زنگ برگی در جو و راههای کنترل و مدیریت آن

عارضه زنگ برگی جو که به زنگ قهوه‌ای نیز معروف است ، گونه‌ای از بیماریهای قارچی است که یکی از مهمترین زنگ های تهدید کننده غلات نیز محسوب می شود و اغلب در مناطقی که محصول دیر می رسد، بیشتر شایع است.

زنگ برگی جو

این بیماری به‌طور گسترده در بسیاری از مناطق دنیا که جو کاشته می‌شود، گزارش شده‌است. قدرت بیماری‌زایی قارچ به جو و خویشاوندان نزدیک آن محدود می‌شود. بعضی از نژادهای P. recondita نیز قادرند تا حدودی جو را آلوده کنند.

علائم عارضه زنگ برگی جو

اولین علائم بیماری زنگ قهوه ای جو در اواخر زمستان تا بهار به صورت جوش های کوچک دایره ای به رنگ قهوه ای نارنجی ظاهر می شود که در سطح فوقانی برگ ها پراکنده شده اند.

این جوش ها حاوی اسپورهایی هستند که باعث ایجاد بیماری در جو می شوند. گاهی اوقات این جوش ها روی ساقه ها ،غلاف برگ ها و خوشه ها نیز ایجاد می شوند.

اغلب هاله ای زرد یا سبز آنها را احاطه کرده است. در اواخر فصل (اواخر بهار یا اوایل تابستان) جوش های کوچک سیاه به تدریج در زیر برگ ها ایجاد می شوند.

این جوش های جدید حاوی اسپورهایی هستند که بر روی بقایای گیاهی و یا میزبان های دیگر زنده می مانند تا چرخه بیماری را مجددا آغاز نمایند.

خسارت

این بیماری در زمان هایی از سال ها شدت قابل توجهی پیدا کرده و باعث خسارت نسبتا زیادی به محصول جو بخصوص در مزارع آبی یا دیم پر باران می گردد.

اگر بوته ها در اول فصل مورد حمله قرار گیرند و آلودگی تا مرحله برگ پرچم پیش رود، خسارت شدید وارد می شود. آلودگی های شدید اوایل فصل موجب چروکیده شدن دانه ها و کاهش تعداد آن ها می شود. در سال های اخیر به جهت خشکسالی و کاهش بارندگی بطور کلی زنگ ها گسترش چندانی نداشتند.

عامل بیماری

عامل بیماری زنگ قهوه ای جو، قارچ (.Puccinia hordei G. Otth (syn. P. anomala Rostr از رده بازیدیومیست ها می باشد. در بعضی مناطق قارچ عامل بیماری زنگ قهوه ای گندم به شکل پاتوژن ضعیف جو را نیز آلوده می کند. یوریدیوسپورها یا اسپورهای بهاره در زیر میکروسکپ به رنگ قهوه ای روشن و بشکل بیضی با زائده های ظریفی در سطح می باشند.
اسپورهای پاییزه یا تلیوسپورها دو حجره ای بوده و نوک سلول فوقانی قدری برجسته یا مدور و ضخیم تر از جدار سایر قسمت ها است. تلیوسپورها بیضی شکل و کمی در قسمت دیواره ها تنگتر می باشند.

چرخه بیماری

آلودگی اسیومی از طریق اسیوسپورهایی که از روی میزبان واسط میایند ایجاد می شود.
با اینکه این گیاه در خیلی از مناطق کشت جو در دنیا وجود دارد ولی آلودگی توسط آنها، فقط در بعضی از مناطق آسیا و نواحی دریای مدیترانه گزارش شده است. لذا در اکثر مناطق اینوکلوم اصلی اولیه، یوریدیوسپورهای زمستان گذران یا تابستان گذران می باشند که روی جو ادامه حیات می دهند و مسافت های طولانی را با باد منتقل می شوند.
زنگ قهوهای در دمای بین ۱۵تا ۲۲درجه سانتیگراد به شرط وجود رطوبت آزاد بسیار سریع گسترش پیدا می کند.

سایر مطالب:

بیماری اسکالد جو یا کچلی جو و چگونگی کنترل آن

کنترل زنگ برگی جو

در گام اول مدیریت، کنترل تلفیقی شامل اقدامات پیشگیرانه و استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک توصیه می شود. به محض مشاهده علائم بیماری زنگ نواری غلات می توان از قارچکش های سایپروکونازول ۱۰% (آلتو)، تبوکونازول ۲۵% (فولیکور)، فلوتریافول ۱۲.۵% (ایمپکت)، پروپیکونازول ۲۵% (تیلت)، سایپروکونازول + پروپیکونازول ۳۳% (آرتیا)، فلوزیلازول + کاربندازیم ۳۷.۵% (آلرت)، اسپیروکسامین + تبوکونازول + تریادیمنول ۴۶% (فالکن)، آزوکسی استروبین + سایپروکونازول ۲۸% (آمیستار اکسترا)، اپوکسی کونازول + تیوفانات متیل ۴۹.۷% (رکس دو)، پروپیکونازول + فلوکساپیروکساد + پیراکلواستروبین ۳۵.۵% (اینوور) و تبوکونازول ۴۰% (تاید تبو) استفاده کرد.

اقدامات پیشگیرانه

• استفاده از ارقام مقاوم.
• استفاده متعادل از کودهای نیتروژنه، پتاسه و فسفره (شدت بیماری با استفاده بیش از اندازه کودهای نیتروژنه بیشتر می شود).
• بازدید مرتب مزرعه و حذف میزبان های ثانویه.
• دفن بقایای گیاهی بعد از برداشت.
• آبیاری های کرتی یا غرقابی در زمان ظهور بیماری در مناطقی که شرایط تشکیل شبنم صبحگاهی زیاد است خودداری شده و فاصله آبیاری بعدی طولانی گردد.
• اجتناب از کشت متراکم بذر به منظور تبادل رطوبت و حرارت بین گیاهان.
• کنترل علف های هرز در داخل و خارج از مزارع.