بیماری بروسلوز یا تب مالت در دام

بیماری بروسلوز یا تب مالت یکی از مهمترین و شایع ترین بیماری های مشترک بین انسان و حیوانات است. میزان شیوع تب مالت در انسان مستقیم به شیوع بروسلوز در دامها  بستگی دارد، از این رو کنترل برای جلوگیری از خسارات اقتصادی و مخاطرات بهداشتی بیماری بروسلوز کنترل و یا ریشه کنی آن در حیوانات اجتناب ناپذیر است.

بیماری بروسلوز یا تب مالت

انسان ممکن است به وسیله هر یک از پنج گونه : بروسلا ملی تنسیس از بز، گوسفند وگاو وشتر؛ بروسلاآبورتوس از گاو؛ بروسلاسوئیس از خوک؛ بروسلاکنیس از سگ و بروسلا ماریس از پستانداران دریایی به بیماری تب مالت مبتلا شود ولی بروسلا ملی تنسیس متداول ترین عامل این بیماری در انسان است و بیماری ناشی از بروسلا کنیس و بروسلا ماریس در انسان بسیار نادر می باشد.

بروسلا اوویس عامل تورم بیضه در قوچ بوده و برای انسان بیماری زا نمی باشد، همچنین بیماریزایی بروسلا نئوتومه و بروسلا میکروتی (که عامل بروسلوز در گروهی از جوندگان هستند)  برای انسان اثبات نشده است.

عامل بیماری بروسلوز یا تب مالت

عامل بیماری باکتری کوکوباسیل گرم منفی بروسلا می باشد که اسپور تولید نکرده ، فاقد تحرک و کپسول بوده و میکرو آئروفیل می باشد .بروسلاها در انواع مختلف شیر، خامه و پنیر تازه برای دوره های زمانی متغیر زنده باقی می مانند. پنیر سفید نرم غیر پاستوریزه تهیه شده از شیر بز منبع متداول بروسلا ملی تنسیس بوده که به مدت ۸ تا ۱۱ هفته باکتری را در خود حفظ می نماید.

چه حیوانات به بروسلوز حساس هستند؟

میزبان ترجیحی و اصلی بروسلا آبورتوس گاو بوده، ضمن آنکه به دیگر حیوانات حساس چون گوسفند و بز، شتر، اسب، سگ و نشخوار کنندگان وحشی نیز انتقال می یابد. بروسلاملی تنسیس عامل اصلی بیماری در گوسفند و بز بوده و به دیگر حیوانات نیز منتقل می‌شود. بروسلاسوئیس در اصل خوک است و بروسلاکنیس سگ و بروسلا ماریس پستانداران دریائی را مبتلا می سازد.

وضعیت بیماری بروسلوز یا تب مالت در ایران

بروسلوز از دیر باز در کشور ما وجود داشته و به سبب ایجاد سقط جنین در دام و ابتلا انسان به بیماری تب مالت
 می شده است. با  اقدامات وسیع و مؤثر سازمان دامپزشکی در جهت کنترل این بیماری، ابتلا انسانی و خسارات دامی در سال­های اخیر تا حد زیادی کاهش یافته است.

بیماری بروسلوز چگونه به انسان و حیوانات منتقل می شود ؟

معمول ترین راه انتقال آلودگی به حیوانات از طریق گوارش و خوردن محتویات دفعی آلوده است، هرچند که پوست و مخاط آزرده، غشاء ملتحمه چشم، ریه ها و رحم نیز می توانند راه ورود باکتری به بدن دام باشند.

دیگر فرآورده های مصرفی تهیه شده از حیوانات آلوده چون جگر، گوشت، دنبلان و خون که به صورت خام یا نیم پزمصرف می شوند نیز منبع عفونت محسوب می شوند.

انتقال آلودگی از راه استنشاقی معمولاً یک مخاطره ای شغلی در بین چوپانان، حمل و نقل کنندگان حیوانات، کارگران دامداری ، کارکنان کشتارگاه ها ، دامپزشکان و تکنسین های دامپزشکی و غیره اتفاق می افتد.

ورود مواد دفعی آلوده به چشم در خلال مراقبت از حیوانات مبتلا نیز راه دیگر انتقال آلودگی می‌باشد.

نشانه های بالینی بیماری بروسلوز

بروز علائم بالینی بیماری در دام به سطح ایمنی گله ها وابسته بوده و در گله های غیر واکسینه، سقط جنین مهمترین علامت بروز بیماری می باشد. سقط جنین در گاو از ماه پنجم آبستنی به بعد و در گوسفند و بز در آخرین ۲ ماهه دوره آبستنی حادث می شود.

در فرم حاد بیماری در گوسفند و بز گاهی علائمی نظیر تب، نارسائی تنفسی، کاهش وزن، اسهال و لنگش دیده می شود .در انسان بروسلوز ممکن است به بیماری های تب دار دیگر شباهت داشته و هر گونه سیمای بالینی اختصاصی را فاقد باشد. شروع بیماری ممکن است ناگهانی، طی دوره ۱ تا ۲ روزه، تدریجی یا در خلال یک هفته یا بیشتر بروز نماید.

متداول ترین نشانی ها عبارتند از: تب، لرز یا رعشه های شدید، بی قراری عمومی، دردهای منتشر در سرتاسر بدن، درد مفصل و کمر، سردرد، بی اشتهایی، خستگی زودرس و ضعف عمومی.

سایر مطالب :

علائم بیماری تب برفکی در گاو و درمان آن
ارتباط کمبود گوگرد و مس و بیماری پشم خوری در گوسفندان
بیماری لنگش دام به چه دلیل ایجاد شده و چگونه درمان می شود؟

درمان بیماری در دام و انسان

درمان بیماری در دامها به سبب احتمال ایجاد مقاومت داروئی و همچنین اقتصادی نبودن انجام نمی شود و معمولاً پس از شناسائی دام آلوده کشتار و حذف می شود. درمان بروسلوز انسان آسان نبوده و ممکن است با موارد شکست درمان و عود بیماری همراه باشد. در درمان بیماری انسان از داروهای مناسب استفاده می شود.

راههای پیش گیری و کنترل بروسلوز در دام و انسان

پیشگیری و کنترل بمیاری در حیوانات از طریق مایه کوبی دامها و رعایت اصول بهداشتی و امنیت زیستی و شناسایی و حذف دام های آلوده انجام می شود. پیشگیری بیماری در انسان مستلزم کنترل بیماری در حیوانات، آموزش کادرهای پزشکی، دامپزشکی، و عموم جامعه، اجرای مقررات قانونی چون پاستوریزاسیون شیر و دیگر فرآورده های لبنی، استفاده از البسه محافظ بوسیله افراد تحت مخاطره، واکسیناسیون، آزمایش و کشتار دام های آلوده است.