بیماری آنتراکنوز گیاهان و اقدامات پیشگیرانه از ابتلای به آن

بیماری آنتراکنوز می‌تواند در محصولات باغی، میوه‌های کوچک و درختان میوه‌ی گرمسیری نیز بروز کند، و برداشت محصول همه‌ی این موارد ممکن است به میزان قابل توجهی کاهش یابد.

بیماری آنتراکنوز

ضایعات قهوه‌ای یا سیاه روی برگ‌ها، ساقه‌ها، گل‌ها، میوه‌ها و سایر قسمت‌های گیاه ممکن است علائم آنتراکنوز باشد. اما همه آنتراکنوزها به طور یکسان ایجاد نمی‌شوند. اصطلاح آنتراکنوز به گروهی از بیماری‌های قارچی گفته می‌شود که می‌تواند طیف گسترده‌ای از گونه‌های گیاهی، درختان و همچنین درختچه‌ها، گیاهان زینتی و خوراکی و همچنین محصولات زراعی باغی را مبتلا کند. اگرچه علائم مشابه هستند اما قارچ‌های ایجاد کننده‌ی این بیماری از میزبانی به میزبان دیگر متفاوت هستند.

علایم بیماری آنتراکنوز

نوع محصول، واریته و شرایط محیطی بر شدت علائم بیماری اثرگذار می باشد. لکه های به رنگ خاکستری تا قهوه ای مایل به زرد بر روی برگ ها، ساقه ها، غلاف ها یا میوه ها ظاهر می گردد. این لکه ها می توانند به شکل دایره ای، بیضی یا بدون شکل هندسی خاص و با حاشیه های قهوه ای تیره، مایل به قرمز یا بنفش باشند. در شرایط آب و هوایی مساعد، لکه ها بزرگتر و تعداد آنها بیشتر شده و با هم ادغام می شوند و به رنگ قهوه ای تیره یا سیاه در می آیند.

مرکز لکه ها به تدریج مایل به خاکستری می شود و در مراحل بعدی آلودگی، ممکن است نقاط سیاه رنگ ریزی به صورت پراکنده ظاهر شود. تغییر رنگ رگبرگ اصلی برگها به قرمز نیز در بعضی از محصولات رایج است. در موارد شدید بیماری، برگ ها پژمرده و خشک شده و می ریزند و باعث ریزش زودهنگام برگ ها در گیاه می شود.

روی ساقه ها، لکه ها کشیده، فرو رفته و قهوه ای بوده و حاشیه های تیره تری دارند. با بزرگ شدن آنها، لکه ها ممکن است پایه ساقه را احاطه کرده و باعث پژمردگی و خوابیدگی (ورس) گیاه شوند. از بین رفتن نوک ساقه ها یا شاخه ها نیز در این بیماری رایج می باشد.

علت ها

علائم بیماری توسط چندین گونه قارچ از جنس .Colletotrichum spp ایجاد می شود. آنها در خاک، در بقایای گیاهان و میزبان های جایگزین بیش از چهار سال زنده می مانند. دو روش برای انتقال آلودگی به گیاهان جدید وجود دارد. آلودگی های اولیه هنگامی اتفاق می افتد که اسپورهای خاکزاد یا بذرزاد، گیاهچه را در هنگام سبز شدن آلوده کرده و به طور سیستماتیک در بافت ها رشد می کنند.

در حالت دیگر، اسپورها توسط قطرات باران به برگ های پایین بوته انتقال یافته و آلودگی را شروع می کنند که به سمت بالا گسترش می یابد. آلودگی های ثانویه زمانی شروع می شوند که اسپورهای تولید شده در لکه های برگی یا میوه در اثر ریزش باران، شبنم، حشرات مکنده یا کارگران مزرعه به بخش های فوقانی گیاه یا گیاهان دیگر انتقال می یابند.

دماهای خنک تا گرم (بهینه ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی گراد)، خاکهایی با pH بالا، ماندگاری طولانی مدت رطوبت بر روی برگ، بارندگی های مکرر و کانوپی های متراکم شرایط مساعدی را برای گسترش این بیماری بوجود می-آورند. کوددهی متعادل باعث می شود که گیاهان زراعی کمتر مستعد بیماری آنتراکنوز شوند.

کنترل بیماری آنتراکنوز

کنترل ارگانیک

قبل از کاشت با غوطه ور کردن دانه ها در آب گرم می توان از گسترش بیماری جلوگیری کرد (دما و زمان بستگی به نوع محصول دارد). همچنین روغن نیم را نیز می توان اسپری کرد. عوامل بیولوژیکی نیز ممکن است به کنترل آلودگی کمک کنند.

از محصولات بر پایه قارچ های Trichoderma harzianum و باکتری های Pseudomonas fluorescens ،Bacillus subtilis یا B. myloliquefaciens را نیز می توان برای ضدعفونی بذرها مورد استفاده قرار داد. با مشاهده علائم بیماری، ترکیبات آلی مس را می توان در محصولات مختلف برای مقابله با این بیماری اسپری نمود.

سایر مطالب:

بیماری آنتراکنوز گردو و نحوه مبارزه با آن

چگونه بیماری آنتراکنوز هندوانه را کنترل کنیم!؟

کنترل شیمیایی

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. محلول پاشی قاررچکش ها بایستی در اوایل روز انجام گیرد و از محلول پاشی در هوای گرم خودداری کنید. همچنین بذرها را قبل از کاشت ضدعفونی کنید. می توان از بذرهای پوشش دار قبل از کاشت برای از بین بردن قارچ ها استفاده نمود.

برای پیشگیری و کاهش خطر آلودگی به این بیماری می توان از قارچکش های حاوی آزوکسی استروبین، بوسکالید، کلروتالونیل، مانب، مانکوزب یا پروتیوکونازول بصورت محلول پاشی استفاده نمود. (لطفا توصیه ها و دستورالعمل ویژه هر محصول را مورد توجه قرار دهید).

برخی موارد مقاومت در برابر این بیماری در بعضی از این محصولات شرح داده شده است. در بعضی از گیاهان زراعی، هیچ روش کنترل موثری در دسترس نیست. در نهایت، تیمارهای پس از برداشت محصول به همراه یک موم غذایی می تواند برای کاهش شیوع بیماری در میوه های که با کشتی به خارج حمل می شوند استفاده شود.

اقدامات پیشگیرانه بیماری آنتراکنوز

• کشت گیاهان در خاک هایی با زهکشی مناسب.

• برای کمک به مقاومت گیاه در برابر بیماری ها، خاک را با کمپوست غنی کنید.

• در صورت امکان، مکان هایی را انتخاب کنید که میزان بارندگی کمی دارند.

• ایجاد زهکش مناسب در مزارع.

• استفاده از بذرهای تهیه شده از گیاهان سالم یا بذرهای گواهی شده.

• استفاده از واریته های مقاوم.

• کشت گیاهان مقاوم یا نشاهای سالم.

• ایجاد فاصله بیشتر بین گیاهان در زمان کاشت.

• نظارت مزارع یا باغ ها جهت مشاهده علائم بیماری.

• حذف گیاهان ناخواسته و علف های هرز در داخل و اطراف مزرعه.

سایر اقدامات

• استفاده از قیم برای گیاهان بلند مانند گوجه فرنگی برای بهبود گردش هوا در اطراف برگ ها و ساقه ها.

• کشت گیاهان یا درختان تله در اطراف مزارع.

• رعایت اصول بهداشتی مزارع و باغات، به عنوان مثال از بین بردن بقایای گیاهی.

• عدم ورود تجهیزات یا کارگران به مزارع در هنگام مرطوب بودن شاخ و برگ.

• ضدعفونی کردن وسایل و تجهیزات.

• برای جلوگیری از شیوع بیماری، هنگام خیس بودن گیاهان وارد باغ نشوید و پس از استفاده از ابزار باغبانی، همه وسایل را ضد عفونی کنید (نسبت یک قسمت سفید کننده به ۴ قسمت آب).

• اگر انجام آبیاری ضروریست، آبیاری را در اوایل صبح انجام دهید و از خشک بودن شاخ و برگ گیاهان قبل از فرا رسیدن شب مطمئن شوید.

• استفاده از آبیاری قطره ای بجای آبیاری بارانی.

• عدم تماس با گیاهان هنگامی که خیس هستند.

• برداشت زودهنگام جهت اجتناب از بیشتر شدن بیماری.

• ذخیره کردن میوه ها را در محیطی با تهویه مناسب.

• رها کردن بقایای گیاهان روی سطح زمین سبب تجزیه سریعتر قارچ بیماری می شود.

• روش دیگر، دفن عمیق بقایای گیاهی در خاک نیز شرایط مساعدی را برای تجزیه فراهم می کند.

• اجرای تناوب زراعی طولانی مدت با محصولات زراعی غیرمیزبان (۴-۳ سال یا بیشتر).