عناصر غذایی مورد نیاز گیاه پیاز
پیاز یکی از مهم ترین محصولات خوراکی در سراسر دنیا است و دارای ویتامین های ث، ب۶، بیوتین و آنتی اکسیدان است. نقش مهمی در سم زدایی و پییشگیری از بروز سرطان دارد. پیاز و یا هر گیاه دیگری در مراحل مختلف رشدی نیازهای غذایی متفاوتی دارند.
عناصر غذایی مورد نیاز پیاز
عناصر غذایی گیاه به دو دسته عناصر غذایی ماکرو(پر نیاز) شامل کربن، هیدروژن، اکسیژن ، نیتروژن، فسفر و پتاسـیم هستند. نیتروژن، فسفر و پتاسیم از طریق کوددهی تامین می‌شوند. عناصر پر نیاز ثانویه شامل کلسیم، منیزیم، گوگرد و عناصر کم مصرف یا ریز مغذی که به مقدار بسیار کم مورد نیاز هستند شامل بر، کلر، روی، مس، آهن، منگنز ومولیبدن هستند.
علاوه بر عناصر گفته شده خاک باید زهکشی کافی داشته باشد و تراکم و فاصله کاشت درست پیاز رعایت شود تا اندازه غده برای برداشت مناسب شود. pH هم باید در محدوده مناسب برای حداکثر جذب قرار داشته باشد. ابتدا باید رشد رویشی به مقدار کافی صورت بگیرد و بعد برگها سالم بمانند تا غده تشکیل شود. شوری هم نباید بیشتر از حد مناسب باشد.
مراحل رشدی پیاز
- جوانه زنی
- رشد برگ
- شروع پیازدهی(تشکیل سوخ)
- رشد پیاز(توسعه سوخ)
- رسیدگی
جوانه زنی پیاز
پیاز در دماهای پایین هم می‌تواند جوانه بزند در دماهای ۲ تا ۵ درجه سانتی گراد جوانه زنی را افزایش می‌دهد. در دماهای بالاتر از ۲۰ درجه سانتیگراد باعث جوانه زنی سریعتر و یکنواخت تر می‌شود.
پیاز یک دوره طولانی و غیر معمولی رشد آرام تا رسیدن به مرحلۀ سـه برگـی دارد. سرعت رشد پیاز در مراحل اولیۀ رویشی نصف سرعت رشد محصولاتی مانند کلـم و چغنـدر است . مدت زمان رشد اولیه کند به آب و هوا بستگی دارد و تقریبا ۵۰ تا ۷۰ روز طول می‌کشد. پیازی که در اواخر اسفند یا اوایل فروردین کاشته می شـود معمولاً در اواخر اردیبهشت یا اوائل خرداد به مرحلۀ رشد سـه برگـی خـود مـی رسـد. نیـاز غذایی در طی این مدت بسیار پایین است.
عوامل زر اعی دیگر مانند صدمات ناشی از علف کش ها باعث کاهش رشد اولیه گیـاه می شود . برخی مواقع رشد کند اولیه که به دلیل شرایط آب و هوائی رخ می دهد به اشـتباه به کمبود مواد غذایی نسبت داده می شود. رشد سریع برگ هنگامی انجام می‌شود، کـه گیاه در مرحلۀ سه برگی باشد. هر برگ جدید از برگ قبلی بزرگتر اسـت . سـرعت رشـد بـا افزایش دما افزایش پیدا می‌کند. برگ برای رشد نیاز به دمای حـداقل ۸ درجـۀ سـانتیگراد دارد و در دمای ۲۸ درجۀ سانتیگراد به حداکثر رشد خود می‌رسد. ریشۀ پیاز نیز با یک سـرعت مـنظم در طول دوره رشد برگها، توسعه می‌یابد ریشه‌های جدید از سوخ بوجود می‌آیند . سیسـتم ریشـه ای کم عمق و دارای انشعابات کم پیاز در مدیریت تغذیه آن نقش مهمی دارد.
سایر مطالب:
همه چیز درباره عارضه کلفتی گلوی پیاز
بیماری پوسیدگی ریشه و طبق پیاز
رشد ریشه
ریشه‌های پیاز کم عمق، نا متراکم و پراکنده بوده و بیشتر در عمق ۳۰ سانتی متری بالایی خاک قرار دارد. این نوع ریشه پیاز در جذب سایر عناصر خاک نسبت به سایر عناصر ضعیف تر عمل می‌کند به همین دلیل محصولات دچار کمبود عناصر غذایی می‌شوند.
تشکیل سوخ یا پیاز
مرحله تشکیل سوخ یا پیاز زمانی شروع می‌شود که قطر سوخ دو برابر قطر طوقه باشد. بیشتر گونه‌های پیاز در مرحله ۶ تا ۸ برگی شروع به تشکیل پیاز می‌کنند. پیازدهی پیاز به طول روز وابسته است، طول روز در ارقام زمستانی خیلی کوتاه تر از ارقام بهاری است. دما و نور هم در زمان شروع پیازدهی مهم است. پیازهایی که به شکل متراکم کاشته می‌شوند برگهای بیشتری داشته و زودتر پیاز تشکیل می‌دهد.
رشد پیاز
نیاز گیاه در مراحل رشد و پر شدن سوخ به مواد غذایی و آب بیشتر می‌شود.
رسیدگی یا بلوغ
زمان برداشت پیاز به آب و هوا و طول دوره انبارداری و وضع بازار بستگی دارد. در مرحله رسیدگی برگهای پیاز خشک شده و حالت افتادگی پیدا می‌کنند. رسیدن به درجه مناسب برای رسیدگی قبل از برداشت برای انبارمانی مهم است. کودهای نیتروژنه موجب بلوغ ناقص و فاسد شدن محصول در انبار می‌شود.
برخی عوامـل محیطی که می‌توانند باعـث تـأخیر در رسـیدگی شـده و خاصـیت انبـارداری را کـاهش دهنـد عبارتند از تگرگ، هوای سرد، آب و هوای مرطوب و عوامل مدیریتی مانند : تنـک کـردن، کشـت غیر یکنواخت، کشت دیرهنگام، تنش آبی و کمبود مواد غذایی که می تواننـد باعـث کنـد شـدن رشد و رسیدگی پیاز شوند. سوخ های با اندازه بزرگتر دارای قیمت بیشتری در بازار هستند.
تغذیه گیاه پیاز در مراحل مختلف
قبل از کاشت: از کودهای نیتروژنی و پتاسیم که باعث رشد اولیه می‌شود. فسفر باعث توسعه ریشه شده و سوخ بندی می‌شود. گوگرد باعث رشد ریشه می‌شود. استفاده از عناصری مانند بر، منگنز و روی باعث تضمین رشد ساقه می‌شود.
رشد رویشی
نیتروژن و پتاسیم: باعث رشد اندام هوایی و سوخ پیاز می‌شود. کلسیم، گوگرد و منیزیم: کلسیم باعث مقاومت دیواره سلولی و فعالیت ریشه ها، منیزیم در تشکیل کلروفیل و فتوسنتز و گوگرد در تندی پیاز نقش دارد.
تشکیل سوخ
نیتروژن در فرم‌های نیتراتی باعث ادامه رشد وتوسعه سوخ می‌شود، پتاسیم باعث افزایش کمیت و کیفیت تولید سوخ می‌شود. کلسیم باعث کیفیت و پر شدن سوخ‌ها می‌شود. عناصر ریز مغذی هم باعث افزایش نگهداری برگها می‌شود.
پر شدن سوخ
نیتروژن در مقدار کم مورد نیاز است. فسفر باعث تسریع رسیدن، بلوغ و بزرگ شدن سوخ ها می‌شود. پتاسیم باعث افزایش کیفیت و ماده خشک می‌شود. کلسیم باعث استحکام و کیفیت سوخ می‌شود و مشکلات انبارمانی را کاهش می‌دهد. گوکرد باعث تندی می‌شود. بر باعث کیفیت و افزایش ذخیره سازی می‌شود. مس باعث کیفیت خوب پوسته می‌شود.
توصیه کودی پیاز
نیتـروژن
اقلیم، رطوبت، پوشش گیاهی و فعالیت موجودات ذره بینی خاک در میزان نیتـروژن خاک نقش دارند. در تغذیه با ازت نوع خاک و آب و هوا در مقدار کودهای ازته مهم است. بیش از ۳۵۰ کیلوگرم کودهای ازته باعث تجمع ازت در برگ می‌شود.
برداشـت نیتـروژن از زمـان جوانه زدن آغاز و در اوج مرحله رشد رویشی یعنی قبل از گلدهی و یا شروع سوخ دهـی بـه بیشترین مقدار خود می‌رسد و از آن به بعد نیاز به نیتروژن بطـور نسـبی کـاهش مـی‌یابد. اگر از ۳۰ تا ۵۰ تن در هکتار کود دامی در هکتار استفاده شده باشد به شکل تقسیطی از کودهای ازته استفاده شود. در خاکهای رسی و لوم رسی سه نوبت و در خاکهای شنی تا شش نوبت استفاده شود.
در زمانی که کود دامی مصرف نشود ۱۰ درصد کود ازته در زمان کشت ۱۰ درصد در شروع زمان دوبرگی و بقیه در ۳ تا ۵ نوبت مصرف شود. باید تا یک ماه قبل از رسیدن سوخ تمام کود ازته مصرف شود.
مقدار کود ازته که همزمان با کاشت استفاه می‌شود در ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری سوخ و ۵ سانتیمتری زیر بذر استفاده شود. می‌توان به شکل سرک یا کود آبیاری استفاده کرد. برای داشتن عملکرد در مراحل ابتدایی از اوره و سولفات آمونیوم و در مراحل بعدی نیترات آمونیوم قابل توصیه است.
فسفر
بیشتر اوایل رشد برای توسعه رشد و افزایش ریشه گیاهان استفاده می‌شود. حد بحرانی فسفر قابل جذب در خاکهای دارای بافت متوسط تا سنگین برای عملکرد ۱۰۰ تن پیاز در هکتار در رطوبت کافی ۲۰ میلی‌گرم و در خاکهای سبک ۲۵ میلی گرم بر کیلوگرم است. اگر مقدار رس خاک از ۲۰ درصد کمتر باشد مقدار ۲۰ کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل، در رس بین ۲۰ تا ۳۰ درصد مقدار ۲۵ تا ۳۰ کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپل و در میزان رس بیش از ۳۰ درصد مقدار ۳۵ تا ۴۰ کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل توصیه می‌شود.
پتاسیم
این عنصر در تولید محصول با کیفیت اهمیت دارد. حد بحرانی برای عملکرد حدود ۱۰۰ تن در هکتار پیاز و با رطوبت کافی در خاکهای با بافت متوسط تا سنگین ۲۵۰ میلی گرم بر کیلوگرم در خاکهای سبک بافتت، ۳۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم است.
حد بحرانی فسفر قابل جذب در خاکهای دارای بافت متوسط تا سنگین برای عملکرد ۱۰۰ تن پیاز در هکتار در رطوبت کافی ۲۰ میلی گرم و در خاکهای سبک ۲۵ میلی گرم بر کیلوگرم است. اگر مقدار رس خاک از ۲۰ درصد کمتر باشد مقدار ۴.۵ کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم، در رس بین ۲۰ تا ۳۰ درصد مقدار ۵ کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم و در میزان رس بیش از ۴۰ درصد ۵.۸ کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم توصیه می‌شود.
با توجه به آهکی بودن خاک اکثر اراضی کشاورزی کشور، جذب عناصر غـذایی بـا مشـکل مواجه است. اکسیداسیون گوگرد در خاک سبب کاهش موضعی pH و در نتیجه افـزایش جـذب عناصری نظیر فسفر، آهن و روی می‌شود. جهت تسریع در عمل اکسیداسـیون بایسـتی گـوگرد به همراه باکتری‌های تیوباسیلوس و یا کودهای آلی مصرف شـود. بـا ایـن اوصـاف مصـرف ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار به صورت تلقیح با باکتری تیوباسـیلوس قبـل از کشـت و سـپس مخلـوط بـا خاک تا عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتی متری توصیه می شود.
