نقش کلسیم در فیزیولوژی درختان میوه

حداقل ۶۰% کل کلسیم در دیواره سلولی گیاهان قرار دارد که مهمترین نقش کلسیم در فیزیولوژی درختان میوه به وسیله عمل تراوش سبب سفتی میوه می شود و به مقدار زیادی میوه را در مقابل میکرو ارگانیسم هایی که تلاش دارند با شکستن پکتین ها وارد میوه شوند محافظت می نماید.

نقش کلسیم در فیزیولوژی درختان میوه

کلسیم موجود در محیط نیز میتواند باعث تسریع جذب یون مثبت پتاسیم در مقابل یون مثبت سدیم بشود. مهمترین اثر کلسیم در تنظیم فعالیت تنفسی گیاه است. میوه حاوی کلسیم کم ٬ سرعت تنفس خیلی بالایی دارد. یعنی تنفس با غلظت کلسیم نسبت عکس دارد. افزودن منگنز باعث تسریع در تجمع کلسیم در برگ های سیب میگردد.

در مقابل زمانی که کلسیم به اندازه کافی در غلظت بالایی در خاک وجود دارد ٬ افزودن منیزیم تجمع کلسیم را کاهش می دهد.

سرعت حرکت نزولی کلسیم خیلی آهسته است چرا که به طور کلی فقط به میزان خیلی کم در آوند آبکش انتقال میابد. به منظور افزایش کلسیم میوه باید مستقیما روی میوه مورد نظر محلول پاشی شود. زیرا کلسیمی که روی برگ پاشیده شود به میوه یا قسمت های دیگری از درخت منتقل نمی گردد.

عوامل موثر در جذب کلسیم :

۱- وجود آمونیوم در ناحیه ریشه که باعث کاهش جذب کلسیم می گردد.

۲- یون های منگنز که با انتقال کلسیم رقابت می کنند.

۳- رشد سریع شاخه که رقابتی را در زمینه انتقال کلسیم میوه دارد.

علایم کمبود شدید کلسیم

علایم کمبود شدید کلسیم را میتوان به صورت بد شکلی و زرد شدن برگ ها ملاحظه نمود. علی رغم آنکه خاک های زراعی کشور ما آهکی بوده و کلسیم یکی از فراوان ترین عناصر پوسته (۶.۳ درصد) را تشکیل می دهد، ولی به دلایل متعدد من جمله حرکت بسیار کند و دشوار در درون گیاه مشکلاتی را برای درختان میوه مخصوصاً‌ میوه هایی که انبارداری می شوند و نیز برخی از محصولات زراعی( مانند توت فرنگی، گوجه فرنگی،‌ هندوانه و ….)، گیاهان زینتی (بریده) و سبزی ها ایجاد کرده است.

در گیاه بخشی از کلسیم به عنوان ماده ساختمانی به شدت پیوند خورده و قسمت دیگر در دیواره سلول ها و سطح خارجی غشای پلاسمایی به صورت قابل تبادل موجود می باشد. سوال مهم این است که چرا علی رغم آهکی بودن اکثر خاک های زراعی ایران، برخی محصولات کشاورزی از قبیل هندوانه،‌گوجه فرنگی و صیفی جات عوارض فیزیولوژیکی ناشی از کمبود کلسیم را نشان می دهند؟ در پاسخ به این سوال، علت را می توان چنین توضیح داد که حرکت کلسیم در درون گیاهان بسیار کند بوده و به دلیل محصور شدن آن در واکوئل ها و غلظت پایین در سیتوزول حرکت آن در درون گیاه فقط از طریق آوندهای چوبی امکان پذیر می باشد.

مطالب مرتبط:

کمبود کلسیم و بروز علایم آن در گیاهان

تاثیرات استفاده از نیترات کلسیم برای پسته

نقش کلسیم در فیزیولوژی درختان میوه درحفظ کیفیت میوه

غلظت کلسیم در برخی از گیاهان حتی اگر به ده درصد وزن خشک نیز برسد، علائم مسمومیت ایجاد نمی نماید. در سیب وگلابی به خاطر نگهداری آنها به مدت طولانی تر، تاثیر مقدار کلسیم میوه درحفظ کیفیت آن در طول انبارداری نمایان تر است. به دلیل نقش کلسیم دراستحکام دیواره سلولی، میوه هایی که تجمع کلسیم در آنها بیشتر است، قابلیت و طول عمر انبارداری در آنها افزایش می یابد و در کشور ما یکی از علل مهم پایین بودن کیفیت میوه وگل های بریده و در نتیجه پائین بودن خاصیت انبارداری آنها، کمی غلظت کلسیم در آنها می باشد.

مصرف کودهای ازته فراوان و هرس شدید تاثیر مضاعفی بر کمبود کلسیم می گذارند

مصرف کودهای ازته فراوان و هرس شدید تاثیر مضاعفی بر کمبود کلسیم می گذارند. نسبت ازت به کلسیم (N/Ca) در میوه بایستی در حدود ۱۰ باشد و زمانی که این نسبت برقرار باشد تقریباً‌ هیچ عارضه ای مخصوصاً‌ عوارض فیزیولوژیک (لکه تلخ،‌آردی شدن، پوکیدگی، اسکالد و …..) مطرح نمی باشد. ولی وقتی این نسبت به بیشتر از ۲۰ افزایش یابد(حتی با کلسیم برابر در هر دو نسبت) عوارض فیزیولوژیکی مشاهده می گردد. با توجه به وظایف مهم کلسیم در گیاه به خصوص عمل آن در پایداری ساختمان دیواره سلولی و پایداری غشاء سلولی، این عنصر عوارض فیزیولوژیکی نظیر نرم شدن گوشت، آردی شدن و لکه تلخی سیب دارد.

تجمع کلسیم را در میوه ها

تجمع کلسیم را در میوه ها به دو مرحله عمده می توان تقسیم نمود:

مرحله اول) جذب سریع کلسیم که ۴ تا ۶ هفته پس از اتمام گل ادامه دارد.

مرحله دوم) جذب کلسیم محدودتر شده و رشد میوه سریع تر و غلظت کلسیم کاهش می یابد.

باید در طول مرحله اول تمام اقدامات لازم را برای افزایش کلسیم انجام داد.

میزان کلسیم پایین در بافت میوه سبب می شود که میوه در طی مدت زمان نگهداری سریع تر نرم گردد و همچنین اسکالد و عوارض مربوط به دماهای پایین و پوسیدگی میوه نیز با سرعت بیشتری پیشرفت کند.

محلول پاشی کلسیم

برای جلوگیری از لهیدگی و حفظ سفتی میوه محلول پاشی با کلسیم در ۴ نوبت توصیه می گردد.

نوبت اول حداکثر ۴ هفته بعد از اتمام گل و تکرار هر ۱۴ روز و آخرین محلول پاشی ۱۴ روز قبل از برداشت انجام می شود.

محلول پاشی با کلسیم قبل از برداشت با کاهش تولید اتیلن و تنفس، تاخیر در پیری را بدنبال داشته و طول عمر انبارداری را افزایش می دهد.

میوه های درشت خاصیت انبارداری ضعیفی دارند به دلیل  کاهش سریع کلسیم در آنها  و برعکس میوه های ریز که کلسیم بالایی دارند، عمر انبارداری بالایی نیز دارند.