بیماری سوختگی باکتریایی پنبه یا بلایت باکتریایی پنبه
بیماری سوختگی باکتریایی پنبه یا بلایت باکتریایی پنبه از بیماریهای مخـرب پنبه اسـت. علائم بیماری سوختگی باکتریایی پنبه در تمام مناطق پنبـه کاری دنیـا قابل مشـاهده اسـت.
بیماری سوختگی باکتریایی پنبه
تمام قسـمتهای فوقانی گیـاه تحت تأثیر بیمـاری قرار می گیـرد و تخمیـن خسـارت ناشـی از بیماری را مشـکل میکنـد. این امر در مـرگ گیاهچه و کاهش درصد سـبز محصول، کاهش فتوسـنتز، شکسـتن سـاقه و شـاخه، خسـارت یا کاهش تولیـد غـوزه و کاهـش عملکرد مشـاهده میشـود.
افزایش میزان خسـارت در ارتبـاط با مرحله رشـد گیـاه در زمـان بـروز آلودگـی، حالـت شـدید بیمـاری و از عوامـل مطلوب محیطـی برای فعالیت بیمارگر اسـت. متوسـط خسـارت سـالانه این نـوع بیمـاری در کشـورهای آسـیایی حـدود ۳۰-۲۰ درصد بـرآورد میشـود .
پنجمیـن بیمـاری مخـرب پنبـه در ایالـت متحـده آمریـکا اسـت کـه تا ۳۴ درصـد موجب خسـارت شـده اسـت. تیمار بـذری، وقوع و شـدت بیمـاری بلایت باکتریایی را کاهـش و میـزان محصـول را تـا ۳۰ درصـد افزایـش میدهد. شـیوع ایـن بیماری در ایـران در برخـی سـالها بخصوص در سـالهای ۱۳۷۹ در بجنـورد و ۱۳۸۳ ،۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ در اسـتان گلسـتان بود.
علایم بیماری سوختگی باکتریایی پنبه
علائم بیماری در ابتدا بصورت لکه های زاویه دار آب سوخته و مومی با حاشیه قرمز تا قهوه ای روی برگ ها، ساقه ها و غوزه ها ظهور پیدا می کند. این لکه ها در اثر برخورد با رگبرگ های گیاه پنبه حالت زاویه دار پیدا می کنند. گاهی اوقات لکه ها در پهنک برگ ها در امتداد رگبرگ های اصلی گسترس می یابند.
با گذشت زمان و گسترس بیماری، لکه ها به تدریج قهوه ای و حالت نکروتیک (قهوه ای) پیدا می کنند. آلودگی ساقه به بیماری سبب بروز شانکر سیاه رنگ در اطراف بافت های آوندی و مرگ در بخش بالایی شانکر می شود و در نهایت ریزش نابهنگام برگ ها را در پی دارد.
در ادامه لایه سفیدرنگ مومی باکتریایی روی لکه برگی ها و شانکرهای کهنه مشاهده می شود. در صورت آلودگی غوزه به این بیماری، غوزه ها و دانه ها دچار پوسیدگی شده و تغییر رنگ الیاف پنبه را نیز در پی دارد.
در غوزه های آلوده برخلاف برگها، لکه های گرد و فاقد زاویه پدید می آیند که در ابتدا آبسوخته می‌باشند و با توسعه بیماری لکه ها فرورفته و قهوه ای تا سیاه رنگ می شوند.
عامل بیماری سوختگی باکتریایی پنبه
عامل بیماری سوختگی باکتریایی پنبه، باکتری Xanthomonas citri subsp. malvacearum می‌باشد. این باکتری در بقایای گیاهی و دانه‌های آلوده توانایی بقا دارد و یکی از مخرب ترین بیمارگرهای پنبه محسوب می‌شود. بارندگی فراوان و رطوبت بالا همراه با دمای زیاد شرایط مناسبی را برای گسترش بیماری ایجاد می کند.
باکتری از طریق منافذ طبیعی مانند روزنه ها و زخم‌ها وارد بافت برگ می شود و به همین دلیل طوفان با بارندگی شدید و تگرگ با ایجاد زخم در گیاه سبب گسترش بیماری می گردد. از آنجا که عامل بیماری بذرزاد می‌باشد.
لذا تیمار بذرها با اسید به دلیل از بین بردن کرکهای روی بذر، باعث کاهش انتقال و گسترش بیماری از طریق بذرهای آلوده به بیماری می‌گردد.
گیاهچه های علف های هرز می توانند منبع آلودگی اولیه بیماری بلایت باکتریایی در مزرعه باشند.
کنترل و مدیریت بیماری سوختگی باکتریایی پنبه
کنترل ارگانیک
بکارگیری فرمولاسیون های پودری تالک حاوی باکتری‌های Pseudomonas fluorescens و Bacillus subtilis در کنترل بیماری سوختگی باکتریایی موثر واقع می شود. همچنین استفاده از روغن درخت نیم (Azadirachta indica) نتایج رضایت بخشی را به همراه داشته است. تنظیم کننده‌های رشد نیز سبب ممانعت از بیماری بلایت باکتریایی می‌شوند.
سایر مطالب:
کرم خاردار پنبه ،چرخه زندگی و روش های کنترل آن
همه چیز درباره عسلک پنبه Bemisia tabaci
کنترل شیمیایی
در گام اول مدیریت، کنترل تلفیقی شامل اقدامات پیشگیرانه و استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک توصیه می شود. ضدعفونی بذرها با آنتی‌بیوتیک‌های مناسب و اسپری برگها با اکسی کلرور مس (۰.۲ درصد) با نام تجاری cupravit در کنترل بیماری بسیار موثر می باشند. قرار دادن بذرها در اسید و پس از آن ضدعفونی آنها با اکسی کلرور مس نیز نتایج خوبی را به همراه داشته است.
اقدامات پیشگیرانه
- کشت بذرهای با کیفیت (عاری از بیماری و یا حذف کرکهای بذرها با اسید).
- استفاده از ارقام مقاوم به بیماری ( موثرترین روش پیشگیری از بیماری).
- بازدید مزارع، تشخیص گیاهان آلوده به بیماری و حذف آنها به همراه گیاهان اطراف آنها.
- رعایت فاصه کاشت جهت کاهش رطوبت و تسریع خشک شدن برگها.
- عدم استفاده از ادوات کشاورزی در هنگام خیس بودن برگها.
- عدم آبیاری با سیستم‌های آبیاری بارانی.
- برداشت زودتر از موعد مقرر مزارع آلوده برای جلوگیری از خسارت بیشتر.
- دفن بقایای آلوده در عمق خاک جهت تجزیه آنها.
- رعایت تناوب زراعی با گیاهان غیرحساس.
