بیماری سیاهک دروغی برنج
بیماری سیاهک دروغی برنج ناشی از قارچ Ustilaginoidea virens به طور مستقیم عملکرد و کیفیت محصول برنج را تحت تأثیر قرار میدهد.اثر بیماری سیاهک دروغی برنج روی رشد ساقه چه، ریشه چه منجر به کاهش طول و وزن تر و خشک ریشه چه و ساقه چه میگردد .
بیماری سیاهک دروغی برنج
با وجود اینکه بیماری سیاهک دروغی برنج، در گروه بیماریهای کم اهمیت طبقه بندی میگردد، اما تغییرات آب و هوایی و میزان نیتروژن خاک موجب افزایش شدت بیماری میشود.این بیماری چند سالی است که در مزارع برنج استانهای گیلان و مازندران مشاهده شده است و در بعضی از مزارع استان گیلان با ایجاد آلودگی شدید سبب خسارت به محصول میگردد.
عامل بیماری سیاهک دروغی برنج
سیاهک دروغی برنج نسبت به سایر بیماری های این محصول اهمیت کمتری دارد با این وجود عواملی مانند تغییر در شرایط آب و هوایی و یا میزان نیتروژن خاک می تواند سبب گسترش این بیماری و ایجاد خسارت گردد.
میزان آلودگی به این بیماری در مزارع برنج معمولا بین ۱ تا ۱۰ درصد است اما در صورت شدت خسارت تا ۶۰ درصد مزرعه ممکن است آلوده و بیش از ۷۵ درصد دانه های خوشه ها پوک شوند.
قارچ عامل بیماری علاوه بر خسارت مستقیم به محصول، توکسینی با نام اوستیلاتوکسین در دانه های آلوده تولید می‌کند که این توکسین برای انسان و سایر پستانداران بسیار سمی بوده و می تواند سلامتی افراد را مورد خطر قرار دهد.
نشانه های بیماری سیاهک دروغی برنج
•نشانه های کمی بعد از گلدهی و یا در طی پر شدن دانه ها قابل مشاهده است.
•در ابتدا توده ای آلوده به شکل دانه هایی نارنجی رنگ، مخملی و تخم مرغی شکل و به قطر تقریبا ۱ سانتی متر که توسط یک لایه نازک پوشیده شده اند، جایگزین دانه‌های خوشه می شوند.
•توده ها در ادامه به رنگ سبز مایل به زرد و یا سبز تیره تغییر رنگ پیدا می کنند.
•معمولا چند دانه در خوشه‌ها این توده ها و یا اسپوربال ها را تشکیل می دهند اما ممکن است تمامی خوشه نیز آلوده شوند.
•اسپوربال ها بیشتر در پایین خوشه ها دیده می شوند و دانه هایی که در مجاورت آن ها قرار دارند پوک می‌شوند.
چرخه بیماری و شرایط مناسب برای گسترش سیاهک دروغی برنج:
رطوبت بالا (بیش از ۹۰ درصد)، بارندگی های متوالی و دمای بین ۲۵ تا ۳۵ درجه سانتی گراد، برای گسترش بیماری ایده‌آل است. همچنین میزان بالای نیتروژن خاک نیز از دیگر شرایط مناسب برای گسترش بیماری می باشد. قارچ عامل بیماری هم خاکزاد و هم بذرزاد بوده و زمستانگذرانی آن به صورت کلامیدوسپور و اسکلرت می باشد.
بیماری به دو صورت ممکن است اتفاق بیفتد، در حالت اول در مراحل اولیه گلدهی، تخمدان مورد حمله قرار می گیرد و توسط توده اسپور پوشیده می شود و حالت دیگر هنگامی رخ می دهد که دانه ها رسیده باشند و قارچ پس از رسیدن به آندوسپرم تمامی دانه را در بر می گیرد.
کنترل بیماری سیاهک دروغی برنج
کنترل ارگانیک
قرار دادن بذرهای برنج تحت دمای ۵۲ درجه سانتیگراد به مدت ۱۰ دقیقه، روشی موثر برای کاهش وقوع این بیماری می باشد. سمپاشی حفاظتی با استفاده از قارچکش های مسی در زمان ظهور خوشه ها (۲.۵ گرم در یک لیتر آب) نیز توصیه می شود. به محض مشاهده اولین علائم بیماری، سمپاشی با ترکیبات مسی موجب کنترل بیماری و افزایش نسبی محصول می گردد.
سایر مطالب:
عملکرد کود سیلیس پتاس در کاشت برنج
کنترل شیمیایی
کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. ضدعفونی بذور با قارچکش ها معمولا اثر خوبی بر کنترل بیماری دارد.
سمپاشی پیشگیرانه با سموم آزوکسی استروبین، پروپیکونازول، کلروتالونیل، آزوکسی استروبین + پروپیکونازول، تری فلوکسی استروبین + پروپیکونازول، تری فلوکسی استروبین + تبوکونازول در زمان ظهور خوشه ها (۵۰ تا ۱۰۰ درصد خوشه)، می تواند این بیماری را کنترل نمایند.
از دیگر ترکیباتی که از پیشرفت بیماری جلوگیری می کنند می توان به آئروفانجین (aureofungin)، کاپتان و یا مانکوزب اشاره کرد.
اقدامات پیشگیرانه
- استفاده از بذرهای سالم و گواهی شده.
- استفاده از ارقام مقاوم موجود.
- کشت زودهنگام برای فرار از بیماری.
- تناوب خشکی و رطوبت شالیزار به جای آبیاری غرقابی دائمی (کاهش رطوبت).
- مصرف به اندازه و در چند نوبت کودهای ازته.
- بازرسی مزرعه برای مشاهده علائم اولیه.
- تمیز نگه داشتن مرزها و نهرهای مزرعه.
- مبارزه با علف های هرز و حذف بقایای گیاهی و خوشه ها و بذرهای آلوده از مزرعه پس از مرحله برداشت.
- شخم عمیق و آفتابدهی مزرعه پس از برداشت.
- شخم حفاظتی در صورت امکان.
- اجرای تناوب دو یا سه ساله با گیاهان غیر میزبان.
