معرفی برخی از آفات و بیماری های مهم یونجه

از آفات و بیماری های مهم یونجه می توان به سرخرطومی برگ یونجه، سرخرطومی ریشه یونجه، سن گل خوار یونجه، سوسک شاخک بلند، شته یونجه، سن سبز یونجه، کرم برگخوار یونجه و زنبور بذر خوار یونجه  را نام برد. 

آفات و بیماری های مهم یونجه

یونجه یکی از گیاهان بسیار حساس به آفات و بیمارگرها نیز هست. این عوامل می‌توانند سبب کاهش برداشت و یا حتی اقتصادی نبودن برداشت آن شوند.

بررسی یونجه زار از نظر وجود گونه های آفات و مدیریت اصولی آن ها می تواند به طور چشمگیری از کاهش عملکرد ناشی از حمله آنها جلوگیری کند. از آفات و بیماری های مهم یونجه می توان به سرخرطومی برگ یونجه، سرخرطومی ریشه یونجه، سن گل خوار یونجه، سوسک شاخک بلند، شته یونجه، سن سبز یونجه، کرم برگخوار یونجه و زنبور بذر خوار یونجه  را نام برد. 

برخی از این بیمارگرها و یا آفات، تعداد چین‌های برداشتی محصول را محدود کرده و از این طریق خسارت وارد می‌کنند.

 معرفی آفات و بیماری های مهم یونجه

سرخرطومی برگ یونجه

سرخرطومی برگ یونجه مهم ترین آفت یونجه زارهای ایران به شمار می آید. عمده ترین خسارت این آفت ناشی از تغذیه لاروهای آن از شاخ و برگ های گیاه یونجه است. حشرات بالغ سرخرطومی برگ یونجه به رنگ قهوه ای تا خاکستری تیره هستند.

راه مبارزه با آفت سرخرطومی برگ

الف) مبارزه زراعی: 

1) برای مبارزه زراعی می توان چین اول یونجه را به جلو انداخت، در نتیجه این عمل تعداد زیادی لارو که هنوز کامل نشده‌اند از بین خواهند رفت.
۲) برداشت زود هنگام با دروگر بشقابی: بدین منظور یونجه زار در اوایل بهار، با دروگر بشقابی، کف بر می شود. اجرای این روش در کنترل آفت بسیار مؤثر است.
۳) یخ آب زمستانه در مناطقی که آب در دسترس کشاورزان باشد، می تواند به منظورتکمیل عملیات مبارزه زراعی زمستانه اجراء شود که این عمل موجب از بین بردن آفات زمستان گذرانی در خاک می شود. 
4) انجام دیسک سطحی در اواخر پاییز

ب) مبارزه شیمیایی:

 بهترین موقع مبارزه با این آفت اوایل فصل بهار و مصادف با بوته های نورسته ۱۰ سانتیمتری یونجه می‌باشد. سمپاشی باید قبل از تاثیر موثر لاروها به یونجه انجام گیرد. سموم بکار برده شده علیه این آفت باید علاوه بر دارا بودن تاثیر کافی ، دوام زیاد نداشته باشند. تا از نظر باقیماندن روی یونجه یا سایر گیاهان علوفه‌ای ، ایجاد مشکل نکند.

سرخرطومی ریشه یونجه

حشره بالغ این آفت بسته به گونه، ۳ تا ۷ میلی متر درازا داشته و دارای بدنی بیضی شکل و کشیده به رنگ قهوه ای  تا خاکستری تیره است و بالپوش هایی کشیده و موازی دارد.سرخرطومی ریشه یونجه به معمول یونجه زارهای پیرتر را مورد حمله قرار می دهد.

لاروهای این سرخرطومی ها به ریشه یونجه های سه تا چهار ساله حداکثر خسارت را وارد می آورند. در سنین بعدی لاروها، در آغاز از سطوح ریشه ها تغذیه کرده و پس از آن لاروهای درشت با ایجاد دالان در ریشه ها در جذب آب و مواد درون خاک به طور جدی اختلال ایجاد می کنند. با این وجود تنها حشره کامل این آفت می تواند به صورت اقتصادی ایجاد خسارت کند و حالت لاروی آن نیازی به کنترل ندارد این آفت می تواند سالیانه تا سه نسل ایجاد کند.

راه مبارزه با آفت سرخرطومی ریشه

الف) کنترل شیمیایی:

از آنجائی که سرخرطومی ریشه یونجه در شرایط مساعد تا سه نسل در سال تولید کرده و آسیب رسانی آن توسط حشره کامل می باشد، لذا مبارزه باید بی درنگ پس از ظهور حشره کامل هر نسل می بایست انجام شود.

ب) کنترل زراعی:

برگرداندن مزارع یونجه آلوده در پائیز و از بین رفتن و نابودی لاروهای این حشره در اثر سرما یکی از راههای مناسب مبارزه با این آفت است. 

سن گل خوار یونجه

سن گل خوار یونجه آفتی بسیار چند خواره بوده و روی بیشتر گیاهان زراعی و مرتعی دیده می شود. در ایران تاکنون از روی یونجه، اسپرس، آفتابگردان، سیب زمینی، لوبیا، سویا و چغندرقند گردآوری و گزارش شده است. حشرات کامل زمستان گذران در اوایل بهار پناهگاه ها را ترک کرده و به سمت یونجه زار پرواز می کنند.

سن های زمستان گذران در اواخر فروردین، پس از استقرار در یونجه زار، تغذیه کرده و سپس جفت گیری و تخم گذاری می کنند.

راه مبارزه با سن گل خوار یونجه

این آفت دشمنان طبیعی بسیاری دارد که جمعیت آن را کنترل کنند. شاید بتوان با کوتاه کردن فاصله آبیاری و افزودن بر شادابی بوته ها از شدت خسارت کم کرد.  باید توجه داشت که به علت نیاز مبرم یونجه به حشرات گرده افشان برای تلقیح گل ها، سمپاشی در مرحله گل دهی بسیار خطرناک و پیامدهای ناشی از بین بردن حشرات گرده افشان، ممکن است زیان آورتر از حذف سن های گل خوار باشد.

بنابر این عملیات کنترل انبوهی سن گل خوار باید تا جای ممکن بدون کاربرد سموم صورت گیرد. بررسی های انجام یافته نشان می دهد که کاربرد سموم در مرحله غنچه های سبز نسبت به مرحله گل، هم در کنترل آفت و هم در تولید میزان بذر بیشتر مؤثر بوده است. 

شته یونجه

شته هنگام تغذیه همراه بزاق مواد سمی به درون بافت گیاه تزریق می کنند که موجب توقف رشد، کاهش عملکرد و حتی مرگ گیاه می شود. علاوه بر این باعث کاهش ارزش غذایی یونجه نیز می گردد. از طرفی توسط شته عسلک ترشح شده که خود باعث شیوع انواع آلودگی های انگلی از جمله بیماری های قارچی شده و موجب کپک زدن علوفه تولیدی می شود.

افزون بر این، شته ناقل شماری از ویروس های بیماریزا، از جمله ویروس موزائیک یونجه، موزائیک خیار و کوتولگی یونجه هستند که از این طریق نیز می توانند آسیب چشمگیری به یونجه زارها وارد کنند. خسارت آفت در بوته های کوچک همچنین یونجه زارهای تازه استقرار یافته بسیار بیشتر از بوته های بلند و یونجه زارهای دو یا چند ساله است.

راه مبارزه با شته یونجه

الف) مبارزه بیولوژیک:

شته ها، به ویژه در یونجه زارها، دشمنان طبیعی بسیاری دارند، لارو بالتوری، گونه های مختلف کفشدوزک و برخی کنه ها در شکار و پارازیته کردن شته ها نقش مؤثری دارند و از این رو پیش از هرگونه مبارزه شیمیائی باید میزان حضور آن ها در یونجه زار مورد ارزیابی قرار گیرد.

ب) کنترل زراعی:

این روش شامل رعایت تناوب و استفاده از روش برداشت نوار پشته ای برای حفظ موازنه آفت با شکارگر و انگل واره می باشد.

ج) کنترل شیمیایی:

کنترل شیمیایی تنها زمانی که میزان خسارت به آستانه اقتصادی رسیده باشد می بایست انجام شود، آستانه اقتصادی آسیب و زیان رسانی شته وجود ۲۰ شته در هر ساقه است.

سن سبز یونجه

بدن دراز و کشیده و به رنگ عمومی سبز متمایل به زرد می باشد سن های نر به نسبت تیره تر از سن های ماده هستند. پوره ها و حشرات کامل سن سبز یونجه از غنچه، گل و غلاف های سبز یونجه و دیگر حبوبات تغذیه می کنند.

تغذیه آن ازگل سبب زرد شدن براکته های باز شده و ریزش بیشتر غنچه ها و گل ها می شود و ازمجموعه گل آذین فقط محور گل باقی می ماند. در یونجه زارهایی که با تنش آبی روبه رو هستند، آسیب و زیان رسانی شدیدتر می شود.سن سبز یونجه زمستان را به صورت تخم در درون ساقه گیاهان و علف های هرز سپری کند.

تخم ها ممکن است در هنگام برداشت به همراه علوفه به انبار انتقال پیدا کنند. هنگامی که دمای محیط به ۲۰ درجه سلسیوس می رسد، تخم های زمستان گذران باز می شوند. در مناطق دشت بیرون آمدن پوره سن یک از پوسته تخم در اواسط بهار و مناطق کوهستانی و سرد در اواخر بهار صورت می گیرد.

حشرات کامل این آفت بسیار پر تحرک بوده و در ساعات گرم روز خیلی فعال هستند ولی در روزهای غیر آفتابی و بارانی، به قسمت های متراکم یونجه زار پناه می برند.

شما می توانید انواع بذر یونجه خوب و درجه یک ازجمله بذر یونجیا جیا خارجی را از فروشگاه اینترنتی شاپ ثمر خریداری کنید.

مبارزه با سن سبز یونجه

الف) مبارزه شیمیایی:

استفاده از سموم شیمیایی در مرحله غنچه های سبز یونجه و دیگر گیاهان میزبان توصیه می شود. کاربرد سموم در مرحله رشدی غنچه های سبز در کاهش جمعیت آفت بسیار مؤثر می باشد.

ب) کنترل زراعی: 

1) برداشت زود هنگام یونجه زار: برای این منظور از دروگر بشقابی استفاده کرده و سعی می شود که برداشت محصول تا جای ممکن به صورت کف بر از سطح خاک انجام گیرد.
۲) برداشت در آغاز گلدهی : در هر یک از چین های محصول شمار قابل توجهی از تخم ها به همراه محصول از یونجه‌زار دور می شوند و آن دسته از تخم های تفریخ شده که پوره های حاصل از آنها در سنین پایین هستند، در اثر نبود میزبان، بدون غذا مانده و از بین می روند.
۳) گردآوری و از بین بردن علف‌های هرز: به منظور ازبین بردن حالت زمستانه آفت درهنگام برداشت چین آخر، محصول کفبر شود.

زنبور بذر خوار یونجه

زنبور بذرخوار در یونجه زار بذری ایجاد آسیب و زیان می کند. لارو کامل به رنگ شیری، بدون پا و به درازای یک میلیمتر است. اندازه آن به اندازه فضای درونی بذر و یا اندکی بزرگتر از آن می باشد. به همین دلیل بذرهای آلوده اغلب ترک خورده و یا قسمتی از پوست آنها جدا می شود.

بدن لارو درون بذرهای آلوده از بیرون نمایان است. زنبور بذرخوار یونجه زمستان را به صورت لارو کامل در درون بذرهای یونجه در انبار، حاشیه یونجه زار و یا درون خاک یونجه زار سپری می کند. حشرات کامل از اواسط تا اواخر بهار پس از باز شدن گل های یونجه، ظاهر شده و حشرات ماده پس از تغذیه و جفت گیری، تخم های خود را در درون دانه های تازه تشکیل شده قرار می دهند.

گیاهان میزبان این حشره یونجه معمولی و وحشی می باشند. این حشره تنها در یونجه زارهای بذری ایجاد آسیب و زیان می کند. آسیب و زیان مربوط به مرحله لاروی است که از همه مواد درون بذر شامل گیاهچه و لپه ها تغذیه می کند و درپایان تنها پوسته بذر باقی می ماند. 

مبارزه با زنبور بذر خوار یونجه

الف) کنترل شیمیایی:

این روش شامل ضدعفونی بذرها در انبار است.

ب) کنترل فیزیکی:

به کارگیری شعله افکن در پاییز و یا در اواخر زمستان برای از بین بردن بذرهای آلوده ریخته شده در سطح یونجه زار در مدیریت آفت، بسیار مؤثر می باشد.

سایر مطالب:

زمان و مراحل کوددهی یونجه

بیماری لکه قهوه ای یونجه و چگونگی مدیریت آن

سوسک شاخک بلند یونجه

 این حشره در مرحله لاروی، به ریشه یونجه حمله می کند. تخم حشره به شکل بیضی کشیده، به رنگ سفید شیری است. لارو بدون پا و به رنگ سفید شیری است. سر لارو بزرگ، قطعه های دهانی به رنگ قهوه ای تیره و آرواره ها قوی می باشند.

رنگ شفیره شیری متمایل به زرد تا مایل به قهوه ای روشن است. آسیب و زیان رسانی آفت مربوط به دوره لاروی است. آثار آن به صورت زرد شدن برگ ها و ضعیف و کوچک تر شدن بوته های آلوده دیده می شود. این آفت در آلودگی شدید سبب خشکیدگی بوته های یونجه می شود.

مبارزه با سوسک شاخک بلند یونجه

الف) کنترل بیولوژیک:

تنها دشمن طبیعی این آفت از خانواده Laelapidae گونه آن Hypoaspis ueckermann و Khanjani می باشد. این گونه علاوه بر پارازیت کردن آفت یاد شده، در روی لارو کرم سفید ریشه هم یافت می شود و به صورت پارازیت بیرونی روی گونه های یاد شده دارای فعالیت انگلی است. به نظر می رسد این انگل واره نمی تواند باعث مرگ لارو آفت بشود.

کرم برگخوار یونجه

 کرم برگخوار یونجه مرحله لاروی آن مخملی و سبز رنگ است و لاروهای سن بالاتر، دو خط سفید رنگ در دو طرف بدن خود دارند. حشرات بالغ آن که به صورت پروانه های سفید تا زرد دیده می شوند، به یونجه زارهایی  که ارتفاع بوته کمتراز ۱۵ سانتی متر دارند حمله می کنند.

پروانه ها درگیاهان جوان تخم ریزی کرده و سه تا هفت روز بعد کرم ها از تخم بیرون آمده و به سرعت آغاز به تغذیه از برگ ها می کنند .هنگام تغذیه لاروها همه ی برگ، حتی قسمت رگبرگ را خورده و هیچ بخشی را باقی  نمی گذارند. با افزایش سن لاروی میزان آسیب و زیان وارد شده نیز بیشتر خواهد بود. 

مبارزه با کرم برگخوار یونجه

از روش های کنترل این آفت تغییر زمان برداشت و کوتاهی فصل است که به طورمعمول از بروز آسیب و زیان شدید اقتصادی توسط این آفت در یونجه زار جلوگیری می کند.