کمبود آهن در گیاهان

کمبود آهن در گیاهان یکی از رایج‌ترین کمبودهای عناصر غذایی در خاک‌های ایران است. آهن یکی از مهم‌ترین عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان است که طی چند دهه اخیر لزوم وجود آن در تغذیه گیاهان اثبات شده است. 

کمبود آهن در گیاهان

این کمبود یکی از مشکلاتی است که یک گیاه در طول دوران زندگی خود شاید با آن مواجه شود. کمبود آهن در گیاهان منجر به پژمرده شدن و مرگ آن‌ها خواهد شد.

به صورت کلی هنگامی که رنگ برگ‌های گیاه شروع به تغییر می‌کند و شما شاهد تغییر در فرم گیاه هستید، باید به دنبال علائم کمبود آهن در گیاهان باشید. ممکن است مشکل از جای دیگری باشد، اما عمومی‌ترین مشکل، کمبود آهن است. 

علایم کمبود آهن در گیاهان

کمبود آهن در ابتدا سبب زرد شدن برگ های جوان بخش بالایی گیاه شده ولی رگبرگ میانی و رگبرگ های فرعی سبز باقی می مانند (زردی بین رگبرگی).

در صورتی که هیچگونه اقدام مدیریتی جهت کمبود آهن صورت نگیرد، در مراحل بعدی، تمام سطح برگ به رنگ زرد مایل به سفید درآمده و لکه های نکروزه (قهوه ای رنگ) تمام سطح برگ را می پوشانند.

اغلب لکه های نکروزه در حاشیه برگ ایجاد می شوند به نحوی که گیاهانی که دچار کمبود شده اند را می توان به آسانی از فاصله دور در مزرعه شناسایی کرد.

کلروز (زردی) و نکروز شدن برگ ها موجب کاهش محتوای کلروفیل، کاهش فتوسنتز، تاخیر در رشد و کاهش پتانسیل عملکرد گیاه می شود.

علت کمبود آهن در گیاهان

کمبود آهن در خاک های آب شویی شده ی مناطق گرمسیری یا در خاک هایی که زهکشی مناسبی ندارند بخصوص در بهارهای خنک و مرطوب می تواند یک مشکلی جدی باشد.

سورگوم، ذرت، سیب زمینی و لوبیاها محصولاتی هستند که به شدت تحت تاثیر کمبود آهن قرار می گیرند، در حالیکه گندم و یونجه کمترین حساسیت را به کمبود آهن نشان می دهند.

به نظر می رسد جذب آهن توسط گیاه و میزان عملکرد با میزان کربن کلسیم (CaCO3) در خاک و pH آن ارتباط مستقیم داشته باشد.

در خاک های آهکی، قلیایی (pH 7.5 یا بالاتر) کمبود آهن در گیاهان بیشتر اتفاق می افتد. آهن برای فتوسنتز و همچنین بزرگ شدن و حفظ گره های ریشه در حبوبات اهمیت دارد.

بنابراین کمبود آهن به شدت موجب کاهش توده گره های ریشه، تثبیت نیتروژن و عملکرد محصول می شود. سطح بحرانی آهن در گیاه حدود ۲.۵ میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک می باشد. همچنین کمبود آهن موجب افزایش جذب و تجمع کادمیوم در گیاهان می شود.

سایر مطالب:

کمبود منیزیم در گیاه و راهکارهای کنترل آن

تاثیرات استفاده از نیترات کلسیم برای پسته

کنترل و مدیریت کمبود آهن در گیاهان

کنترل ارگانیک

کشاورزان خرده پا می توانند از کودبرگ های تهیه شده از خاکستر گزنه و عصاره جلبک استفاده کنند. استفاده از کودهای حیوانی، گیاهی و کمپوست ها سبب افزایش میزان آهن خاک می شود. کاشت گیاه قاصدک در مجاورت محصولات، آهن مورد نیاز را در دسترس آنها (به ویژه درختان) قرار می دهد.

کنترل شیمیایی

برای کوددهی از کودهای دارای آهن استفاده کنید. آهن بخش جدایی ناپذیر از کودهای کامل است. استفاده از اکسید نیتریک (NO) باعث کاهش زردی بین رگبرگی و بهبود رشد گیاهانی می شود که در خاکهای آهکی دچار کمبود آهن شده اند. همچنین این ترکیب می تواند آهن را راحتتر در دسترس گیاه قرار دهد.

به عنوان مثال در صورت کمبود شدید آهن می توان سولفات آهن (۵ گرم در لیتر) به همراه اسید سیتریک (۱ گرم در لیتر) را در آب رقیق کرده و دو بار با فاصله یک هفته اسپری کرد.

اقدامات پیشگیرانه

• واریته ها یا ارقامی را انتخاب کنید که حساسیت کمتری نسبت به کمبود آهن داشته باشند.
• در نزدیکی محصولات خود گیاه قاصدک کشت کنید.
• توصیه می شود از کودهای حاوی آهن استفاده کنید.
• در صورت امکان از کاشت محصولات حساس در خاک های آهکی و قلیایی خودداری کنید.
• زهکشی خاک ها را بهبود ببخشید و بیش از حد آبیاری نکنید.
• از آهک استفاده نکنید زیرا سبب افزایش pH خاک می شود.