آفت سوسک برگ خوار سیب زمینی یا سوسک کلرادو

آفت سوسک برگ خوار سیب زمینی یا سوسک کلرادو یکی از ۱۵ آفت مهم محصولات کشاورزی جهان محسوب می شود که بومی آمریکا است و از سال ها قبل به اروپا منتقل شده و در ایران جزو آفات قرنطینه محسوب می شود. ورود و گسترش احتمالی آفت در مناطق مختلف کشور با در نظر گرفتن تنوع تغذیه آن از گیاهان خانواده بادمجانیان می تواند به صورت جدی تولید محصولاتی از جمله سیب زمینی و گوجه فرنگی را تهدید کند.

آفت سوسک برگ خوار سیب زمینی

این آفت سال های بعد توسط محموله های سیب زمینی وارد اروپا شده و در آنجا مستقر گردید و به تدریج و به دلیل عدم مدیریت به کشورهای دیگر انتشار یافت.

در سال ۱۳۶۳ برای اولین بار، این حشره در مزارع اردبیل مشاهده شد ولی با مبارزه صحیح، به مناطق دیگر انتقال نیافت. اما سال های بعد به دلیل عدم مدیریت و کنترل محصولات وارداتی، این آفت مجددا در مناطق مختلفی از ایران مشاهده گردید و امروزه در اکثر مزارع سیب زمینی وجود دارد.

این حشره علاوه بر سیب زمینی، میزبان های دیگری مانند بادمجان، گوجه فرنگی، فلفل، توتون، تاج خروس، گزنه و تاتوره داشته و در صورت نبود سیب زمینی، از این گیاهان تغذیه می ­کند.

میزبان های سوسک برگ خوار سیب زمینی

بوته‌های سیب زمینی بهترین میزبان برای سوسک سیب زمینی کلرادو است، اما ممکن است از تعدادی از گیاهان دیگر در خانواده سولاناسه Solanaceae تغذیه کرده، از جمله بادمجان، فلفل (به ندرت)، گوجه فرنگی، توتون و علف‌های هرز خانواده سولاناسه مانند تاج ریزی. همچنین گزارش شده که سوسک های سیب زمینی کلرادو از گیاهان غیر سولاناسه تغذیه می کنند، اما این نادر است و این گیاهان را نباید میزبان اولیه در نظر گرفت.

چرخه زندگی سوسک سیب زمینی کلرادو

چرخه زندگی سوسک سیب زمینی کلرادو با مرحله زمستان گذرانی حشرات بالغ شروع می‌شود. حشرات بالغ تا عمق چند اینچ خاک را حفر و در آنجا زمستان‌گذرانی می کنند. و در بهار از خاک بیرون می‌آیند و جفت گیری می کنند. و از گیاهان میزبان تازه جوانه زده تغذیه می‌کنند. سردی و بارانی بودن هوا خروج سوسک‌ها را از زمین به تعویق می‌اندازد، و این شرایط باعث کاهش تعداد نسل باروری حشره می‌شود. همچنین سوسک‌ها به رطوبت کم و حرارت زیاد حساس هستند و از بین می‌روند.

ماده‌ها معمولا تخم‌ها را در سطح زیرین برگ گیاهان میزبان که از نور مستقیم خورشید در امان است، می‌گذارند. حشرات بالغ زمستان گذران معمولاً به مدت ۵ تا ۱۰ روز قبل از جفت گیری تغذیه می کنند. تخم‌ها با توجه به دما و رطوبت طی چهار تا ده روز تفریخ می‌شوند. دوره زندگی این حشره شامل ۷ مرحله (تخم، ۴ سن لاروی، شفیره و بالغ) می‌باشد. سوسک سیب زمینی کلرادو بسته به عرض جغرافیایی یک تا سه نسل در سال دارد. در جنوب، نسل سوم معمولاً از علف های هرز تغذیه می کند و اغلب مهم نیست.

علائم خسارت سوسک کلرادو

سوسک سیب زمینی کلرادو یکی از پانزده آفت مهم گیاهی جهان است. مراحل مختلف لاروی و حشره بالغ آن از برگ‌های سیب زمینی تغذیه می‌کنند. در بین حشرات برگ‌خوار سیب زمینی هیچ حشره‌ای به اندازه این گونه توان برگخواری ندارد. خسارت سوسک کلرادو سیب زمینی به اندازه ای است که می‌تواند در مدت کوتاهی تمام بوته‌های سیب زمینی را نابود کند. لاروها تقریباً به طور مداوم از برگ‌های گیاه میزبان تغذیه می‌کنند، و عمده تغذیه و خسارت توسط لاروها خصوصا لاروهای سن چهارم ایجاد می‌شود. تغذیه آن‌ها فقط هنگام پوست اندازی متوقف می‌گردد.

تغذیه سوسک کلرادو سیب زمینی همراه با دفع فضولات سیاه رنگی روی گیاهان است. در موارد شدید تغذیه از بوته‌های مسن فقط ساقه لخت و عاری از برگ باقی می‌ماند، در صورتی که میزبان بادمجان و گوجه فرنگی باشد، میوه‌های نارس هم مورد تغذیه آفت قرار می‌گیرند. این آفت می‌تواند بیماری‌های ویروسی و باکتریایی سیب زمینی را نیز از بوته آلوده به بوته سالم انتقال دهد.

سایر مطالب:

بیماری پوسیدگی صورتی سیب زمینی

ویروس برگ قاشقی سیب زمینی

کنترل آفت سوسک برگ خوار سیب زمینی

کاشت ارقام مقاوم

کاشت ارقام مقاوم به طور مثال؛ شاخص‌های تغذیه‌ای لارو‌های سن آخر سوسک کلرادو روی برگ ارقام مختلف سیب زمینی (خاوران، ساوالان، لوتا، سانتا، سانته و آئولا) تحت شرایط آزمایشگاهی بررسی شد، و طبق نتایج به‌دست آمده، گزارش شد که رقم سانته میزبان نامناسبی برای تغذیه سوسک کلرادو سیب زمینی می‌باشد.

کنترل بیولوژیکی

از جمله دشمنان طبیعی می توان به شکارچیانی مانند؛ بال توری سبز Chrysoperla carnea که لاروهای این سوسک کلرادو سیب زمینی از تخم سوسک کلرادو تغذیه می‌کنند. مگس پارازیتوئید Myiopharus doryphorae (Riley) که در پاییز به تراکم زیاد می‌رسد و آخرین نسل سوسک‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سن های شکارگر Perillus bioculatus و Podisus maculiventris در کنترل این آفت نقش قابل توجهی دارند. سوسک‌های خانواده کارابیده مانند Lebia  grandis با تغذیه از تخم، لارو و حشره بالغ سوسک کلرادو سبب کاهش جمعیت سوسک کلرادو سیب زمینی می‌شوند.

استفاده از قارچ بیماری زای  Beauveria bassiana جهت کاهش جمعیت حشرات بالغ زمستان‌گذران و باکتری Bacillus thuringiensis در زمان تفریخ تخم‌ها جهت کاهش جمعیت سن اول و دوم لاروی موثر است.