سیلوکردن علوفه و اهمیت آن در تغذیه دام ها

سیلوکردن علوفه

 سیلوکردن علوفه وتغذیه دام ازمواد سیلوشده یکی از راه هایی است که از بروز ضایعاتی درکشور ما علیرغم کمبود تولید علوفه، همه ساله مقادیر زیادی از علوفه تولید شده در اثر عوامل گوناگونی مانند تاخیر دربرداشت، خشک کردن علوفه در زیر تابش شدید آفتاب، ریزش برگ های خشک شده، فاسد شدن علوفه برداشت شده، بارندگی و غیره از بین می روند ، جلوگیری می کند.

سیلوکردن روش متداولی است که علوفه را در شرایط مناسبی حفظ کرده و به خصوص در فصل

زمستان مصرف عمده خوراک روزانه گاوداری ها را تامین می کند. استفاده از علوفه سیلو شده به

دلیل کیفیت بالا، تنوع ویتامین ها و ارزش تغذیه ای بالا، به روش خشک کردن که سبب تلفات مواد

مغذی به ویژه پروتئین می شود، برتری دارد.

انواع روش های سیلوکردن علوفه به صورت زیر است :

۱ – سیلو کردن افقی

۲ – سیلو کردن عمودی

۳ – سیلو کردن پشته ای

۴ – سیلو کردن با استفاده از پلاستیک

شرایط مورد نیاز برای دستیابی به سیلاژ مناسب

۱ – میزان رطوبت : بهترین میزان رطوبت بین ۷۵-۶۵ است .

۲ – بهتر است برداشت علوفه در زمانی باشد که دمای هوا معتدل است

 3 – میزان اسیدیته : در سیلاژ کردن، کنترل اسیدیته اهمیت بسیاری دارد . با بالا رفتن اسیدیته محیط برای رشد قارچ ها و باکتری ها فراهم می شود و مصرف علوفه برای دام ها خطرناک و حتی می تواند کشنده باشد .

۴ – میزان مخمر در علوفه ها را می توان با انجام این کار در فصل مناسب و خشک کردن علوفه کنترل نمود .

۵ – میزان کپک قارچی : علوفه های آلوده به کپک قارچی بسیار خطرناک می باشند و بسیار مقاوم هستند و به سختی از بین می روند .

 ارزشیابی مواد سیلو شده:

مفهوم کلمه ارزش یا کیفیت در مورد سیلو با مفهوم آن در مورد علوفه های دیگر متفاوت است.

ارزش و کیفیت سیلو را نمی توان با ترکیبات غذائی موجود در آن محاسبه نمود. زیرا در سیلو باید

چگونگی تخمیر و تغییراتی که بدین وسیله بر روی مواد بعمل آمده است، مورد نظر قرار گیرد.

به همین جهت بعضی محققین پیشنهاد می نمایند که بهتر است از اصطلاح ارزش یا کیفیت صرف

نظر و به جای آن نتیجه تخمیر به کار برده شود. در ارزشیابی غذائی مواد سیلوئی می بایست ترکیبات

قبل و بعد از سیلو کردن را تعیین کرده و با یکدیگر مقایسه نمود.

 ارزشیابی ظاهری سیلوها:

ارزشیابی ظاهری که به ارزشیابی حسی هم معروف است، از روی بوی سیلو و دفع مواد سیلو شده در

لمس و رنگ آن صورت می گیرد. مهم ترن موضوع بوی سیلو است که در آن وجود اسید بوتیمار و

اسید استات (بوی سوختگی) حس می شود. در ارزشیابی ظاهری که به ارزشیابی حسی هم تعبیر می شود،

از روی بوی سیلو و دفع مواد سیلو شده در لمس و رنگ آن صورت می گیرد. مهم ترن موضوع بوی

سیلو است که در آن وجود اسید بوتیریک و اسید استیک (بوی سوختگی) حس می شود. در ارزشیابی ظاهری

به کیفیت تخمیر، وجود تخمیر های کاذب (جانبی)، تغیرات ظاهری ساختمان گیاه و حرارت بیش از حد

معین پی برده می شود.

ارزشیابی شیمیایی سیلوها:

ارزشیابی شیمیایی سیلوها شامل تعیین ماده خشک، pH، پروتئین خام، ماده آلی، خاکستر، فیبر خام و …..

می باشد که توسط روش های آزمایشگاهی تعیین می شود.

اثر تغذیه ای مواد سیلو شده:

اثر سیلو بر روی متابولیسم مواد در بدن، تفاوت مواد سیلو شده با مواد اولیه در آن است که در سیلو مقداری

اسیدهای آلی و یون هیدروژن آزاد وجود دارد. یعنی مواد سیلوئی اسیدی است.

اسیدهای موجود در سیلو مشابه اسیدهایی هستند که به وسیله میکروارگانیسم ها در لوله گوارش تولید می شوند.

به همین جهت تغذیه یک سیلوی خوب حتی به مدت طولانی هیچ گونه اثر سوئی ندارد. یا به عبارت دیگر از لحاظ

تغذیه هیچگونه تفاوتی بین علف تازه، علف خشک و مواد سیلو شده وجود ندارد. فقط باید توجه داشت که درصد

اسید بوتیریک سیلو از حد معینی تجاوز نکند.

اثر سیلوکردن علوفه بر روی اشتهای حیوان:

نشخوار کنندگان انواع سیلو را با اشتهای متفاوتی می خورند و بر روی هم مقدار ماده خشکی که از این راه

دریافت می کنند، به مراتب کمتر از علف تر و علف خشک می باشد. بنابراین نمی توان با سیلو، تمام احتیاجات

حیوان را برآورده کرد. باید توجه داشت که حیوان سیلوهای تهیه شده به روش پژمرده کردن را بیش از انواع

دیگر آن می خورد. یعنی مقدار ماده خشک بیشتر از این طریق دریافت می کند. علت اینکه حیوان مقدار زیادی

سیلو مصرف نمی کند، هنوز به درستی معلوم نیست. ممکن است بعضی از مواد حاصل از متابولیسم میکرو

ارگانیسم های داخل سیلو اشتهای حیوان را کم کند که مهم ترن آنها مواد حاصل از تجزیه پروتئین ها می باشد.

از طرف دیگر کیفیت علف سیلو شده قابلیت هضم مواد سیلویی، درصد ماده خشک آن و دیگر شرایط موجود

در جیره بر روی اشتهای حیوان و مقدار مصرف سیلو و نیز در بهبود و  افزایش اشتها موثر است.

هرچه تخمیر بهتر انجام شده باشد، مقدار مصرف سیلو بیشتر خواهد بود و اضافه کردن مواد کنسانتره ای و

دیگر مواد غذایی، مصرف سیلو را زیاد می کنند.

اثر سیلوکردن علوفه در کیفیت تولیدات دامی:

۱-اثر مصرف علوفه سیلو شده بر روی درصد چربی شیر:

درصد چربی شیر بستگی به تعادل مواد فیبری و قندی موجود در غذا دارد و در صورتی که علوفه سیلو شده

در یک جیره متعادل همراه با سایر مواد غذایی مصرف شود، مقدار چربی شیر نیز متعادل خواهد بود. یعنی

می توان گفت که سیلو اثر ویژه ای در بالا بردن مقدار چربی شیر ندارد.

۲-سیلو و درصد پروتئین شیر:

تغییرات درصد پروتئین شیر و همچنین مواد خشک عاری از چربی آن بستگی تام با انرژی موجود در جیره

غذائی دارد. یعنی انرژی غذا و پروتئین شیر با یکدیگر رابطه دارند. با کم شدن مقدار انرژی از مقدار پروتئین

شیر کاسته می شود و برعکس. به همین جهت تغییرات پروتیئن شیر در موقع مصرف سیلو بستگی به مقدار مواد

غذائی سیلو خواهد داشت. بنا بر این بهتر است در موقع مصرف سیلو مقداری مواد کنسانتره و انرژی زا به آن اضافه شود.

مصرف سیلو در دام های مختلف:

۱-گاو شیری:

سیلو یکی از غذاهای بسیار خوب برای تغذیه گاو شیری است. ولی بسته به نوع و زمان چیدن گیاه ممکن است

سیلو یکی از پر ارزش ترین غذاها و یا یک غذای کم ارزش شکم پر کن باشد.

ارزش کیفی سیلو با قابلیت هضم، حد انرژی و مقدار پروتئین آن بستگی دارد. به وسیله سیلو می توان مقدار قابل

توجهی از احتیاج حیوان را به انرژی، پروتئین و دیگر مواد برطرف نمود. ولی برای تعادل غذائی در جیره باید

از مواد کنسانتره و علف خشک مرغوب نیز استفاده کرد تا اثر اقتصادی سیلو بهتر مشخص شود.

۲-تغذیه جوانه گاوها با سیلو:

در جیره جوانه گاوها می توان به مقدار زیادی از مواد سیلو شده استفاده کرد. مثلاً در بعضی کشورها برای

هر ۱۰۰ کیلوگرم وزن بدن حدود ۴ کیلوگرم سیلو در نظر گرفته می شود. یعنی گاوی با ۷۰۰ کیلوگرم وزن،

حدود ۳۰ کیلوگرم سیلو مصرف می کند. مصرف سیلو بر روی باروری حیوان و نیز ارزش کمی و کیفی

اسپرم بدون تاثیر است.

۳-سیلو در پرواربندی:

در پرواربندی باید از سیلو حداکثر استفاده بعمل آید. به دلیل اینکه سیلوها یکی از ارزان ترین و در عین حال

پر ارزش ترین غذاها برای این منظور می باشد. بهترین نوع سیلو برای پرواربندی سیلوی ذرت و یا سیلوی

علف پروتئین دار می باشد. در هنگام مصرف سیلوی ذرت بهتر است مقداری کنسانتره و علف خشک نیز اضافه کرد.

۴- سیلو در تغذیه گوسفندان:

در تغذیه گوسفندان نیز می توان به خوبی از مواد سیلو شده استفاده کرد و معمولاً تمام انواع سیلو را

گوسفندان با اشتها می خورند. ولی بهتر است در تغذیه آنها از سیلوی علف های جوان استفاده نمود.

در عمل دیده شده است که گوسفندان در ابتدا با بی اشتهایی سیلو را می خورد، ولی بعد از عادت کردن

مقدار زیادی از آن را می خورد. سیلوی کپک زده را نباید به هیچ وجه به گوسفندان داد. چه مصرف

آن تاثیر سوئی در دستگاه گوارش حیوان می گذارد. مقدار مصرف نیز بستگی به درصد ماده خشک

سیلو دارد. در گوسفندان پرواری سیلوی ذرت به همراه علف خشک و کمی کنسانتره غذای مناسبی است.

در گوسفندان آبستن و شیرده نیز مصرف سیلو توصیه شده و اثرات خوبی بر روی دام دارد. ولی مقدار

پروتئین خام آن باید ۲۰-۱۵ درصد ماده خشک باشد. در جیره بره ها نباید در مصرف سیلو زیاده روی کرد

و باید آنها را به مرور به مصرف سیلو عادت داد. یعنی از مقدار کم شروع نمود وحداکثر به یک کیلو در روز رسانید.