موش ورامین و روشهای مبارزه با آن در مزارع

موش ورامین معروف به موش دم کوتاه short –tailed  ، پستاندارجونده از تیره موش سانان( Muridae) است که از آفات اصلی سیستم های زراعی هستندکه متناوبا طغیان میکنند.

در اکثر زیستگاههای ایران از بابلسر،خراسان کرج و اطراف تهران تا بوشهر و بلوچستان گسترش دارد و با هر شرایط آب و هوایی خود را سازگار میکند.

موش ورامین

برای مبارزه با این آفت همگانی باید حتما گونه موجود مورد شناسایی قرار بگیرد.

به دلیل اینکه ۱۰ گونه موش وجود دارد که از جمله آنها میتوان به موش مغان Microtus socialis.موش کور Ellibius fuscocapillus، موش خانگی Mus musculus و موش سیاه و قهوه ای و….نام برد.

که گونه ها یا از راه مشاهده مستقیم و یا از طرز لانه سازی آنها و محل زندگیشان قابل تشخیص هستند.

خسارتی که این جوندگان به زمینهای زراعی من جمله غلات وارد میکنند بسیار زیاد و قابل ملاحظه میباشد.

مشخصات ظاهری

موش ورامین با جثه ای متوسط به طول ۲۱۸-۱۶۵ میلی متر است و وزن آن به حدود ۳۸۸-۱۸۲ گرم میرسد. رنگ بدن موش ورامین قهوه ای روشن یا تیره و مایل به خرمائی و گاهی خاکستری است.

زیر گلوی موش سفید رنگ است.دندان های پیشین فک بالا قوی ، پهن و نارنجی رنگ و واضح هستند.

موهای متراکم و بلند و نرمی در فصل زمستان دارد.ولی در تابستان موهای کوتاه و پراکنده و زبر دارد.

زیست شناسی

موش ورامین بیشتر وقت خود را در لانه میگذراندو به ندرت از لانه خارج میشود.عمق تونل ممکن است تا ۶۰ سانتی متر و طول آن گاهی تا ۹ متر میرسد.

موش در طول روز لانه خود را میبندد و غروب و شبها فعالیت میکند.

مشخصه مهم موش ورامین  برای تشخیص در باغ ، وجود انبوه خاک به صورت تپه ی کوچک هرمی شکل در جلوی سوراخ است. که در این موش منحصر به فرد است و به این ترتیب می توان این گونه را از سایر گونه ها تشخیص داد  .

تعدا سوراخهای لانه از ۴ عدد بیشتر نمیباشد. جفت گیری موش ورامین از اوایل بهار شروع شده و تا اخر تابستان ادامه دارد.

این جونده ۱۷ روز طول دوره آبستنی دارد و در نهایت ۵-۳ نوزاد به دنیا میاورد که سه نسل در سال دارد.

پراکنش

موش ورامین از آسیا تا شمال آفریقا ،شمال ازبکستان و جنوب بنگلادش چین و مصر و در ایران هم از بابلسر،خراسان کرج و اطراف تهران تا بوشهر و بلوچستان گسترش دارد و بیشتر در اطراف رودخانه ها ،زمین آبی،و تقریبا با هر شرایط آب و هوایی خود را سازگار میکندو البته بیشتر آب و هوای مرطوب را میپسندد.

خسارت

خسارت موش ورامین به صورت  تغذیه از ریشه و طوقه ی درختان که موجب ضعف و حتی خشکیدگی آن ها می شود .

از چمن ،دانه غلات ،ریشه ،پوست و برگ گیاهان وسبزیجات به خوبی تغذیه میکند.به غلات و یونجه خسارت میزند .

این جونده با حفر دالان در کانالهای آبیاری موجب نشت و جاری شدن سیل میشود ،و به این طریق بیشترین خسارت را وارد میکند.

مبارزه موش ورامین

۱)شناسایی گونه موجود :

از راه کلید یا مشاهده مستقیم و یا از طرز لانه سازی و بقایای به جا مانده.

۲)تعیین تراکم در کانون های آلوده: 

در دو نوبت یکی قبل از مبارزه برای پیدا کردن لانه و وورودی اصلی موش و نوبت بعدی آخر سمپاشی برای بررسی چگونگی تاثیر سموم و ارزیابی نتایج حاصل از مبارزه

۳)تعیین زمان و انتخاب روش مناسب مبارزه: 

پس از تعیین تراکم و تعییین آستانه زیان اقتصادی  در صورت نیاز،مبارزه انجام میگیرد.

بهترین زمان مبارزه وابسته به نوع جونده و شرایط آب و هوایی میباشد.

موشها تقریبا در یک مرحله از زندگی خود تراکم های قابل ملاحظه ای دارند.و آن هم اوایل بهار ،هنگامی که درجه حرارت رفته رفته بالا میرود و مواد غذایی به اندازه کافی وجود دارد.

کنترل زراعی:

از روی فضله های موش میتوان دالانهای خروجی و وورودی موش را پیدا کرد.اینها دالانهای اصلی هستند.و ممکن است در بقیه دالانها رفت و امدی نداشته باشند.

دالانهای فرعی باید کوبیده شوند و فقط مبارزه با دالان اصلی صورت پذیرد.

با ریختن آب در لانه موشها میتوان موجب از بین رفتن موشهای نوزاد شد.سایر موشهای خارج شده از لانه را به روش مکانیکی میتوان از بین برد.

یخ آب زمستانه نیز بسیار موثر است.اگر قبل از آن شخم زنی انجام گیرد که تاثیر بیشتری نیز دارد.

کنترل مکانیکی:

تله گذاری با استفاده از تله های کشنده و دود دادن در لانه (مخصوصا با استفاده از دود موتور سیکلت یا خوردو) از جمله این روش کنترل است.

کنترل شیمیایی:

شرایط و لزوم استفاده از این روش در ابتدای روشهای مبارزه با موش ورامین ذکر شد.با در نظر گرفتن تعداد ۵-۳ دالان فعال ،اولین راه مبارزه شیمیایی:

طعمه مسموم:

سم زینک فسفاید (فسفر دوزنگ)بهترین سم برای تهیه طعمه مسموم است.

میزان ۲ گرم روغن حیوانی را با ۱۰۰ گرم کندم روی تابه بو داده و بعد که خنک شد ۵ گرم فسفرئوزنگ را به آن اضافه میکنیم او بدون دخالت دست با چوب به هم میزنیم.

برای مبارزه در هکتار این اعداد در ۳۰ ضرب میشوند.

برای تاثیر بهتر ،طعمه مسموم را به صورت بقچه های کوچک تهیه کرده و کنار دالان موش قرار میدهیم.موشها با انها بازی میکنند و بقچه را باز و از ان تغذیه میکنند.

البته این سم برای وارد کردن ضربه ی آنی به جمعیت بسیار مناسب است اما ادامه دادن آن در تراکم های متفاوت کارساز نمی باشد.

زیرا موش ها پس از دیدن اثرات کشندگی این نوع سم ( که همراه با سر و صدای زیاد موش و خونریزی خارجی است ) روی سایر هم نوعان خود ، از وجود طعمه آگاه شده و دیگر از این طعمه ها مصرف نمی کنند.

 پس از هر طعمه گذاری ، در مبارزه ی بعدی حتما بایستی نوع طعمه عوض شود زیرا در غیر این صورت موش ها با شناسایی طعمه ، دیگر از آن مصرف نمیکنند .

در این حالت بایستی در ادامه ی کار برای جلوگیری از طعمه گریزی ، از طعمه های آماده ی ضد انعقادی ( مانند کلرات ، اکتوسین سی ، لانی رات ) استفاده کرد.

طعمه پاشی در زمستان هر ۱۵- ۲۵ روز و در تابستان هر ۱۰ روز یک مرتبه تکرار خواهد شد .

نکته مهم:

تمامی زمینهای کشاورزی اطراف باید با همکاری و هماهنگی به طور دسته جمعی اقدام به طعمه گذاری نمایند تا روش موثر واقع شود.

از انجایی که موش جونده ای بسیار باهوش است اگر طعمه کوچکترین دخالتی با دست داشته باشد،از آن تغذیه نمیکنند چون بوی دست انسان را تشخیص میدهند.

همچنین در انتها ی طعمه گذاری تمامی بقایای طعمه های مسموم مصرف نشده باید جمع آوری گردد.

سایر مطالب:

انواع موش در کشاورزی و راه های مبارزه با آن ها

سموم تدخینی:

آلومینیوم فسفاید یا فستوکسین و سدیم سیاناید (سیماگ)یکی از مهمترین سموم تدخینی رایج در کشور علیه جوندگان است.

به طور کلی در هنگام کار با سموم موش کش به دلیل سمیت بسیار بالای آن برای انسان باید تمام موارد ایمنی رعایت گردد.

سموم پودری:

در این روش از سموم مختلف مانند فسفر دوزنگ و سموم کومارینی می توان استفاده کرد .

همچنین می توان سم را با مواد بی اثر مانند خاک اره ، خاکستر و غیره مخلوط کرد و داخل لانه ها پمپ کرد و یا در مسیر رفت و آمد موشها گرد پاشی نمود.