کنه زعفران و راه های مبارزه و کنترل آن
کنه‌ای است ریز و میکروسکوپی به طول ۰/۸ – ۰/۶ میلی‌متر با بدن تخم‌مرغی شکل و فربه به رنگ کدر، ولی کم‌تحرک است. پاهای این کنه کوتاه و سخت به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز که تعداد زیادی مو و خار روی آن ها قرار گرفته است.
کنه زعفران مهمترین آفت مناطق زعفران کار که هر ساله خسارت بالایی را متحمل زعفران کاران می کند. زرد شدن زودهنگام سبزینه زعفران و رشد کم سبزینه زعفران نشان از فعالیت کنه می باشد. کنه جزو آفات مکنده می باشد و در نتیجه تغذیه از شیره گیاهی باعث انهدام کامل پیاز زعفران می شود.
اکثرا در مناطقی که از کودهای دامی نپوسیده الخصوص مرغی و گوسفندی استفاده می شود، شیوع بالایی داشته و بهترین راهکار برای مبارزه، ضدعفونی پیاز قبل از کاشت با کنه کش های مخصوص به همراه کارشناس گیاه پزشکی و ضدعفونی کردن با کود دامی(گاوی) قبل از انتقال به مزرعه زعفران هم باید صورت پذیرد.
شکل شناسی :
کنه‌ای است ریز و میکروسکوپی به طول ۰/۸ – ۰/۶ میلی‌متر با بدن تخم‌مرغی شکل و فربه به رنگ کدر، ولی کم‌تحرک است. پاهای این کنه کوتاه و سخت به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز که تعداد زیادی مو و خار روی آن ها قرار گرفته است.
زیست شناسی :
لاروهای تازه تفریخ‌شده از تخم به رنگ سفید شفاف با پاهای قهوه‌ای متمایل به قرمز و مانند اغلب کنه‌ها دارای ۳ جفت پا می‌باشند. لاروها پس از تغذیه کافی به رنگ سفید مات درآمده، به اولین مرحله استراحت تبدیل می‌گردند. پس از طی استراحت اول چهارمین جفت پاها ظاهر شده و وارد مرحله پورگی می‌شود و پس از طی ۳ سن پورگی، بالغ می‌شود. در شرایط مساعد بیش از ۱۰ نسل در سال ایجاد می کند. هر کنه ماده در طول عمر خود بیش از ۱۰۰۰ تخم می گذارد.
نحوه خسارت :
کنه زعفران ، بنه‌های زعفران را غالبا از محل زخم ها و گاهی قسمت های سالم بنه را مورد حمله قرار می دهد. سپس ضمن تغذیه و ایجاد تونل، زمینه را برای نفوذ عوامل بیماری زا از محل زخم ها و حفرات به داخل بنه آماده می کند. این کنه با فعالیت بر روى پیاز و دمبرگ باعث تضعیف گیاه مى‌شود. گیاهان آلوده در اوایل بهار سریع‌تر خزان مى‌کنند. این بوته‌ها دارای برگ های ظریف تر و کوتاه تر از بوته‌های سالم می‌باشند و زودتر خزان می کنند.
مبارزه و کنترل:
مراحل پیشگیری و کنترل کنه‌ها در مزارع احداث شده:
- پرهیز از آبیاری مزارع زعفران در تابستان: آبیاری‌های تابستانه باعث افزایش عملکرد می گردد (به دلیل جبران کمبود رطوبت موجود در بنه‌های زعفران) از طرفی افزایش جمعیت کنه را به دنبال دارد. چرا که رطوبت از دست رفته به دلیل خشکی هوا و گرمای تابستانه از طریق آبیاری جبران گردیده و شرایط ادامه رشد و نمو برای کنه فراهم می گردد. بنابراین توصیه می شود از آبیاری در تابستان پرهیز شود و با توجه به بافت خاک، بنه ها در عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتی متری کاشته شوند تا اثرات نامطلوب تشعشعات خورشید و کمبود رطوبت کاهش یابد. ارتفاع خاک روی بنه ها در مناطق سردسیر ۲۰-۱۵ و در مناطق معتدل ۱۵-۱۰ سانتی متر کمتر نباشد. افزودن خاک های سبک به میزان ۳-۲ سانتی متر (شامل مخلوط کود، خاک و خاکستر) در فصل تابستان برای افزایش عمق کاشت در مزارعی که عمق کاشت آن ها کمتر از ۱۵ سانتی‌متر است، سبب حفاظت و تغذیه بیشتر گیاه می شود.
- آبیاری های اول (قبل از گل) و دوم (بعد از گل ) به حد کافی و با دقت زیاد انجام گیرد.
- کنترل علف های هرز به صورت مکانیکی در موقع خواب تابستانه.
پیشگیری و کنترل کنه‌ها در مزارع در حال احداث
مراحل پیشگیری کنه ها در مزارع در حال احداث زعفران به شرح زیر می باشد:
- بیرون آوردن بنه‌ها برای کاشت مجدد به صورت خشک، و پرهیز از آبیاری مزرعه برای سهولت در کندن بنه‌ها.
- انتخاب بنه‌های سالم و فاقد لکه‌های تیره برای کاشت.
- عفونی بنه‌ها قبل از کاشت با قارچ‌کش-کنه‌کش مناسب.
- انتخاب عمق کاشت مناسب برای کاشت ( ۲۰-۱۵ سانتی‌متر).
- پرهیز از خاک برداری مزارع زعفران برای کاشت مجدد.
- استفاده از بنه بیشتر برای کاشت(تا در مدت زمان کوتاه تری مزرعه زعفران به برداشت اقتصادی برسد و کنه‌ها نیز فرصت کمتری برای افزایش جمعیت داشته باشند).
- استفاده از کود دامی پوسیده و عاری از بذر علف های هرز و پرهیز از کودهای و مرغی.
- جلوگیری از انتقال بنه‌های زعفران مناطق آلوده به مناطق سالم.
