بیماری مارک در طیور و راه های پیشگیری از آن
بیماری مارک در طیور یک عفونت ویروسی مرغ ها و بوقلمون در سن پایین است. بین سالهای ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۰ انواع سویه های ویروس مارک در آمریکای شمالی و اروپا باعث ایجاد مشکل شد. که اولین بار در سال ۱۹۰۷ توسط دکتر ژوزف مارک مجارستانی کشف شد. که بعد از گذشت ۶۳ سال از کشف بیماری اولین واکسن بیماری ساخته شد تا از میزان خسارت های ویروس مارک کم کند.
راه های ورود ویروس بیماری در بدن طیور
ویروس مارک از راه تنفس وارد بدن طیور شده و در مدت زمان سه الی پنج روز سیستم لنفاوی بدن طیور( مانند طحال و تیموس و مغز استخوان) را مورد حمله قرار داده و باعث تضعیف سیستم ایمنی می شود. با تضعیف سیستم ایمنی پرنده و گسترش ویروس در کل بدن طیور تلفات در گله شیوع پیدا خواهد کرد.
اثرات متفاوت بیماری مارک بر اندام های مختلف طیور
- سیستم عصبی: مشکلات عصبی که باعث بروز سندروم کند شدن رشد جوجه، سکته و فلجی زود گذر و همینطور فلجی طولانی مدت پاها، بالها و چشم می شود.
- بافتهای احشایی: تورم و تومور در قلب، تخمدان، بیضه ها، ماهیچه ها و شش ها
- پوست: تورم فولیکول های پر
درصد شیوع بیماری مارک ۱۰ تا ۵۰ درصد ولی درصد مرگ و میر تا ۱۰۰ درصد است. مرگ و میر در گله می تواند به مدت طولانی ادامه داشته باشد بطوریکه تا سن ۴۰ هفتگی اتفاق می افتد. پرنده های بیمار مستعد به سایر بیماری ها بخصوص انگلها و باکتری ها هستند.
عفونت معمولا از راه تنفس انتقال می یابد و شیوع بیشتر بیماری از طریق عفونت فولیکول های پر و غیره اتفاق می افتد. پرنده های بیمار در دوره زندگیشان ناقل این بیماری هستند. ولی انتقال بیماری از مادر به جوجه (انتقال عمودی) قابل توجه نیست.
بقا ویروس در هوای محصور بالاست (تا ۶۵ هفته) ولی منجمد شدن ویروس را غیر فعال می کند. ویروس عامل این بیماری در هوای با دمای بالا و مرطوب ( در صورتیکه همراه با سلول باشد ) ، مدت زیادی زنده خواهد ماند (تا ۶۵ هفته).
ویروس بیماری مارک همچنین به انواعی از مواد ضدعفونی کننده چون ترکیبات چهارتایی آمونیوم و فنولها مقاوم خواهد بود. این ویروس در صورت سرد و گرم شدن هوا ، بسرعت غیر فعال میشود.
علایم بیماری مارک در طیور
- فلج شدن پاها، بالها و گردن (مرگ و میر زیر ۱۵ درصد در گله)
- کاهش وزن
- افسردگی و مرگ ناگهانی (مرگ و میر تا ۳۰ درصد در گله)
- عنبیه خاکستری یا مردمک غیر عادی که باعث کوری و یا کم بینایی پرنده می شود
- اختلال بینایی
- زبر و بزرگ شدن فولیکول های پر
علایم کالبد شکافی در بیماری
- تومورهای سفید-خاکستری در بافت کبد، طحال، کلیه، شش، قلب و ماهیچه اسکلتی
- ضخیم شدن تنه های عصبی
- ترشحات لنفوییدی
تشخیص بیماری
تاریخچه بیماری در فارم، علایم کلینیکی، گسترش عفونت پوستی، سن، درگیری بافت ها با بیماری تمایز بیماری مارک از مشکلات لنفاوی (زیاد شدن گلبولهای سفید)، بوتولیسم، کمبود تیامین، کمبود کلسیم فسفر و ویتامین دی بخصوص در شروع تخم گذاری
باید توجه داشت در تشخیص بیماری مارک دچار اشتباه نشد چون این بیماری علایمی شبیه به بیماری لوکوز دارد که تفاوت این دو موارد زیر می باشد:
مارک اکثرا بعد از ۱۵ هفتگی مشاهده می شود. دیده شدن جراحاتی در پوس و تومور در نقاط مختلف پوست و مشکلات چشم مختص علایم بیماری مارک می باشند. همچنین فلجی درگیری های عصبی در مارک دیده شده ولی در لوکوز این مورد وجود ندارد.
عوامل مستعد کننده برای شروع بیماری و درمان بیماری مارک
استرس یکی از عوامل مستعد کننده ی بیماری مارک می باشد که عواملی چون واکسیناسیون و یا نوک چینی و جابجایی گله و عدم رعایت رفت و آمد های داخل سالن جزو استرس های بروز دهنده ی بیماری می باشد.
توجه داشته باشید که مارک در حال حاضر درمان ندارد.
پیشگری اصلی ترین راه جلوگیری از این بیماری در طیور
برای پیشگیری از بیماری مارک توجه به بهداشت، استفاده از سویه های مقاوم، واکسناسیون کلی با ۱۵۰۰ PFU of HVT، و همراه با سایر سویه (سروتیپ ۲ SB1) و Rispen’s اهمیت فراوان دارد. به طور معمول استفاده از ترکیب انواع واکسن ها برای محافظت بیشتر و همچنین ژنتیک می تواند به توالی ژن b21 کمک کند که این ژن، به افزایش مقاومت به بیماری مارک کمک میکند.
امروزه در کارخانه های جوجه کشی از واکسن مارک برای جوجه های یک روزه به صورت تزریقی استفاده می شود که این واکسن بعد از ۷ روز این ایمنی را در بدن پرنده به وجود آورده و آنها را تا آخر عمرشان از بیماری مارک مصون نگه میدارد.
