مهم ترین آفات و بیماری های زعفران

آفات و بیماری های زعفران از مهمترین عوامل زیان رسان به اقتصاد و کیفیت تجاری محصول است بنابراین شناخت دقیق آنها و تلاش برای از بین بردن و دفع آنها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است که در زیر سعی می شود به چند مورد از مهمترینها پرداخته شود .

مهم ترین آفات و بیماری های زعفران

برای داشتن بهترین عملکرد مزرعه باید نسبت به مدیریت مزرعه  از لحاظ تغذیه، آفات و بیماری های زعفران اهمیت بیشتری قائل شویم چرا که اگر رسیدگی به مزرعه زعفران صحیح نباشد پیازهای زعفران از نظر تغذیه به مشکل می‌خورند و در نتیجه زعفران خوبی نمی‌توانیم تولید کنیم.

زعفران به دلیل بو و مزه خوبی که دارد برای بسیار از حیوانات و حشرات خوردن آن لذت بخش است و از آن تغذیه می‌کنند به همین دلیل باید توجه بیشتری به آفت و بیماری های زعفران داشته باشیم.

مهم ترین آفات زعفران

۱- خسارت جویدگان

در زمین های زراعی زعفران برخی جوندگان می توانند باعث نابودی گیاه زعفران شوند. خرگوش و موش از عوامل از بین رفتن این گیاه هستند. جهت حفظ مزارع از این خسارات باید اقداماتی انجام داد.

خرگوش:

در فصل زمستان و در مزارع زعفران، خرگوش ها علف سبز زعفران را می خورند. با استفاده از روش های مختلف از جمله تله گذاری، حصارکشی زمین‌، طعمه مسموم (مانند فسفر دوزنگ به نسبت ۵/۲ درصد در بلغور گندم روغن زده) و یا مواد دورکننده مثل آربین می‌توان از بیشتر شدن خسارات وارده جلوگیری نمود.

موش:

این جانور همانند خرگوش برگ ها و بخصوص پیاززعفران را خورده و باعث از بین رفتن گیاه می شود. برای مبارزه با آن ها می توان از قرص تدخینی در سوراخ ها و قرار دادن طعمه مسموم در لانه آن ها استفاده کرد. یک روش سنتی برای مبارزه با موش ها این است که زعفران کاران یک لوله پلاستیکی را از یک طرف به اگزوز موتور سیکلت و از طرف دیگر درلانه موش قرار می دهند و موتور سیکلت را روشن می کنند. دود حاصل از اگزوز موتور سیکلت از طریق لوله پلاستیکی وارد لانه موش شده و باعث خفگی آن ها می شود. یا می توان با کاشت گیاه نعناع در اطراف مزارع مانع از نزدیک شدن آن ها به گیاه زعفران شد.

جوجه تیغی:

زعفران یکی از گیاهان مورد علاقه ی این جاندار است. این حیوان پیازهای گیاهرا از خاک خارج نموده، آن ها را می خورد و پوسته پیازها را باقی می گذارد.شکار یکی از روش های کنترل ازدیاد این جاندار می باشد اما یکی دیگر از روش های نتیجه بخش این است که سر یک چوب را حدود ۱ گرم پنبه پیچیده و آن را آغشته به محلول کلروپیکرین کرده و پس از خیس نمودن پنبه آن را در لانه جوجه تیغی ها قرار می دهند تا این گاز متصاعد شده و آن ها از بین بروند، البته باید تمام منافذ لانه مسدود باشد تا گاز خارج نشود و یا حیوان امکان خروج از لانه را نداشته باشد.

۲- کنه پیاز زعفران (bulb mite):     

 این کنه که از خطرناکترین و آسیب زا ترین آفات زعفران است بصورت بیضی شکل و تیره رنگ بوده و دارای پاهای کوتاه،محکم و پرزدار است. گیاهان مورد علاقه این نوع از کنه سیب زمینی، هویج، پیاز و … هستند.این آفت به صورت مستقیم به پیاز زعفران حمله نموده و بر روی پیاز زخم هایی ایجاد می کند. پیازهای آلوده دارای لکه های سیاه و پوسیده اند. برگ های گیاهانی که توسط این کنه آلوده می شوند، کوتاه تر و باریک تر بوده و دچار خزان زودهنگام می شوند و گل های زعفران این گیاه نیز کوچک تر و ظریف تر و با کلاله های ضعیف هستند.وجود این کنه در مزارع زعفران گناباد و قائن و خراسان جنوبی گزارش شده است.

روش پیشگیری: 

•    عمق کاشت ۲۰-۱۵ سانتی متر باشد.
•    از پیازهای سالم و فاقد لکه های تیره برای کاشت استفاده شود.
•     پیازها با قارچ کش و کنه کش قبل از کاشت ضدعفونی شود.
•     هر ۲ سال یکبار به ارتفاع ۲-۱ در طول تابستان خاکریزی انجام شود تا عمق کاشت پیازهای زعفران بدون تغییر بماند.
•     بهتر است که عمر بهره برداری از مزارع کم شود.
•     از انتقال بنه های زعفران مناطق آلوده به دیگر مزارع باید خودداری شود.

۳- تریپس بنه:

این آفت به رنگ زرد تا قهوه ای روشن است و دارای بالهای باریک ونوک تیزبا ریشک های طویل در حاشیه عقبی می باشد. روی بال های رویی دو رگ طولی وجود دارد.تا هنگامی که برگ های سبز زعفران وجود دارد تریپس نیز بر روی آن ها مشاهده می شود.

تریپس آرواره های خود را وارد برگ می کند و نقاط زرد تا سفیدرنگ بر روی برگ های زعفران ایجاد می کند. هنگامی که گیاه به تریپس آلوده شود دچار خزان زودرس شده و کیفیت و کمیت محصول زعفران کاهش می یابد.

چون خسارت این آفت در اواخر فصل رویشی یعنی هنگام رشد برگ های زعفران و اتمام جمع آوری گل های زعفران است پس نیازی به مبارزه شیمیایی ندارد.

۴- کرم پیازخوار زعفران

این آفت خسارت های سنگینی بر گیاه وارد نموده و باعث نبودی گیاه از قسمت پیاز می‌شود. این کرم سفید رنگ زیر خاک فعالیت دارد و باعث پژمردگی، خشک شدن و زرد شدن ناگهانی برگ ها می شود.برای مبارزه با این آفت باید از سم سوین استفاده کرد.

بیماری های زعفران

۱. بیماری زوال زعفران: 

این مورد یک بیماری قارچی و از خطرناکترین آفات زعفران است و در اثر پیدایش ریزوکتونیا و یولاسه ایجاد می شود. این قارچ سطح پیاز را مورد حمله قرار می دهد و لکه های قرمزی روی آن ایجاد می کند، سپس این لکه ها به داخل پیاز نفوذ کرده و باعث ایجاد برآمدگی هایی در سطح پیاز شده و باعث پوسیدگی آن و خشک شدن برگ ها می شود. 

روش مبارزه با بیماری زوال زعفران:

•     پیازها و برگ‌های آلوده جمع‌آوری و سوزانده شود.
•     زعفران  با سم سولفور دو کربن (۲۵۰کیلوگرم در هکتار) ضدغفونی شود.
•    به مدت ۶ تا ۸ سال در زمین آلوده پیاز زعفران کاشته نشود.

۲. بیماری سیاهک زعفران: 

سیاهک زعفران نیز یک بیماری قارچی است و عامل این بیماری قارچ فوماکو(Fumago) می باشد. این قارچ ابتدا برگ های گیاه را مورد حمله قرار می دهد و لکه های قهوه ای به صورت نقطه روی برگ پیدا می شود که به تدریج سیاه شده و سپس به سمت پیاز گیاه حرکت نموده و به تدریج کل گیاه را از بین می برد.

روش مبارزه با بیماری سیاهک زعفران:

•     جمع آوری برگ های آلوده و سوزاندن آنها
•    ضدعفونی پیازها قبل از کاشت با سموم مناسب   

۳. بیماری قارچی رایزوکتونیا:

این مورد یک بیماری قارچی است و از مهمترین آفات زعفران محسوب می شود . این قارچ از سطح پیاز وارد آن شده و به تدریج ریشه گیاه پوسیده می شود، برگ ها زرد شده و لکه های کوچک و سفید بر روی پیاز ها ایجاد می شود. پیشرفت این بیماری باعث ایجاد کپک های بنفش و پوسیدگی داخل و خارج پیاز می گردد. 

روش پیشگیری از بیماری قارچی رایزوکتونیا: 

•     برداشتن لایه های غلاف محافظ پیاز زعفران
•     ضد عفونی بنه ها و قرار دادن آن ها در محلول پنج درصد سولفات مس به مدت چنددقیقه
•     خارج کردن پیازهای آلوده از زمین و نابود کردن آن ها
•     ضدعفونی زمین آلوده با سولفور دو کربن
•     تناوب زراعی زمین

سایر مطالب:

بیماری باکتریایی زعفران ،عامل و چگونگی کنترل آن

۴. پیچیدگی و فنری شدن کلاله :

کلاله های زعفران در این بیماری همچون فنر می پیچند و گاهی قطع شده و می افتد. علت پیدایش این بیماری می تواند به دلایل مختلفی از جمله سن بنه ها، شرایط تغذیه ای، فیزیولوژی گیاه یا عوامل ویروسی و…باشد.

۵. بیماری زردی (کلروز برگ):

زرد شدن برگ ها می تواند علل مختلفی داشته باشد مانند نبودن عناصر غذایی، کمبود آهن و …

روش مبارزه با بیماری زردی :

•     کوددهی زمین با کودهای ازته، فسفات یا پتاسه
•    محلول‌پاشی مزرعه با محلول سولفات آهن و یا دیگر کودهای دارای آهن

۶. پوسیدگی بنه:

پوسیدگی بنه از مهمترین آفات زعفران است که می تواند در قسمت های مختلف گیاه ایجاد شود. پیازهای زعفران پوسیده و بوته آن، کوچکتر از حد طبیعی هستند. علت ایجاد این بیماری می تواند به علت شرایط بیماری زا، وضعیت نامناسب خاک و آبیاری نامتعادل گیاه باشد.

۷.  بیماری ورم پیاز:

این بیماری باعث تورم سطح پیاز می شود. گیاهان آلوده به این بیماری کوچکتر و بوته ها نیز کوتاهتر از حد طبیعی می باشند.