۹ روش برای رفع شوری خاک
شوری خاک یکی از مشکلات بسیار مهم در امر زراعت و کشاورزی می‌باشد که تاثیرات منفی روی رشد گیاهان و در نتیجه کاهش محصولات کشاورزی دارد. از این رو نیاز است تا به طریقی این مشکل را برطرف نمود.
به خاکی که میزان نمک آن فراتر از حد تحمل گیاه باشد خاک شور می‌گویند. این شوری ایجاد شده سبب افت محصول خواهد شد بنابراین نیاز است تا اقداماتی برای رفع این معضل صورت گیرد. در حال حاضر برای رفع مشکل شوری خاک روش‌هایی وجود دارد که در این مطلب به آن‌ها اشاره خواهد شد:
فرایند شور شدن خاک
با توجه به وضعیت آب و هوای کشور و وجود خشکسالی ، خاک‌های اکثر مناطق کشور حالتی قلیایی، سدیمی و شور پیدا کرده اند و در ضمن افزودن کود‌های مختلف حیوانی به زمین‌ها و مزارع نیز در شور شدن خاک بی تاثیر نخواهد بود.
تجمع املاح در خاک‌ها روی خواص فیزیکی و شیمایی رس و هوموس تاثیر زیادی می‌گذارند و ضمنا کمیت و کیفیت جامعه نباتی عالی و پست خاک را تعیین می‌کنند.
با افزایش املاح سدیم، ذرات رس و هوموس خاک، انتشار یافته و لایه یا افقی بسیار متراکم در زیر خاک به وجود می‌آورند که از رسیدن آب و هوا به ریشه گیاه جلوگیری می‌کنند. همچنین این املاح، فشار اسمزی محلول خاک را بالا برده و در نتیجه با بهم خوردن تعادل یونی، قدرت جذب آب توسط گیاه کاهش می‌یابد و به تدریج با ادامه این روند خاک شور می‌شود. به طور کلی محصولات زراعی در خاک‌های شور قلیایی کیفیت و کمیت پایینی دارند و گیاهان این مناطق در برابر آفات و بیماری‌ها مقاومت کمتری نیز دارند.
مهمترین روش‌های از بین بردن شوری خاک
۱. آبشویی
یکی از مهمترین روش‌های از بین بردن شوری خاک آبشویی می‌باشد. با استفاده از این روش نمک‌های اضافی محلولی که در خاک وجود دارد کاملا شستشو داده شده و از خاک خارج می‌شوند.
۲. دوره آبیاری کوتاه
منظور از دوره آبیاری کوتاه این است که فاصله بین دو آبیاری زمین زراعی مدنظر را کمتر در نظر بگیرند و زود به زود آبیاری نمایند تا غلظت محلول در خاک زیاد نشود و به اصطلاح خاک شور اصلاح شود.
۳. استفاده از کود‌های مخصوص
یک روش دیگر برای از بین بردن شوری خاک استفاده از کود‌های مخصوص زمین‌های شور است. از طریق این کود‌ها ضریب شوری خاک پایین‌تر شده و خاک شور نمی‌شود.
۴. آبیاری به روش نوین
در حال حاضر با توجه به پیشرفت‌های زیادی که در امر آبیاری نوین صورت پذیرفته می‌توان گفت دیگر نگرانی از بابت شوری خاک وجود ندارد و نیازی به اصلاح خاک نخواهد بود. به طور مثال روش‌های نوینی مانند آبیاری قطره‌ای و بارانی از نظر اصلاح شوری خاک اثرات مثبت بالایی دارند.
۵. استفاده از گوگرد ارگانیک
استفاده از گوگرد ارگانیک تاثیر مثبت فراوانی در اصلاح خاک‌های شور دارد. این ماده با اضافه شدن به خاک مدنظر با توجه به سه عامل دما، آب و هوا واکنش منحصر به فردی ایجاد می‌کند و اسید سولفوریک رقیق تولید می‌کند که باعث کاهش اسیدیته خاک و در ادامه تبدیل حالت قلیایی خاک به اسیدی خواهد شد؛ و ضمنا استفاده از گوگرد ارگانیک برای خاک‌های اسیدی پیشنهاد نمی‌شود.
۶. اضافه کردن ژیپس
اضافه کردن ژیپس موجب اصلاح خاک‌های شور و قلیایی می‌شود. ژیپس با تبدیل کربنات‌ها و بی کربنات سدیم به سولفات موجب کاهش شوری خاک می‌شود که البته به چند تن در هکتار از این ماده نیاز است و باید خاک حالت مرطوبی داشته باشد تا ژیپس با آن مخلوط گردد.
۷. کاهش تبخیر از سطح خاک
یکی از راه‌های موثر در کاهش شوری خاک، کاهش میزان تبخیر از سطح خاک می‌باشد. این موضوع نه تنها موجب حفظ رطوبت خاک می‌شود بلکه از انتقال نمک از لایه‌های زیرین خاک به ناحیه رشد ریشه جلوگیری می‌نماید. در ضمن در کشاورزی آبیاری باید متعادل باشد و از آبیاری بیش از حد اجتناب کنید مگر اینکه هدف شستشوی نمک‌های خاک باشد.
۸. کشت گیاهان مقاوم به شوری
می‌توانید در خاک‌های شور و قلیایی به کشت گیاهان مقاوم به شوری مانند چغندر، ذرت خوشه ای، جو، یونجه، شبدر، پنبه و … اقدام کنید. ضمنا در خاک‌های شور بهتر است در زمانی که گیاه در حالت خواب بوده یا آیش با استفاده از آبیاری سنگین نمک‌های سطحی را از دسترس ریشه‌ها دور ساخت.
۹. استفاده از سیستم آبیاری مناسب
برای آبیاری سیستم‌های مختلفی تعریف شده است که هر یک به طریقی می‌تواند در کاهش شوری خاک موثر واقع گردد. به طور مثال در سیستم آبیاری کرتی می‌توان با تسطیح صحیح زمین از تشکیل پشته‌های نمک جلوگیری کرد.
