کدو و نحوه کاشت آن

کدوها گیاهانی یکساله، یکپایه با ساقه خزنده، طویل و گل های زرد رنگ که انواع خوراکی آن شامل کدو مسمایی،کدو حلوایی و کدوی تنبل هستند.هر کدام از این گونه های کدو در کشورهای مختلف یافت می شوند. کدو جزء گیاهان دگر گشن بوده و توسط حشرات گرده افشانی می شود.
از کدو تنبل برای ساختن کله‌ای فانتزی و ظاهراً ترسناک در مراسم هالووین استفاده می‌کنند.

نحوه کاشت

کدو انواع مختلفی دارد مانند کدو حلوایی، کدو تنبل، کدوی زرد، کدو خورشی و کدوی سبز. که کشت جنس های کدوی تنبل (حلوایی یا کدوی زمستانه) و کدو مسمایی (خورشتی یا سبز یا کدوی تابستانه) در کشور ما رواج بیشتری دارد.

شرایط آب وهوایی مناسب برای پرورش کدو

کدو محصول فصل گرم بوده و به آب و هوای سرد و یخبندان حساس می باشد.این محصول نسبت به خیار در برابر سرما مقاوم تراست. بیشتر کدوییان زراعی برای رشد در دماهای ۱۸ تا ۳۰ درجه سانتی گراد سازگار شده اند، در دماهای پایین تر رشد چندانی ندارند و با یخبندان خسارت می بینند و از بین می روند.

دمای اپتیمم برای جوانه زنی بذر کدو ۳۳ تا ۳۴ درجه بوده ولی در دمای ۱۲ درجه سانتی گراد نیز قادر به جوانه زنی است.

رشد دانه گرده در کدوها از دمای ۸ تا ۱۰ درجه سانتی گراد آغاز می شود، به عبارت دیگر تلقیح این گیاهان بر خلاف خیار (۱۴ تا ۱۵ درجه سانتی گراد) و طالبی (۱۸ درجه سانتی گراد) در دمای پایین نیز انجام می گیرد.

طول دوره رشد نسبت به انواع مختلف آن متفاوت بوده و بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ روز است.

مناطق آفتابی و زمین های مرطوب برای کاشت این گیاه مناسب است (سطح آب زیرزمینی بیش از ۸۵ سانتی متر).

باید توجه داشت این گیاه نسبت به سایر سبزیجات بیش از اندازه به وزش باد حساس می باشد، از این نظر کشت توام آن با ذرت شیرین توصیه می شود.

سطح بزرگ برگ بسیاری از گونه های کدوییان می تواند نتیجه تبخیر و تعرق بالای آن باشد.

هر چند بسیاری از ارقام به علت سیستم های ریشه ای عمیق یا بطور متوسط عمیق نسبت به خشکسالی تحمل خوبی دارند.

خاک و آماده سازی زمین برای کشت کدو

خاک مناسب برای تولید زودرس آنها، خاک لوم با زهکش خوب و دارای ماده آلی کافی می باشد.

این محصول در دامنه PH 6.5 تا ۷.۵ دارای بهترین وضعیت رشد می باشد. کدوهای تابستانی که رشد ریشه ای کمتری دارند در مقابل رطوبت کمتر خاک مقاوم ترند.

برای تهیه زمین طبق معمول شخم پاییزه و در صورت امکان دادن کود حیوانی به مقدار ۲۵ تا ۳۰ تن در هکتار ضروری می باشد.

احتیاجات کودی کدو

با توجه به اینکه ریشه های کدو در سطح ۱۵ تا ۲۰ سانتی متری خاک گسترش می یابند، باید کود حیوانی را تا این عمق با خاک مخلوط کرد. گاهی به علت کمبود کود حیوانی کشاورزان مقداری کود در محل گوده های کاشت می ریزند و یا اینکه در ته گوده و زیر بذرها قرار می دهند.

این عمل باعث سوختن بوته ها خواهد شد، مخصوصا اگر از کودهای مرغی و گوسفندی استفاده شود.

بنابراین و با توجه به گسترش ریشه ها در خاک باید کود حیوانی به مقدار کافی در اختیار این گیاه قرار بگیرد.

نیاز کودی گیاه کدو عبارت است از ۷۵ تا ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار ازت خالص، ۷۵ تا ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار اسید فسفریک خالص و ۵۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار پتاسیم خالص.

ضمنا با در نظر گرفتن رقم مورد کاشت و شرایط رشد و نمو گیاه می توان در حدود ۱۰۰ کیلوگرم ازت خالص به صورت سرک نیز به کار برد.

کاشت انواع کدو

بسته به نوع و رقم کدو و کدوتنبل، زمان عرضه محصول به بازار تغییر می کند.

آنها به دو دسته کدوهای تابستانی و زمستانی تقسیم می‌شوند. نوع تابستانی آن، همان “کدو سبز” است که پوست صاف و نرمی ‌دارد و اغلب ایرانی‌ها از آن خورش تهیه کرده و یا در کنار مرغ آن را میل می‌کنند و البته کوکوی خوشمزه‌اش را برای شام می‌پزند.

به علاوه، هنگام کاهش وزن و کاهش قند خون، به عضو ثابت برنامه غذایی ما تبدیل می‌شود.

اما منظور از نوع زمستانی، “کدو تنبل” یا “کدو حلوایی” است.

به نظر می‌رسد به دلیل جثه بزرگش، به آن لقب تنبل داده‌اند و به دلیل تهیه دسرهای شیرین با آن در فصل زمستان، به کدو حلوایی معروف است.

۱- کدو تابستانی (Zucchini عمدتا) : می توان از اوایل تیرماه تا آبان ماه اقدام به تولید این محصول نمود. دامنه عملکرد آن بین ۱۰ تا ۱۵ تن در هکتار می باشد.

۲- کدو زمستانی (عمدتا Buttercup ) : می توان از اواخر تیرماه تا اوایل خرداد سال بعد نیز این محصول را تولید نمود و دامنه عملکرد آن بسته به نوع رقم و آب و هوا بین ۱۵ تا ۲۵ تن در هکتار می باشد.

۳- کدو تنبل ها (Cucurbita pepo) : تیپ بوته ای آن ها معمولا از تیپ خزنده زودتر می رسد و از اواخر مرداد تا اوایل شهریور شروع به رسیدن و زرد شدن می نماید.

انواع روش های کاشت کدو

کاشت کدو به روش مستقیم

بذر پاشی مستقیم در زمین اصلی عمق کشت بذر کدو ۳ تا ۵ سانتی متر می باشد و بعد از رفع سرمای بهاره در اواسط فروردین ماه و یا اواخر اردیبهشت ماه صورت می گیرد.

در منطقه گرمسیر در اواخر شهریور ماه اقدام به کاشت آن می نمایند. رویش در دمای ۳۰ تا ۳۵ درجه سانتی گراد ظرف یک هفته اتفاق می افتد.

بهتر است در هر چاله دو عدد بذر ریخته و بعد از اینکه بوته ها چهار برگه شدند یکی از آن ها که ضعیف تر است از نقطه تماس با خاک قطع گردد.

کاشت کدو به روش نشایی

– روش نشایی : بذر را می توان در خزانه پرورش داد و سپس نشای آن را در زمین اصلی منتقل کرد.

برای این کار تعداد ۲ تا ۳ بذر را در گلدان های توربی یا کاغذی در عمق ۲ تا ۳ سانتی متری قرار می دهند.

دمای لازم خزانه برای پرورش این گیاه ۱۸ درجه در روز و ۱۴ درجه سانتی گراد در شب است.

نشاء پس از مدت حدودا ۳ هفته آماده انتقال خواهد بود. در کشت نشایی دو تا ۴ هفته قبل از نشا در مزرعه بایستی اقدام به تهیه نشا در گلدان ها، بلوک و پلیت های پیتی نمود.

برای تهیه نشا در ایران معمولا از گلدان های پلاستیکی استفاده می کنند و اغلب در هر گلدان دو بذر قرار می دهند.

در هنگام نشا کردن نباید ریشه آن ها دستکاری یا بهم خورده شود چون امکان دارد بوته ها با تاخیر در مزرعه استقرار یابند.

راهکاری عرضه مداوم به بازار

– چه راهکاری برای عرضه مداوم کدوی خورشتی وجود دارد؟

برای این منظور بذرپاشی را باید در ۳ مرحله انجام داد. بدین ترتیب که بذرپاشی مرحله اول در خزانه انجام می گیرد.

پس از انتقال نشا به زمین اصلی می توان بلافاصله بذرپاشی مستقیم آن را در زمین اصلی آغاز کرد.

استفاده از پوشش پلاستیک سطحی برای تولید مرحله دوم مناسب است.

حدود ۶ هفته بعد می توان کاشت مرحله سوم را نیز بطور مستقیم در زمین اصلی انجام داد. بدین ترتیب می توان تولید محصول را تا اواسط پاییز ادامه داد.

مطالب مرتبط :
آشنایی با روش کاشت بامیه

فاصله کاشت کدو

روش کاشت کدو به صورت جوی و پشته ای بوده که فاصله پشته ها ۵۰ تا ۸۰ سانتی متر و فواصل بوته ها از یکدیگر ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر می باشد.

فاصله کاشت کدوتنبل ۱۵۰*۱۰۰ سانتی متر است.

فاصله بین ردیف ها ۲ تا ۳ متر و گاهی اوقات به منظور استفاده از ماشین آلات در هنگام وجین و سله شکنی فاصله ردیف ها ۳*۳ متر در نظر گرفته می شود.

برای کدو خورشتی فاصله ۱۰۰*۶۰ را در نظر می گیرند. بهتر است قبل از کاشت، بذر کدو را به مدت ۱۵ تا ۲۴ ساعت خیس نموده و سپس اقدام به کاشت آن نمود.

برای کاشت کدوسبز باید بذر را در عمق ۲ تا ۵ سانتی‌متری خاک بکارید و میان هر کدام از آنها ۳۰ تا ۳۵ سانتی‌متر باید فاصله باشد.

البته اگر زمین بزرگی دارید، هر چه این فاصله را بیشتر کنید، بهتر است.

برای کدوهای حلوایی و زمستانی باید حداقل ۴۵ تا ۷۵ سانتی‌متر میان دو گیاه فاصله باشد.

مکان کاشت تخم کدوها را آماده کنید. اگر درجه حرارت در شب به حدود ۴ درجه میرسد، برای کدوها هوای خیلی سردی محسوب می‌شود.

مقداری کود به خاک باغ اضافه کرده و آن را تا ارتفاع ۳۰ سانتی متری به صورت تپه‌ای شکل بالا آورید.

با ضربه زدن آن را به خوبی سفت کنید تا با باران بعدی به راحتی شسته نشود.

مقدار بذر لازم برای کاشت

مقدار بذر لازم برای کاشت بسته به اندازه بذر، تیپ گیاه از نظر بوته ای یا خزنده بودن، فاصله ردیف و روش کشت نشایی و مستقیم تغییر می کند.

در مورد تیپ خزنده مقدار بذر لازم ۲ تا ۵ کیلوگرم در هکتار و در مورد تیپ بوته ای ۴ تا ۶ کیلوگرم در هکتار می باشد.

مقدار بذر مصرفی با توجه به فواصل کاشت حدود ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم در هکتار است. با استفاده از این روش حدود ۵ کیلوگرم بذر برای یک هکتار کافی است.

منبع :

بهرامی سیرمندی، س و همکاران. ۱۳۸۹. راهنمای جامع و مصور کشت و پرورش صیفی جات. انتشارات تاک.