بیماری پوسیدگی ریشه چغندر یا پوسیدگی ریزوکتونیایی چغندر
بیماری پوسیدگی ریشه چغندر یا پوسیدگی ریزوکتونیایی چغندر معمولاً پس از غده بستن ریشه چغندر و اغلب از اوایل تیرماه تا اواخر مردادماه در مزرعه ظاهر شده . به تدریج تا موقع برداشت محصول شیوع دارد و موجب پوسیدگی و مرگ کامل بوته می‌گردد .
بیماری پوسیدگی ریشه چغندر یا پوسیدگی ریزوکتونیایی
از مهم ترین بیماری های چغندرقند، پوسیدگی ریشه می باشد که عامل آن قارچی خاکزی بنام Rhizoctonia solani است. باکتریهای خاکزی زیادی از جمله سودوموناس‌ها در اثر تولید موادی نظیر سیدروفور باعث کنترل این بیمارگرهای خاکزاد می شوند.
علایم بیماری پوسیدگی ریشه چغندر یا پوسیدگی ریزوکتونیایی
نشانه بیماری بدین ترتیب بوده که ابتدا پوسیدگی روی ریشه و در ناحیه طوقه گیاه ظاهر می‌شود پس از تاثیر عامل بیماری و پیشروی آن رنگ طبیعی ریشه به قهوه‌ای متمایل به سیاه می‌گراید و در نتیجه پوسیدگی از ناحیه طوقه شروع و به طور منظم و یا از یک طرف ریشه به انتهای غده پیشروی می‌نماید .
گاهی نیز ممکن است پوسیدگی از سایر قسمتهای ریشه شروع شود و در نتیجه تغییر رنگ و فساد آوندهای ریشه و قطع جریان شیره گیاهی ابتدا برگهای خارجی و سپس برگهای داخلی آن پلاسیده و در سطح خاک قرار می‌گیرند.
برگهای جوان دیرتر از بین رفته و گاهی تا پس از پوسیدگی کامل ریشه هم روی بوته سرزنده هستند. اغلب بر روی قسمتهای پوسیده ریشه چغندر و بالاخص نزدیک طوقه که تا حدی خشک است پوشش قارچ به رنگ صورتی و در قسمت مرطوب پاین ریشه به رنگ سفید مشاهده می‌گردد .
عامل بیماری پوسیدگی ریشه چغندر یا پوسیدگی ریزوکتونیایی
عامل بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه چغندرقند قارچ Rhizoctonia solan می باشد.
بنابراین عامل بیمار یزای مذکور جزو قارچ های خاکزی بوده که قدرت ساپروفیتی بالایی دارد و در غیاب میزبان در خاک، بقای خود را حفظ می کند.
نحوه خسارت
در شرایط مناسب رطوبتی و حرارتی و در حضور میزبان، با حمله به آن موجب مرگ گیاهچه و در مراحل بعدی، منجر به پوسیدگی ریشه می شود. ریزوکتونیا از بیمارگرهایی است که در شرایط مناسب برای رشد چغندرقند قادر به حمله و ایجاد خسارت است.
گاهی بر اثر حمله سرخرطومی ریشه و یا لارو پروانه لیتا روی ریشه زخم ایجاد شده و راه ورود قارچ ها و کپک های ساپروفیتی را باز می کند که منجر به فساد ریشه می شود. عامل قارچی مولد پوسیدگی ریشه، دامنه میزبانی زیادی دارد و علاوه بر چغندرقند، بیشتر گیاهان زراعی و علف های هرز را مورد حمله قرار می دهد. آب آبیاری و باد در انتقال بیماری نفش دارند.
سایر مطالب:
بیماری های مهم چغندرقند و معرفی آن ها
کنترل و مدیریت بیماری پوسیدگی ریشه چغندر یا پوسیدگی ریزوکتونیایی
کنترل ارگانیک
عوامل بیولوژیکی مانند عصاره های گیاهی و روغن ها می توانند به کنترل آلودگی کمک کنند. جدایه های Trichoderma harzianum به صورت پوشش بذر یا محلول پاشی خاک، مرگ گیاهچه را تا ۷۰ درصد در قیاس با شاهد کنترل کردند.
عصاره های گیاهی پیاز، سیر و زردچوبه رشد قارچ را کاهش می دهند. روغن های نعنا، سیترونلا، نعناع فلفلی، علف لیمو و شمعدانی می توانند آلودگی را محدود کنند.
کنترل شیمیایی
کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. برای مبارزه شیمیایی با بیماری پوسیدگی ریشه، قارچکش آزوکسی استروبین برای کنترل پوسیدگی ریزوکتونیایی در آمریکا به ثبت رسیده است.
در ایران قارچکش خاصی برای پوسیدگی ریشه چغندرقند به ثبت نرسیده است اما آزمایش های مختلف نشان داده است که قارچکش های فلینت و رورال تی اس برای مبارزه با ریزوکتونیا و قارچکش متالاکسل – مانکوزب برای مبارزه با پیتیوم و فیتوفتورا مناسب می باشند .
اقدامات پیشگیرانه
- استفاده از ارقام مقاوم.
- ضدعفونی بذرها با سموم قارچکش.
- تغییر تاریخ کشت.
- تناوب زراعی ۳ تا ۵ ساله با گیاهان زراعی بخصوص غلات.
- مدیریت علف های هرز.
- شخم مناسب، زهکشی و مدیریت بهینه آبیاری به ویژه در خاک هایی با بافت سنگین.
- خودداری از تنش خشکی با آبیاری بهینه.
- تغذیه متعادل و مناسب گیاهان با کود.
- عدم جابجای خاک های آلوده و ضدعفونی ادوات کشاورزی.
- جلوگیری از وارد آمدن خسارت مکانیکی به ناحیه طوقه و ریشه چغندرقند در حین عملیات داشت.
