بیماری کوتولگی زرد جو
بیماری کوتولگی زرد جو یکی از مهمترین ویروس‌های غلات در دنیا می باشند. بررسی‌های انجام‌شده بیانگر پراکنش ویروس‌های کوتولگی زرد جو (Barley yellow dwarf virus, BYDV) و غلات (Cereal yellow dwarf virus, CYDV) در کشور و غالب بودن BYDV-PAV می‌باشد.
بیماری کوتولگی زرد جو
این بیماری احتمالا بیشترین گسترش جهانی را دارد و از مخرب ترین و متداول ترین بیماری های ویروسی غلات در دنیا است. کوتولگی زرد غلات توسط چند ویروس از جمله Barley yellowdwarf virus – MAVdwarf virus – PAV ، Barley yellowو Cereal yellow dwarf virus -RPv ایجاد می شود. این ویروس ها در ایران گسترش وسیعی دارند .در بعضی از مناطق به ویژه در نواحی معتدل تر، میزان کاهش محصول قابل توجه است .
علایم بیماری کوتولگی زرد جو
در گیاهان جو آلوده به این بیماری، بافت های سبز حاشیه برگ معمولا در انتها یا در سطح پهنک برگهای مسن تر بطور غیرمنظم تغییر رنگ می یابند. نواحی تغییر رنگ یافته معمولا برنگ زرد روشن درآمده ولی گاهی به رنگ قرمز یا ارغوانی نیز مشاهده می شوند. لکه ها بتدریج بزرگتر شده و در سطح برگ به سمت ساقه پیشروی می نمایند.
معمولا بافت های نزدیک به رگبرگ اصلی برگ دیرتر از سایر نواحی برگ زرد می شوند. برگ های جوان غالبا تغییرات رنگی خاصی بروز نمی دهند مگر آنکه آلودگی خیلی دیرهنگام رخ داده باشد که در چنین مواردی معمولا فقط برگ پرچم تغییر رنگ می یابد.
علاوه بر تغییر رنگ، بدلیل کاهش رشد طولی بافت میانگره ها، گیاهان آلوده رشدشان متوقف شده یا کوتوله می گردند. گاهی در گیاهان آلوده طول برگها کوتاه شده و علائم پیچیدگی در آنها مشاهده می شود و در برخی موارد دندانه های عمیقی در حاشیه برگها تشکیل می شود.
در آلودگی های شدید، ممکن است سنبله ظاهر نشده یا تعداد پنجه کاهش یافته، سنبلچه ها عقیم شده یا فرآیند رسیدگی دانه و پرشدن آن مختل گردد.
عامل بیماری ویروس کوتولگی زرد
بیمـاری کوتـولگی زرد توسـط دو ویـروس مهـم Barley Yellow Dwarf Virus ( ویروس کوتولگی زرد جو ) و ( ویروس کوتولگی زرد غلات ) Cereal yellow dwarf virus از خانواده Luteoviridae ایجاد میشوند. هـر دو ویـروس Barley Yellow Dwarf Virus و Cereal yellow dwarf virus دارای پیکـــره هـــای کـــروی بـــه قطـــر حـــدود ۳۰ نـــانومتر هـــستند .
سایر مطالب:
زنگ برگی در جو و راههای کنترل و مدیریت آن
بررسی و آشنایی باکودهای مورد نیاز گندم آبی
کنترل و مدیریت بیماری کوتولگی زرد جو
کنترل ارگانیک
کنترل مستقیم ویروس امکان پذیر نمی باشد. حشرات مفیدی مانند کفشدوزک های شکارگر، بالتوری ها، سوسک های سرباز و زنبورهای پارازیتوئید از جمله عوامل مهم برای کنترل جمعیت شته ها هستند.
این دشمنان طبیعی حشرات مکنده را در شرایط مزرعه به خوبی کنترل خواهند کرد. در صورت آلودگی ملایم، از یک محلول رقیق صابون با خاصیت حشره کشی یا محلول های تهیه شده از روغن های گیاهی مانند روغن نیم (به میزان ۳ میلی لیتر در لیتر) استفاده کنید.
کنترل شیمیایی
کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. استفاده از حشره کش ها فقط در هنگامی که جمعیت شته ها زیاد باشد توصیه می شود. فلونیکامید و آب به نسبت ۱ به ۲۰، فیپرونیل (به میزان ۲ میلی لیتر در لیتر).
یا تیاماتوکسام (به میزان ۰.۲ گرم در لیتر) یا فلونیکامید (به میزان ۰.۳ گرم در لیتر) یا استامیپرید (به میزان ۰.۲ گرم در لیتر) را نیز می توان استفاده کرد. با این وجود، این مواد شیمیایی می توانند اثرات منفی روی شکارچیان، پازازیتوئیدها و حشرات گرده افشان ها داشته باشند.
اقدامات پیشگیرانه
- استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل به این بیماری.
- در شرایطی که پاییز گرم و زمستان ملایم وجود داشته باشد، حتما بازدید مزارع جو پاییزه با دقت بیشتری از نظر پایش جمعیت شته در آنها انجام شود.
- کشت دیرهنگام در پاییز و زودهنگام در بهار به منظور عدم تطابق مرحله حساس رشدی گیاه با حداکثر جمعیت شته در منطقه.
- در کشت زراعت هایی مثل ذرت که می توانند بعنوان پل برای حفظ بقا شته های ناقل در زمان فقدان مزارع جو عمل نمایند، دقت بیشتری اعمال گردد و حداقل ۲ هفته قبل از احداث مزارع جو، چنین زراعت هایی برداشت شوند تا شته های ساکن آنها فرصت لازم برای مهاجرت به مزارع جو تازه کشت شده نداشته باشند.
