گیاه دارویی بومادران و خواص آن
بومادران در طول رویش به شرایط اقلیمی خاصی نیاز ندارد و تقریبا در هر اقلیمی رویش می‌کند. بومادران در مناطق گرم و آفتابی گلهای بیشتری تولید می‌نماید. خاکهای سبک شنی برای کشت این گیاه مناسب است.
مشخصات ظاهری گیاه دارویی بومادران:
گیاه دارویی بومادران گیاهی است چند ساله به ارتفاع ۲۰ الی ۹۰ سانتی متر که دارای برگ هایی با بریدگی های زیاد و باریک و بدون دمبرگ است. گل ها به رنگ سفید یا سفید متمایل به زرد هستند و به شکل کاپیتول های تقریبا کروی و کرک دار مجتمع در بالای شاخه های منشعب دیده می شوند.
پراکنش جغرافیایی گیاه دارویی بومادران در ایران و جهان:
این گیاه بومی اروپا و آسیای غربی است اما در مناطقی مانند آمریکای شمالی نیز گسترش دارد. از نظر تجاری تا حد زیادی از جنوب شرق اروپا تهیه می شود.
هرچند در سایر کشورهای اروپایی از جمله انگلستان نیز جمع آوری شده است. این گونه در ایران در نقاط مختلفی نظیر البرز، آذربایجان، ارومیه، مازندران به عنوان علف هرز گزارش شده است.
آماده سازی خاک
تناسب مقدار عناصر اصلی نظیر ازت ، فسفر و پتاس نقش عمده‌ای در افزایش پیکر رویشی گیاه و همچنین در افزایش اسانس آنها دارد.
تاریخ و فواصل کاشت
زمان مناسب برای کشت مستقیم گیاه در زمین اصلی اواخر تابستان – اوایل پائیز است. در این روش بذور در ردیفهایی به فاصله ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر در زمین اصلی کشت می‌شوند.
برای هر هکتار زمین به ۲ تا ۳ کیلوگرم بذر نیاز است. زمان مناسب برای کشت غیر مستقیم اوایل بهار است. برای این کار بذور در ردیفهای به فاصله ۵ تا ۲۰ سانتیمتر در خزانه هوای آزاد کشت می‌شوند.
سپس نشاء‌ها در زمین اصلی در ردیفهایی به فاصله ۶۰ سانتیمتر و فاصله دو بوته در طول ردیف ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر کشت می‌شوند.
فصل پائیز زمان مناسبی برای تکثیر رویشی بومادران می‌باشد. در این روش بوته‌ها در ردیفهایی به فاصله ۶۰ سانتیمتر کشت می‌شوند فاصله دو بوته از یکدیگر ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر مناسب است.
بومادران ۴ تا ۵ سال در زمین باقی می‌ماند. گیاهانی که دوره رویشی کوتاهی دارند برای تناوب کشت با بومادران مناسب‌ترند زیرا پس از برداشت آنها زمان کافی برای آماده ساختن زمین وجود خواهد داشت.
کاشت
کشت و تکثیر بومادران توسط بذر و به شکل رویشی نیز انجام می گیرد. تکثیر توسط بذر به دو روش مستقیم و غیر مستقیم صورت می‌گیرد.
* کشت مستقیم: بذور به صورت ردیفی در زمین اصلی که بستر آن برای کشت بومادران آماده شده است کشت می‌شوند.
* کشت غیر مستقیم: بذور را در زمان مناسب در خزانه هوای آزاد کشت می‌کنند. عمق بذر در موقع کاشت نباید بیشتر از ۰٫۵ سانتیمتر باشد. پس از آبیاری منظم و وجین علفهای هرز سطح خزانه اوایل پائیز می‌توان نشاء‌ها را به زمین اصلی منتقل نمود.
* تکثیر رویشی: تکثیر رویشی گیاه از طریق تقسیم بوته صورت می‌پذیرد. گیاهان ۴ تا ۵ ساله را در فصل پائیز از خاک خارج می‌کنند. سپس هر گیاه را به ۲ تا ۴ بوته تقسیم و در زمین مورد نظر کشت می‌نمایند.
داشت
رشد اولیه بو مادران بسیار کند می‌باشد. از این رو مبارزه مکانیکی و شیمیایی با علفهای هرز ضرورت دارد. در سال اول رویش می‌توان از علف‌کش کرب (Kerb) به مقدار ۴ کیلوگرم در هکتار استفاده کرد.
از آفات گیاه سنهای لکه‌دار (Lygus spp) با مکیدن شیره گیاه سبب ضعیف شدن گیاهان می‌گردند.
لارو نوعی پروانه (Hemimene Petriverella) از ریشه این گیاه تغذیه می‌کند که در صورت پیشروی و عدم مبارزه با آنها صدمات زیادی به محصول وارد خواهند کرد.
برداشت
در صورتی که گیاهان بطور غیر مستقیم کشت و در فصل پائیز به زمین اصلی منتقل شده باشند یکسال پس از کاشت (از سال دوم) به گل می‌نشیند و می‌توان محصول را برداشت کرد.
چنانچه گیاهان بطور مستقیم کشت شده باشند، محصول از سال سوم قابل برداشت خواهد بود.
چون گیاهان در مرحله گلدهی از بیشترین مقدار ماده موثره برخوردارند، این مرحله زمان مناسبی برای برداشت گلها و پیکر رویشی (ساقه‌ها و شاخه‌های جوان) بومادران است.
هنگام جمع آوری گلها باید آنها را به همراه دمگل به طول ۳ تا ۴ سانتی متر برداشت کرد.
اندامهای برداشت شده را می توان در سایه و یا با استفاده از خشک‌کنهای الکتریکی در دمای ۳۰ تا ۴۰ درجه سانتیگراد خشک نمود.
کوتاهی در خشک کردن اندامها سبب تغییر رنگ گلها و پیکر رویشی گیاهان و در نتیجه سبب کاهش شدید مقدار ماده موثر گیاه می‌شود.
از سال دوم رویش مقدار پیکر رویشی خشک شده بین ۱ تا ۴ تن در هکتار است. نسبت پیکر رویشی تازه به خشک ۴ به ۱ و نسبت گلهای تازه به خشک ۶ به ۱ می‌باشد.
مقدار اسانس ۳ تا ۵ کیلوگرم در هکتار است که به روش تقطیر با آب و بخار استخراج می‌شود.
مطالب مرتبط:
گیاه دارویی رازیانه از کاشت تا برداشت
موارد مصرف گیاه دارویی بومادران
سرشاخه های گل دار گیاه در درمان بیماری های پوستی مختلف و اختلالات گوارشی کاربرد دارد.
همچنین به عنوان معرق، بندآورنده ی خونریزی، ضد درد، کاهش خونریزی ماهیانه در خانم ها، کاهنده فشار خون، بهبود گردش خون و وریدهای واریسی مورد استفاده است.
دارای خاصیت آنتی میکروبیال می باشد. منبع طبیعی طعم دهنده مواد غذایی بوده و در نوشیدنی های الکلی و تلخ استفاده می شود.
در گذشته برای کاهش درد دندان برگ های تازه ی آن را می جویدند. از روغن آن در شامپوها، لوسیون ها و پمادها برای اثر موضعی استفاده می کنند.
بومادران به عنوان آرام بخش دردهای معدی و ضدخونریزی در مصارف داخلی و به عنوان شستشودهنده و ضدعفونی کننده در مصارف خارجی مصرف دارد.
ترکیبات و مواد مغذی موجود در گیاه بومادران
مواد مغذی گیاه بومادران شامل انواع فلاونوئیدها, روتین و تانین و همچنین کومارین, ساپونین, سینئول, لاکتون, اوژنول و آنتی اکسیدان های دیگر است.
علاوه بر این, این گیاه می تواند آهن, فسفر و گوگرد را از برگ هایش به بدن ما تامین کند.
فواید سلامتی گیاه دارویی بومادران
فواید سلامتی گیاهان دارویی بومادران شامل موارد زیر است:
_التیام سریع تر زخم ها
_انعقاد خون
_حفظ دوره های پریودی
_کاهش التهاب
_کاهش فشار خون بالا
_تنظیم علایم آسم
_کاهش اضطراب.
