کشاورزی بدون شخم یا خاکورزی صفر

19

کشاورزی بدون شخم یک سیستم کشاورزی است که در آن بذرها مستقیماً در خاکی قرار می گیرند که بقایای محصول قبلی را حفظ کرده است. همچنین از آن به عنوان کشاورزی بدون خاکورزی یا خاکورزی صفر نیز یاد می شود.

کشاورزی بدون شخم چیست؟

تجهیزات مخصوص کاشت بذر شکاف باریکی را در خاک پوشیده شده از بقایای گیاهی ایجاد می کنند. فقط به اندازه ای باز می شود که بذرها در زمین قرار داده شوند و سپس آن ها را با خاک می پوشانند. هدف این است که جابجایی خاک را به حداقل ممکن برسانند تا دانه های علف های هرز به سطح زمین نیایند و برای جوانه زدن تحریک نشوند. عملیات خاکورزی دیگری انجام نمی شود. بقایای حاصل از محصولات قبلی در سطح خاک به صورت مالچ باقی خواهد ماند.

کشاورزی بدون شخم برای حفظ عملکرد بالاتر به مهارت های مختلفی نیاز دارد. ترکیب روش های مختلف کشاورزی، استفاده از تجهیزات، تناوب زراعی، کاشت گیاهان پوششی، کود و سموم دفع آفات برای دستیابی به خصوصیات بهتر خاک است. تناوب زراعی، علف های هرز، آفات و بیماری های خاک را از بین می برد. با چرخش محصولات در یک دوره چند ساله، آفات و بیماری ها به دلیل کاهش عرضه مواد غذایی، کاهش می یابند. از گیاهان پوششی برای کنترل علف های هرز، افزایش مواد مغذی خاک و جذب مواد مغذی متحرک از لایه های پایین با رشد گیاهانی با ریشه های عمیق استفاده می شود.

کشاورزی بدون شخم

مزایای کشاورزی بدون شخم

سلامت خاک:

یکی از بزرگترین مزایای کشاورزی بدون شخم تأثیر آن بر سلامت خاک است که باعث ایجاد خاک های پربارتر و مزارع سودآور می شود. وقتی خاک توسط ماشین آلات زیرورو و جابجا می شود، در معرض هوا قرار می گیرد، مواد آلی از بین می روند و کربن محبوس شده در خاک وارد جو زمین می شود.

حفظ مواد مغذی و افزایش بازدهی محصول:

اما کشاورزی بدون شخم به حفظ مواد آلی، مواد مغذی و آب در خاک کمک می کند و در نتیجه برای تولید محصولات پربارتر و بازدهی محصول بالاتر ساختار خاک سالم می ماند. با چنین فصل های غیرقابل پیش بینی و سابقه خشکسالی در کشورمان، کاهش سطح خاکورزی می تواند بسیار سودمند باشد.

جلوگیری از فرسایش خاک:

بقایای محصول بر روی سطح خاک از خاک در برابر فرسایش آب و باد محافظت می کند و خطر آب گرفتگی و از بین رفتن سطح مواد مغذی را کاهش می دهد. بسیاری از مزایا، مانند ساختار بهتر خاک و ظرفیت نگهداری آب و افزایش فعالیت میکروبی، بدلیل افزایش مقدار ماده آلی خاک است. هنگامی که خاک آشفته نشود، منافذ و ذرات تشکیل شده توسط فرآیندهای بیولوژیکی نیز پایدار می مانند.

کاهش بذر علف های هرز:

مقدار علف های هرز و نوع آن ها می تواند متفاوت از خاکورزی معمولی باشد. در سیستم های بدون شخم بذر علف های هرز در نزدیکی سطح خاک باقی می مانند و براحتی در دسترس شکارچیان قرار می گیرند. بدون شخم به عمق خاک نمی روند و شرایط جوانه زنی برای آن ها محیا نمی شود. در نتیجه با گذشت زمان، بانک بذر علف های هرز کاهش می یابد.

صرفه جویی در هزینه ها:

به دلیل استفاده کمتر از ماشین آلات کشاورزی مصرف سوخت به طور چشمگیری کاهش پیدا می کند. صرفه جویی در هزینه های کار، سوخت، آبیاری، ماشین آلات، زمان و بهبود سلامت خاک منجر به مزایای اقتصادی بیشتری می شود.

افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک:

کشاورزی بدون شخم مزایای اقتصادی قابل توجهی فراتر از کاهش مصرف سوخت دارد. مزارع مدیریت شده با استفاده از این روش برای چندین سال به طور کلی دارای ظرفیت نگهداری آب بیشتری نسبت به مزارع با کشت متعارف هستند. این امر به ویژه در مناطق مستعد خشکسالی که کمبود آب یکی از نگرانی های اصلی است، بسیار با ارزش است. همچنین باعث کاهش فرسایش خاک، افزایش فعالیت بیولوژیکی خاک و افزایش مواد آلی خاک می شود. این مزایا می تواند به مرور زمان دستاوردهای اقتصادی بیشتری برای کشاورزان به همراه داشته باشد.

افزایش رطوبت و کاهش تبخیر از سطح خاک:

بیشترین فایده کشاورزی بدون شخم این است که بقایای محصول دست نخورده باقی می ماند. بقایای محصول سال های گذشته در سطح مزرعه قرار دارد. بنابراین باعث خنک شدن و افزایش رطوبت خاک و کاهش تبخیر می شود. باقیمانده محصول از خاک در برابر اثرات مخرب قطرات باران و باد محافظت می کند و همچنین به عنوان منبع کربن، منبع انرژی ضروری برای موجودات زنده خاک عمل می کند.

جلوگیری از فشردگی و سخت شدن خاک:

ماشین های کاشت بدون شخم فقط چند عبور انجام می دهند که از فشردگی خاک و سخت شدن سطح خاک جلوگیری می کند. این امر باعث می شود بذرها بهتر جوانه زده و ریشه ها به عمق بیشتری نفوذ کنند و مزاحمت بسیار کمی برای خاک و موجودات آن ایجاد شود.

افزایش کیفیت خاک:

کشاورزی بدون شخم کیفیت خاک (عملکرد خاک)، مقدار کربن و مواد آلی را بهبود می بخشد. با حفظ محیط طبیعی، مزارع بدون شخم غالباً دارای حشرات مفید و کرم های خاکی بیشتر و تعادل بهتر جامعه میکروبی هستند که حتی می تواند در برابر شیوع بیماری مقاومت کند. این موجودات محتوای آلی خاک را افزایش داده و ساختار آن را می سازند. در چنین محیطی، گیاهان ریشه های عمیقی ایجاد می کنند که کمک می کند تا از خشکسالی زنده بمانند.

سایر مطالب:

کشت و زراعت بیش از حد ،دلایل و راهکارهایی برای حل این مشکل

فرسایش خاک و راه های جلوگیری از آن

خاک سطحی چیست و چه مزایایی دارد!؟

کشاورزی مرسوم در مقابل کشاورزی بدون شخم

یکی از تصورات غلط رایج در مورد کشاورزی بدون شخم این است فقط زمانی می توان از این روش استفاده کرد که محصولات مهندسی ژنتیکی (GMO) کشت می شوند و نیاز به استفاده از علف کش ها دارند.

برای از بین بردن این سردرگمی، مهم است که بدانید دو نوع کشاورزی بدون شخم وجود دارد: معمولی یا مرسوم و ارگانیک. در کشاورزی بدون شخم مرسوم، کشاورزان از علف کش ها برای مدیریت علف های هرز، قبل و بعد از کاشت بذر استفاده می کنند.

میزان علفکش های استفاده شده در این روش حتی بیشتر از مقدار استفاده شده در کشاورزی مبتنی بر خاکورزی است که تهدیدی برای محیط زیست و سلامت انسان است. ولی در کشاورزی ارگانیک از روش های مختلفی برای افزایش بازدهی محصول و مدیریت علف های هرز بدون استفاده از علف کش های شیمیایی استفاده می شود.

از جمله این روش ها کاشت گیاهان پوششی، تناوب زراعی و … است که کشاورزان می توانند با استفاده از آن ها علف های هرز را از بین ببرند. هر چند کشاورزی ارگانیک به خودی خود یک راه حل کامل برای رفع بحران خاک جهان نیست. اما یکی از اقدامات مهمی است که کشاورزان را به سمت الگوی صحیح کشت هدایت می کند و خطری برای سلامتی انسان و محیط زیست ندارد.

چگونه کشاورزی بدون شخم به کاهش گرمایش زمین کمک می کند؟

تا همین اواخر، مشکل “چگونه مشکل گرمایش جهانی را حل کنیم؟” منحصراً بر لزوم کاهش انتشار گازهای گلخانه ای متمرکز بود. خوشبختانه، دانشمندان اقلیم اکنون تشخیص داده اند که خاک سالم نقش اساسی در کاهش آزاد شدن کربن از خاک دارد.

داستان از این قرار است که خاک به طور طبیعی کربن را ذخیره می کند. وقتی خاک شخم زده می شود، خروج کربن به شکل مواد آلی مانند ریشه گیاهان و میکروارگانیسم ها به سطح خاک افزایش می یابد. این عمل به طور موقت مواد مغذی را برای محصولات فراهم می کند. اما با توجه به اینکه کربن خاک در معرض اکسیژن جو قرار می گیرد، به دی اکسید کربن تبدیل می شود و در انتشار گازهای گلخانه ای کره زمین موثر است.

کشاورزی بدون شخم جابجایی خاک را کاهش می دهد که به حفظ کربن در خاک کمک می کند. همچنین با تنوع زیستی خاک، نیاز به کودهای شیمیایی را که گازهای گلخانه ای ساطع می کنند، کاهش می دهد.

مطالعات نشان داده است که کشاورزی بدون شخم، کاشت گیاهان پوششی و روش های کشت ارگانیک، به افزایش کربن آلی خاک پس از دو سال تا ۹ درصد و پس از شش سال تا ۲۱ درصد کمک می کند. روش های بدون شخم، اگر با سایر روش های احیاکننده، مانند کشت گیاهان پوششی، جنگل – زراعی و تناوب زراعی ترکیب شود، می تواند به احیای خاک مزارع کمک کند.

۱۹ نظرات
  1. بهبود می گوید

    سلام
    آیا واقعا این روش مفیدتر هس ..در پاره ای از توضیحات میشه توجیه کرد ولی برخی موارد نه …شخم و زیر ورو کردن خاک هم فواید خودش را داره مثل شکستن خاکهای سخت ..بردن بقایای کشت قبلی به زیر خاک و پوسیده شدن و در دسرس ریشه قرار گرفتن …ریشه کن کردن علفهای هرز چند ساله

  2. رحیم می گوید

    سلام. نمیدونم این اطلاعات رو چه حساب و کتاب و مبعی زدین. من خودم کشاورزم و اجدادم هم همه کشاورز بودن.این مطالب کلا اشتباهه. اصلا این طور نیست. چرا اطلاعات غلط میدین به کشاورز بیچاره.
    با این مطالب غیر کارشناسی باعث کاهش میزان تولید میشین.

    1. تیماز می گوید

      سلام
      بصورت اتفاقی بادمجان و کنجد رو بدون شخم کاشتم و برداشتم خوب بوده البته بافت زمینم نرم هم

  3. ستار می گوید

    نه والله ما دوساله کشت مستقیم میکنیم عالیه

  4. محسن امکانی می گوید

    با سلام
    اگر می‌خواهید کشوری را تسخیر کنید و یا ملتی را مطیع خواسته های خود کنید و ثروت و منابع طبیعی شان را به یغما ببرید باید کشاورزی و کشاورزان چنین کشوری را وابسته به خود سازید و یا به مرور زمان همه را نابود سازید. بنابراین برای حفظ کشور و ملت و دیگر ثروت های مادی و معنوی باید در حفاظت و رشد و توسعه این اصل پایه ای بیشترین تلاش و سرمایه‌گذاری شود.
    با سپاس از شما خوبان که در این امور اساسی کار می کنید.

  5. علی می گوید

    توضیح ندادین این روش برای کشت دیم هم کار ساز هست یا نه.؟؟
    در ضمن شخم زنی بهترین روش برای کشاورزی هست تو این همه کشور شخم زنی انجام میشه چرا اونا این روش رو انجام نمیدن…

    1. مجید ضیایی پرور می گوید

      سلام و عرض ادب همراه گرامی بله در شرایط مناسب بافت خاک کارآیی داره

    2. ناشناس می گوید

      برای‌هرکشتی‌کارسازه

  6. هادی می گوید

    سلام خسته نباشید من از این روش برای سبزی کاری استفاده کردم عالیه و کشاورزی بدون خاکورزی اصول خودش را داره که در این مطلب کامل گنجانده نشده
    برای اطلاعات بیشتر مستند (بازگشت به بهشت) (درباره کشاورزی ارگانیک با مدت زمان یک ساعت نیم) با دوبله فارسی را نگاه کنید تو آپارات هست.

  7. سیروس صدیقی می گوید

    کشاورزی با روش های کم خاکورزی و بی خاکورزی سالهای زیادی است که در کشورهای پیشرو شروع و هرساله به سطح ان اضافه میشود، در ایران هم بیش از یک دهه است که مباحث آن شروع و با بومی سازی ادوات مورد نیاز، تا حدودی عملیاتی شده است.
    متاسفانه کشاورزان عزیزمان،دیر باور هستند و باور اینکه روشهایی که در ۵دهه اخیر متداول شده است،مانند مسکنی بر درد های عمیق بوده که بصورت موقت مشکل را بی اثر میکند ولی داروی التیام بخش بر جان خاکی که مورد استفاده بخش کشاورزی است، حداقل دست ورزی در بافت خاک زراعی است که با انجام شخم های متداول و چندین مرتبه دیسک،خواص فیزیکی و شیمیایی خاک را به نابودی کشانده ایم و متقابلا مجبور به استفاده بیش از حد نهاده ها از جمله کود شیمیایی گردیده که خود این مسئله در دراز مدت باعث از بین رفتن خاک زراعی شده است

  8. حسن قهرمانی می گوید

    درسته این روش می‌تواند در سلامت خاک مفید باشد اما تاثیرگذار خواهد بود در میزان تولید محصول که احتمالا محصول کمتری در این روش تولید خواهد شد به هر حال آب خیلی مهم هست که هیچ جایگزینی ندارد باید راهکارهایی در مصرف بهینه آب ارائه شود

  9. ناشناس می گوید

    باسلام اصلا امکان ندارد شایددرمنطقه استانهای شمالی بشه ولی درمنطقه کویری استان سمنان نمیشود چون خارشتری فراوان دارد ومحصول رازیر میگیرد

  10. شهسوار باقری ازایلام می گوید

    سال چهارم است کاشت مستقیم هم دیم وهم آبی انجام میدهم بسیار عالی است اماباورش بدون تجربه وعمل سخت است امسال هم کلزا مستقیم بدون شخم کشت کردم به لطف خدا عالی است بپذیرید خیلی خوبه

  11. ناشناس می گوید

    واقعا عالیه. از ایلام چرداول

  12. ناشناس می گوید

    سلام در گلخانه میشه اینکار را انجام داد اگر روش کاررا به صورت ویدیو اموزش دهید خیلی خوبه

  13. داوود می گوید

    موافقم.ولی خرید دستگاه کمبینات برای این نوع کشت در توان هر شخصی نیست

  14. صباغ می گوید

    تشکر از ارایه راهکار آیا کشت دیم جواب میدهد در مقابله با گیاهان سال قبل چگونه تغییرات انجام میگیرد

  15. ابوالفضل حیدری می گوید

    این روش فوق العادست و چون جدیدا”در کشور در حال معرفیست تا تجربه نکنید باور نمیکنید ممکنه علف هرز در سال اول زیاد باشه ولی بایکبار مبارزه باهاشون درحین یاقبل کشت در سالهای آینده با توجه به جلوگیری از پراکندگی بذر و ریشه ها به شدت درسالهای آینده کاهش پیدا میکنه وآبرسانی وماندگاری آب در زمین بیشتر میشه و مصرف آب کمتر میشه و کنترل اون که مهمترین واصلی ترین معضل درکشاورزی هست راحتتر خواهد بود

  16. مهدی می گوید

    سلام خدمت دوستان عزیز
    میشه لطفا یکی که تواینکارتجربه داشته باشه واسمون طریقه آبیاری تواین گونه کشت روتوضیح بدن مخصوصا اگه دیم باشه
    یایه شماره تلفنی بزاریدکه باشون تماس بگیریم
    ویک سوال دیگه اینکه اینگونه کشاورزی درایران هم آموزش داده میشه؟

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

تماس با ما ( اینجا کلیک کنید )