هرس خیار گلخانه ای و آشنایی با انواع آن
هرس خیار گلخانه ای به این صورت است که پس از تولید شاخه های جانبی اجازه ی رشد به شاخه های جانبی تا سه برگ داده می شود و بعد از برگ سوم آنرا سربرداری می کنیم. پس از مدتی گل هایی که بر رروی این ساقه جانبی ایجاد شده تبدیل به میوه می شوند، بعد از برداشت میوه های ساقه مذکور، آنرا بصورت کامل از ساقه اصلی جدا می کنیم.
هرس خیار گلخانه ای
در واقع هرس کردن گیاهان و درختان به منظور جدا کردن قسمت های اضافی در گیاهان صورت می گیرد. قسمت های اضافی که در هرس امکان دارد حذف شوند نیز شامل شاخه ها، برگ ها و میوه و گل و ریشه هستند. هرس کردن به انواع گیاهان انرژی بیشتری جهت رشد و تولید محصول می دهند .
همچنین سبب می شود بتوان محصول بهتری را برداشت کرد.
اهداف هرس خیار گلخانه ای را می‌توان به‌صورت زیر خلاصه کرد:
۱-کمک به بهبود ریشه‌های آسیب‌دیده
۲- حذف بخش‌های خشک‌شده و صدمه‌دیده، بی‌مصرف و غیرمفید گیاه
۳-محدود کردن رشد ناخواسته گیاه
۴-تقویت و نگهداری بخش‌هایی از گیاه که از وضعیت خوبی برخوردارند.
۵-جوان‌سازی گیاهان مسن و تناسب بین شاخ و برگ و میوه
۶-تسریع و افزایش در تولید و رشد گل و میوه و بالا بردن کیفیت میوه‌ها و عملکرد بوته‌ها.
۷-آسان کردن نفوذ بهتر نور در سرتاسر تاج گیاه. در فصول گرم سال بایستی اجازه داده شود که شاخه‌های جانبی به‌اندازه کافی رشد کند تا با سایه‌اندازی باعث خنک شدن هوای گلخانه شود.
۸-عبور و مرور و انجام عملیات داشت و برداشت و سم‌پاشی راحت‌تر بوده و آلودگی بوته‌ها به آفات و بیماری‌ها کاهش می‌یابد.
انواع هرس کردن اولیه
هرس کردن اولیه
شاخه های جانبی در ابتدای رشد محصولات صیفی بسیار دیده می شوند. هرس کردن این گیاهان از طریق حذف کردن شاخه های جانبی که مابین برگ و ساقه اصلی می باشد. هرس کردن آنها تا ارتفاع ۳۵ الی ۴۰ سانتیمتری از نقطه یقه انجام می شود و بعداً نیز حذف کردن جوانه انتهایی این شاخه ها بعد از ظهور دو برگ صورت می گیرد. این عمل به این خاطر انجام می شود که میوه های زیرین از کیفیت بالایی برخوردار نیستند و دارای گل و لای و خاک هستند و از طریق هرس کردن وادار به رشد طولی بیشتری خواهند شد و همچنین تقویت می شوند.
هرس کردن بعدی به صورت قطع کردن برگ هایی که زرد شده اند انجام می شود زیرا این برگ ها تاثیری بر روی تغذیه گیاهان ندارند و فقط انرژی گیاه را می گیرند. اما همراه باید به یاد داشته باشید که هرس کردن برگ و شاخه های فرعی را یکباره انجام ندهیدو این عمل را به صورت آرام و در طول رشد بایستی انجام دهید. زیرا اگر به صورت یکجا همه را حذف کنید به گیاه شما شک وارد می شود و در نتیجه قادر به تولید میوه نخواهد بود.
روش رایج برای هرس کردن خیار گلخانه ای در ایران عبارتند از حذف کردن شاخه های جانبی و همچنین میوه ها به صورتی که ارتفاع آن از بالای خاک به اندازه ۵۰-۳۰ سانتیمتری باشد. همچنین هرس کردن تمامی شاخه های جانبی که بالاتر از این ارتفاع هستند در صورتی که ۱ الی ۲ میوه را پیش از این نگهداری کرده باشند.
هرس کردن شاخه های فرعی
در محصول صیفی اغلب بعد از هرس اولیه مقدار زیادی ساقه جانبی به وجود می آید که باید آنها را هرس کرد. اگر هرس این شاخه ها انجام نشود انرژی گیاه تحلیل خواهد رفت و گل کمتری به میوه تبدیل شده و گلخانه شما نیز مانند یک جنگل خواهد شد. برای کشت هایی که فاصله بوته ای آنها کمتر از چهل سانتیمتر است(کشت های متراکم) ساقه های جانبی قطع شده و بوته به شکل تک شاخه هرس خواهد شد.
- با هرس کردن در زمان مناسب همچنین از آلوده شدن آنها به بیماری و آفات جلوگیری میکنید.
- برای هرس کردن به شما پیشنهاد می کنیم از یک قیچی مناسب هرس کردن استفاده کنید.
- حتماً توجه داشته باشید که در صورتی که بوته ی آفت زده ای را مشاهده کردید آن را از گلخانه بیرون بیاورید. زیرا اگر بوته های آلوده را نیز با قیچی هرس کنید سبب انتشار آفت و بیماری خواهید شد. هرس کردن بوته های آلوده با قیچی باعث انتشار بیماری می شود.
شما میتوانید انواع ابزار هرس و پیوندزنی را از فروشگاه اینترنتی شاپ ثمر خریداری کنید
هرس و تربیت بوته
برای به دست آوردن حداکثر عملکرد، بالاترین کیفیت حفظ تعادل بین رشد رویشی (شاخه و برگ) و زایشی (گل و میوه) هرس در هر گیاهی ضروری است. از محاسن کشت‌های گلخانه‌ای استفاده از حداکثر فضا و تولید بالا در واحد سطح میباشد، حذف شاخه‌های اضافی به بوته اجازه رشد طولی و تولید میوه‌های نزدیک به ساقه اصلی را می‌دهد که این میوه‌ها از کیفیت بالاتری برخوردار هستند.
همچنین مسئله تهویه و عملیات داشت و برداشت آسان‌تر میشود. پس از ظهور چهار برگ حقیقی بر روی ساقه و درواقع چند روز پس از انتقال نشاء به زمین اصلی وقتی‌که بوته‌ها به ارتفاع حدود ۳۰ سانتیمتری رسیده‌اند با رشد ساقه و بزرگ شدن برگ بوته‌ها به‌تدریج سنگین شده و اگر به نخ قیم بسته نشود روی زمین می‌افتند و دچار بیماری می‌شوند.
برای این منظور بوته‌ها توسط یک نخ نایلونی به سیم مفتولی بالای آنها وصل مشود. برای بستن نخ در محل یقه گیاه می‌توانیم از یک میخ چوبی ۱۰ سانتیمتری استفاده کرد. به این ترتیب که آن را در داخل خاک بستر پس از اتصال نخ فرو کرده و یا اینکه یک رشته سیم مفتولی در سطح بستر در امتداد سیم مفتولی بالای سر بوته‌ها نصب می‌کنیم و نخ‌های قیم در راستای بوته‌ها بسته می‌شوند.
به‌جای گره زدن نخ قیم به سیم افقی می‌توان از قرقره یا گیره‌های مخصوصی استفاده کرد. بر روی قرقره و گیره‌ها از مقداری نخ اضافی جهت انجام عملیات بعدی مانند جوان کردن و پایین‌کشی بوته استفاده کرد. مجدداً یادآوری میشود که همه بوته‌ها دریک جهت به دور نخ پیچیده شوند. در زمان پیچاندن بوته به دور نخ باید دقت نمود که برگ‌ها و جوانه‌های جانبی بین نخ و ساقه قرار نگیرند؛ زیرا شکستگی برگ‌ها و کج شدن میوه‌ها به دنبال دارد.
هرس تک شاخه
بعد از ارتفاع ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر روی شاخه فرعی یک میوه و یک برگ و یا دو میوه و دو برگ را نگه می‌دارند و جوانه انتهایی شاخه فرعی را قطع می‌کنند.
سایر مطالب:
هرس کردن گوجه فرنگی ومزیت های آن
هرس هرمی
بعد از ارتفاع ۳۵ تا ۴۰ سانتیمتری در ۲۵ سانتیمتری اول روی هر شاخه فرعی یک خیار و یک برگ و سپس جوانه انتهایی شاخه فرعی قطع میشود. در ۲۵ سانتیمتری سوم ۳ خیار و ۳ برگ روی هر شاخه فرعی نگه‌داشته میشود و به همین ترتیب ادامه می‌دهیم تا بوته بالا بیاید که این حالت باعث فرم هرمی بوته میشود.
در کشت‌های کوتاه‌مدت به‌منظور زودرس کردن و افزایش کیفیت میوه می‌توان تمام شاخه‌های جانبی بر روی ساقه اصلی را حذف کرده و تنها یک میوه در فاصله برگ و ساقه اصلی نگهداری کرد. معمولاً میوه‌هایی که روی ساقه اصلی قرارگرفته‌اند رشد سریع‌تر و کیفیت بهتری نسبت به میوه‌هایی که با فاصله بیشتری از ساقه اصلی تشکیل می‌شوند، دارند.
انتخاب سیستم هرس و تربیت بوته بستگی به نوع واریته و دیگر شرایط محیطی و منطقه‌ای دارد ولی هدف همه سیستم‌های هرس تولید یک میزان عملکرد مطلوب ایجاد تعادل مناسب بین رشد رویشی و زایشی میباشد. در کشت‌های متراکم که فاصله بوته‌ها روی ردیف کمتر از ۴۰ سانتیمتر میباشد.
برای هر شاخه جانبی یک گره و برای بوته‌هایی با فاصله کشت بیشتر دو گره را در نظر می‌گیرند. بهتر است هرس را با قیچی مخصوص هرس انجام داد و از هرس کردن بوته های آلوده و سالم با یک قیچی خودداری کرد. بعلت حساسیت خیار به آسیب و قطع شدن ریشه های فرعی لازم است زمانیکه اقدام به انجام عمل سله شکنی در بین ردیف های کشت می کنیم مراقب باشیم ریشه ها صدمه نبینند.
هرس برگ های مسن بوته
هرس یا قطع برگ های زرد شده و بی مصرف که در تولید و غذا سازی نقشی ندارند و در برگ های مسن که عمر آن ها زیاد است و قدرت فتوسنتز و شادابی چندانی ندارند لازم می باشد. هرس این برگ ها از پایین بوته شروع می شود که بایستی در طول رشد گیاه و به صورت تدریجی صورت گیرد زیرا در صورت هرس شدید به گیاه شوک وارد می شود. در هر نوبت نبایست بیش از سه برگ در هر بوته حذف شود و همواره بایستی ۱۸ تا ۲۵ برگ روی هر بوته قرار داشته باشد. تعداد برگ های هرس شده نباید از تعداد برگ های تولید شده بیشتر باشد این هرس، بوته را برای عملیات پایین کشی آماده می کند.
هرس گل و میوه
تنک کردن میوه وکاهش تعداد میوه برای هر گیاه در بالا بردن ارزش کیفی میوه های باقی مانده نتیجه مطلوب می دهد.
نگهداری مقداری مناسب میوه روی هر بوته مانع کاهش فتوسنتز شده و از وارد شدن فشار بر گیاه جلوگیری میکند و در سراسر فصل کشت تولید یکنواخت میوه را به دنبال دارد. میوه دهی زیاد سبب نامناسب شدن رشد میوه ها، میوه های بد شکل، کج، کوتاه و رنگ پریده می شود. تنک کردن میوه نیاز به تجربه کافی دارد و تعداد مطلوب آن روی هر بوته با نوع رقم و شرایط رشد آن متفاوت است. میوه های بیمار و لکه دار و بدشکل را بایستی حذف کرد.
معمولا بهترین کیفیت خیار زمانی بدست میآید که در هر گره (زاویه هر برگ) روی ساقه اصلی و جانبی فقط یک خیار وجود داشته باشد. البته در بعضی از ارقام اصلاح شده که می توان چند میوه را برداشت کرد. انجام عمل برداشت میوه ها در زمانی که اندازه میوه به حد مطلوبی رسید یک نوع هرس میباشد که در این حالت به سایر گلها اجازه رشد داده میشود.
