر در همان زمین کشت می شود، کشت مخلوط باعث رقابت شدید با زعفران شده و از آب و مواد غذایی موجود در خاک استفاده میکند و محصول سال بعد زعفران را به شدت کاهش میدهد.