علف هرز کاتوس و چگونگی مدیریت آن

علف هرز کاتوس از جمله علف های هرز چند ساله که در سال های اخیر باعث خسارت به محصولات کشاورزی به ویژه محصولات باغی شده. همچنین علف هرز مهاجم کاتوس با نام علمی Cynanchum acutum L از تیره استبرق Asclepiadaceae است.

علف هرز کاتوس

این علف هرز با پیچیدن به شاخ و برگ درختان و درختچه ها در باغات پسته، انار، سیب، انگور و سایر محصولات در اکثر استان های کشور مزاحمت ایجاد می کند.

خصوصیات گیاه شناسی علف هرز کاتوس

کاتوس با نام علمی Cynanchum acutum L از جنس Cynanchum در زبان لاتین به معنی سگ و خفه کردن است. علت نام گذاری، احتمالا مربوط به مسمومیت آن است.

اسامی فارسی دیگر این گیاه، علف خرس، علف سگ کش و علف حُر (در استان یزد) می باشد. کاتوس که ظاهری شبیه پیچک صحرایی دارد گیاهی چند ساله و متعلق به تیره استبرق است. که دارای ریشه های قوی و ساقه ای بالا رونده با شیرابه ای سفید رنگ می باشد.

وقتی قسمتی از این گیاه شکسته می شود، شیرابه سفید رنگی از آن خارج می شود. این علف هرز به دور تاج درخت گسترده و مانع رسیدن نور به درخت می شود. و خود با دریافت نور، تولید گل و در نهایت بذر می کند. تصویر زیر پیچیدن کاتوس دور درخت و خسارت آن به محصول را نشان می دهد.

راه های کنترل علف هرز کاتوس

با توجه به اینکه کاتوس دور شاخ و برگ درختان و درختچه ها می پیچد و از آن ها بالا می رود. علاوه بر ایجاد مشکلاتی در زمان برداشت و آبیاری، استفاده از علف کش های پس رویشی و برگ مصرف برای کنترل آن در باغ ها با مشکلاتی همراه است.

کنترل مکانیکی

در زمینه کنترل مکانیکی کاتوس بررسی و گزارش جامعی در دست نیست. اما در برخی از منابع به کارآیی روتیواتور برای کنترل کاتوس اشاره کرده اند.

چون کاتوس دارای ریشه های قوی و گسترده است و جوانه های رویشی زیادی یر روی این ریشه ها تولید می شوند. کنترل مکانیکی و شخم زمین به ویژه شخم کم عمق و یک مرتبه نه تنها آن را کنترل نمی کند. بلکه باعث قطعه قطعه شدن ریشه ها، تکثیر و گسترش آن در سطح باغ و مزرعه می گردد. بنابراین در صورتی که عملیات مکانیکی ۲ یا ۳ بار تکرار گردد یا با روش شیمیایی توام گردد موفق تر خواهد بود.

به نظر اینکه علف هرز کاتوس از طریق بذر نیز ازدیاد پیدا می کند. جلوگیری از پیچیدن آن دور درخت و تشکیل گل و میوه و جمع آوری کپسول های محتوی بذر این علف هرز تا حدودی می تواند از انتشار بیشتر آن در منطقه جلوگیری نماید.

سایر مطالب:

روش های مبارزه با علف های هرز

کنترل علف‌های هرز ذرت

کنترل شیمیایی

از بین سموم توصیه شده برای کنترل علف هرز کاتوس بهترین سم در مناطق آلوده علف کش گلیفوسیت (رانداپ) می باشد. میزان مصرف این سم ۶ لیتر در هکتار و بهترین زمان سمپاشی اوایل بهار هنگامی است. که ارتفاع علف هرز حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر باشد. همچنین بهتر است پس از اینکه دوباره سبز شد و به مرحله ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری رسید سمپاشی تکرار گردد.

همچنین نتایج تحقیقات سه ساله در باغ های پسته استان یزد نشان داده است که بهترین راه برای کنترل علف هرز کاتوس سه بار سمپاشی با علف کش گلیفوسیت (رانداپ)است. به میزان ۶ لیتر در هکتار (۶ لیتر سم در ۴۰۰ تا ۶۰۰ لیتر آب) مخلوط با کود سولفات آمونیوم به میزان ۸ کیلوگرم در هکتار در مرحله ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری کاتوس می باشد.

لازم به ذکر است به منظور کاهش مصرف سم می توان به روش تلفیقی نیز تا حدود زیادی این علف هرز را مدیریت نمود. بدین معنی که یک مرتبه کاتوس را از روی سطح زمین قطع و کف بر کرده. و پس از سبز شدن دو مرتبه سمپاشی به روش گفته شده روی آن انجام شود. تصویر زیر کنترل شیمیایی کاتوس را نشان می دهد.

توصیه های کلی

• تاکید می شود به دلیل چند ساله بودن علف هرز کاتوس و داشتن ریشه های قوی کنترل آن با یک بار سمپاشی قطعی نیست و برای اطمینان از کنترل این علف هرز سمج بایستی سمپاشی در زمان توصیه شده (۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری علف هرز) و هر بار پس از رویش مجدد تا سه مرتبه تکرار گردد.
• میزان مصرف آب برای یک قطعه زمین باید پس از کالیبراسیون سمپاش (تنظیم سمپاش برای تعیین مقدار محلول مورد نیاز در واحد سطح) در شرایط منطقه تعیین گردد. (در شرایط معمولی حدود ۶۰۰ لیتر آب در هکتار مصرف می شود)
• به منظو تاثیر بهتر سم هنگام استفاده از علف کش گلیفوسیت (رانداپ) باید کود سلفات آمونیوم به میزان ۸ کیلوگرم در هکتار به محصول در هکتار به محلول سم اضافه شود.
• با توجه به عمومی و سیستمیک بودن علفکش گلیفوسیت (رانداپ) هنگام سمپاشی باید از کلاه پلاستیکی استفاده شود. تا از پاشیده شدن محلول سم به شاخ و برگ درختان جلوگیری گردد.