مهمترین بیماری های نیشکر و چگونگی کنترل آن ها

بیماری های نیشکر با توجه به محیطی که این گیاه در آن در حال پرورش است، بسیار حائز اهمیت بوده و عدم رسیدگی به موقع به آنها باعث از بین رفتن بخش وسیعی از کشت در مزارع تولید نیشکر می شود.

بیماری های نیشکر

نیشکر یکی از گیاهانی است که در سرتاسر جهان به شکل صنعتی جهت استحصال شکر و مواد قندی کشت می شود. اما کشت نیشکر برای مقاصد دیگر و استفاده از فراورده های جانبی آن نظیر انواع حلال های صنعتی و مواد سلولزی نیز می باشد. 

این گیاه در طول زندگی خود ممکن است با عوامل بیماری زا و یا آفات گوناگونی دست و پنجه نرم کند. از این میان بیماری های نیشکر با توجه به محیطی که این گیاه در آن در حال پرورش است، بسیار حائز اهمیت بوده و عدم رسیدگی به موقع به آنها باعث از بین رفتن بخش وسیعی از کشت در مزارع تولید نیشکر می شود.

در این مقاله به بررسی مهمترین بیماری های نیشکر در ایران خواهیم پرداخت.

مهمترین بیماری های نیشکر

سیاهک نیشکر   

این بیماری در دنیا و در ایران (خوزستان و ساری) گسترش پیدا کرده و از مهمترین بیماریهای نیشکر است. به گرامینه های چندساله دیگر نیز حمله میکند (مانند ذرت). این بیماری به برگ جوانه و ریشه نیشکر بصورت سیستمیک حمله میکند و سبب سیاهک روی برگ و ساقه میگردد.

ساقه آلوده در انتها شلاق مانند میشود. برگهای انتهایی گیاه نیز کوچک شده و علائم را نشان میدهند و توده اسپور که بوسیله پوسته نقره ای رنگ نازک پوشیده شده پاره میشود و برگها باریک و شلاقی میشوند. فاصله گره ها و بدنبال آن رشد نی کم شده و گیاه کوتاه میماند. ساقه های آلوده خشن، خشک و شکننده میشوند و ساقه باریک و بندهای بالایی فاقد جوانه میشوند.

کنترل:

•    قرنطینه داخل کشور
•    سوزاندن لکه های آلوده با نفت
•    استفاده از قلمه های سالم
•    ترموتراپی قلمه ها جهت کاشتن با تبوکونازول و آب گرم ۵۰ درجه به مدت ۲ ساعت
•    استفاده از ارقام مقاوم رقام ۷۰-۱۴۲۳ , SP70-1143 , CP78-1628 , CP73-21 , CP70-321 , CP69-1062 SP و SP71-799 ,  ،C89-176,COLK8102،و C85-102 و کلون های   ۳-۵۴(SP71- 8210*PC) و  ۲۵-۲۵ (C90-501* PC)  نسبت به سیاهک مقاوم هستند.

بیماری کوتولگی راتون نیشکر

این بیماری قلمه‌زاد علایم مشخص خارجی در گیاه بوجود نمی‌آورد ولی ممکن است باعث کوتولگی ساقه‌ها ناشی از ایجاد اختلال در رشد عمومی گیاه گردد. آلودگی در مزارع بازرو (راتون) بیشتر از مزارع کشت جدید (Plant) شیوع دارد. در رقم‌های خیلی حساس ساقه‌های آلوده لاغرتر و کوتاهتر بنظر می‌رسند.

گیاهان مبتلا به بیماری مزبور به کمبود رطوبت خیلی حساس هستند و در شرایط خشکی در مقایسه با گیاهان سالم پژمرده خواهند شد. نوک و حاشیه برگها زودتر از معمول خشکیده و از بین می‌رود. علایم بارز و مشخص بیماری داخلی است، در ساقه‌های بالغ اگر در محل گره در منطقه مومی شده (پائین‌تر از محل اتصال غلاف به ساقه)، پوست ساقه را بصورت اریب برش دهیم در دستجات آوندی تغییر رنگ مشاهده می‌شود .

کنترل:

• تیمار گیاهان آلوده با استفاده از کودهای کلسیمی به همراه هورمون اکسین (آیندول استیک اسید و یا ایندول بوتریک اسید)

•  ضدعفونی در آب گرم ۵۰ درجه به مدت ۲تا ۳ ساعت

• ضدعفونی در هوای گرم : ۵۸ درجه به مدت ۸ ساعت یا ۵۰ در جه به مدت ۲۴ ساعت.

• شیوه های ضدعفونی کنترل کاملی را به دست نمی‌دهند فلذا باید مراقبت های کامل زراعی را رعایت کرد.

بیماری برگ زردی نیشکر :

علایم بارز این بیماری زردی رگبرگ اصلی است که هرچه ضخامت آن زیاد باشد نشانگر حساسیت بیشتر رقم می‌باشد. در اثر این بیماری ریشه توسعه ی چندانی نیافته و در امتداد طولی ساقه خطوط قرمز رنگ طویلی مشاهده می‌گردند.
تابحال در ارتباط با این بیماری دو عامل بیماری بطور جداگانه گزارش شده است.

در بین ویروس‌ها جنس Luteovirus می‌تواند عامل بیماری ویروسی زرد برگی نیشکر (SCYLV) باشد. علاوه بر ویروس ها،  فیتوپلاسماها نیز این بیماری را ایجاد می‌نمایند و در این صورت تحت نام بیماری زردی فیتوپلاسمائی نیشکر (SCYP) مورد بررسی قرار می‌گیرند. .
با توجه به وجود آن در گیاهان زراعی دیگر و همچنین پراکنش آن در تمام کشت و صنعتهای نیشکر استان خوزستان بنظر می‌رسد که این بیماری نیز با‌لقوه از اهمیت خاصی برخوردار است.

کنترل:

اگر عامل ویروسی باشد:

•    استفاده از قلمه های عاری از ویروس با استفاده از ترموتراپی و کشت مریستم انتهایی:
•    ترموتراپی(Hot Water) بطور وسیع به منظور حذف پاتـوژنهای سیستمیک از قـلمه های نـیشکر استفاده می شود ولی استفاده ازآن جهت مبارزه با پاتوژنهای ویروسی محدود به ویروس موزائیک نیشکر می باشد و در درمان قلمه های آلوده به  scylv  موفقیت آمیز نبوده است ولی ترکیب تیمار(Hot Water)  و کشت بافت مریستم در حذف ویروس موفقیت آمیز است که روش پرهزینه ایست و احتیاج به زمان زیادی دارد.
•    استفاده از واریته های مقاوم و متحمل ( ارقام مقاوم: ۷۸-۳۵۶۷, H78-4153,H78-  H7750 )
•    برداشت سریع واریته های زود رس با مشاهده علائم
•    حذف استرس های خشکی با آبیاری منظم
•    حذف ماندابی ناشی از زهکشی نامناسب
•    استفاده از مواد مغذی شیمیایی (کود)به منظور غنی سازی خاک

اگر عامل SCYP باشد:

تاکنون برای حذف پاتوژن SCYP روشی شناسایی نشده است. ولی معمولا استراتژیهای کنترلی بر اساس عوامل اپیدمیولوژی(ناقلین و دامنه میزبانی)صورت می گیرد.

• تیمار گیاهان آلوده با استفاده از کودهای کلسیمی به همراه هورمون اکسین (آیندول استیک اسید و یا ایندول بوتریک اسید)

سایر مطالب:
صفر تا صد پرورش گیاه نیشکر

آفات و بیماریهای ذرت و چگونگی کنترل آن ها

بیماری ویروس موزائیک نیشکر

موزائیک یکی از شایع‌ترین بیماریهای قلمه‌زاد نیشکر در دنیا می‌باشد و حدوداً در ۸۰ کشور نیشکرخیز دنیا گزارش شده است و تنها کشورهای مهم و تولید کننده نیشکر که از آنها هیچ گزارش معتبری در مورد بیماری منتشر نشده است کشورهای گویان (Guyana) و موریس (Mauritius) می‌باشند .
این بیماری تدریجاً رو به گسترش نهاده و امروزه قریب به اتفاق ارقام موجود در کلکسیون موجود در کشت و صنعتهای نیشکری آلوده به آن هستند، بطوریکه در موزه ژرم پلاسم ارقام کشت و صنعت های نیشکری استان قریب به اتفاق آنها آلوده به نژادهای متنوع بوده و در بین ارقام تجاری رقم CP69-1062 از خود آلودگی نشان نداده ولی ارقام CP57-614, NCo310 و CP48-103 به بیماری مزبور حساسیت نشان می‌دهند.

کنترل:

• تیمار گیاهان آلوده با استفاده از کودهای کلسیمی به همراه هورمون اکسین (آیندول استیک اسید و یا ایندول بوتریک اسید)
•  استفاده از ارقامی مانند CP 72-2086 .
•  استفاده از سموم حشره کش جهت مبارزه با شته های ناقل ویروس موزاییک نیشکر.