محل احداث گلخانه و ویژگی های آن

در انتخاب محل احداث گلخانه به نکات مهم توجه نمایید و برخی عوامل را هنگام شروع کار در ساخت و ساز در گلخانه مورد توجه قرار دهید.از جله نکات قابل توجه و ضروری ، فضای محدود که در آن عوامل محیطی مثل نور، دما، رطوبت، بافت خاک، PH ، EC و … می باشد که باید تحت کنترل باشد.

اهمیت محل احداث گلخانه

در داخل گلخانه می توان گیاهان را در تمام طول سال و علی الخصوص  در خارج از فصل پرورش داد و یا یکسری از محصولات را پیش رس کرد و می توان برای تمام سال یا قسمتی از سال، گیاه را در شرایط آب و هوایی خاصی حفظ نماییم .

در احداث گلخانه‌‌ها باید به موارد زیادی دقت شود ، چرا که لازمه رشد و نگهدار گیاهان رعایت و توجه به این نکات می باشد. همچنین یکی از نکات مهم در انتخاب محل گلخانه مجهز بودن به آب، برق، گاز یا سوخت برای گرمایش می باشد.

ویژگی های مهم محل احداث گلخانه

الف- مسطح بودن زمین گلخانه

یکی از نکات محل احداث گلخانه زمین آن می باشد که زمین مورد نظر برای احداث گلخانه باید مسطح باشد. احداث گلخانـه در زمـین شـیبدار سـبب بروز مشکلاتی در احداث و نگهداری گلخانه و نیز عدم کنترل مناسب عوامل محیطی آن خواهد شد.

مثلاً احداث گلخانه در زمینی صاف، ولی شیبدار باعـث مـیشـود کـه گرمـا در قسـمتی از گلخانه، که در ارتفاع بالاتری قرار دارد، متمرکز گـردد. و هـوای سـرد در قسـمتی کـه در ارتفـاع پائین تر قرار دارد، جمع شود و بدین ترتیب شیب حرارتی در داخل گلخانه ایجاد میشود.

ب- داشتن زهکش مناسب

زمینی که گلخانه در آن احداث میشود باید از زهکشی مناسب برخـوردار باشـد؛ بـه خصـوص در گلخانه هایی که کشت محصول بر روی بستر خاک گلخانه انجام مـیشـود. بـالا بـودن سـطح آب زیرزمینی و خیس بودن خاک به علت نداشتن زهکش مناسب، باعث رشد ضعیف ریشه، سـطحی شدن ریشه ها، کاهش جذب مواد غذایی، کندی رشد گیاه و افزایش برخی بیمـاری هـای قـارچی مانند بوته میری (پی تیوم) در سبزی های گلخانه ای می شود.

در این زمینه میتوان به گلخانه های شهر بندرانزلی اشاره کرد که در بعضی مناطق سطح آب زیرزمینی فقط۳۰سانتیمتر پائین تـر از سطح خاک است و حتی در برخی موارد به علت بارندگی، سطح خاک گلخانـه خـیس مـیشـود.

احداث گلخانه در این نوع زمینها توصیه نمی شود و شاید بتوان یکی از مهـمتـرین دلایـل عـدم موفقیت گلخانه های سبزی و صیفی و موز در این مناطق را نداشتن زهکش مناسب در گلخانه هـا دانست.

از جمله راهکارهای رفع این مشکل، خـاکریزی کـف گلخانـه بـه ارتفـاع  ۳۰سـانتیمتر و بیشتر، یا کشت گیاهان در داخل گلدان متناسب با حجم ریشه گیاه (گلدان با حجم  ۱۵-۱۰لیتر برای پرورش گوجه فرنگی گلخانه ای) است. در این حالت، نبودن زهکـش در گلخانـه تـأثیری بـر روی رشد ریشه گیاه نخواهد داشت.

ج- داشتن آب با کیفیت و کمیت مناسب

منبع آب مورد استفاده و کمیت و کیفیت آن، از اهمیت زیادی در انتخاب محل احـداث گلخانـه برخوردار است و عدم توجه به این موضوع ممکن است در آینده سـبب بـروز مشـکلات متعـددی گردد. آب مورد نیاز گلخانه میتواند از چاه، آب شهری، رودخانه و چشمه تأمین شود.

همچنین آب چشمه و رودخانه معمولاً آلوده به عوامل بیماری زا هستند و ممکن است نیاز به ضدعفونی با کلـر داشـته باشند.

آب شهر نیز گران بوده و ممکن است حاوی فلوراید و کلر باشد؛ بنابراین آب چـاه بهتـرین گزینه خواهد بود. اما قبل از احداث گلخانه، کیفیت آب زمین انتخاب شده باید آزمـایش شـود و در صورت نداشتن مشکل خاص، اقدام به احداث گلخانه نمود. در صـورتی کـه آزمـایش آب قبـل از احـداث گلخانه انجام میشد، از احداث گلخانه در این زمین خـودداری، یـا راهکـار دیگـری قبـل از بـروز مشکل ارائه میشد

د- وجود امکانات اولیه زیربنایی

امکانات زیربنایی از قبیل راه، برق و در صورت امکان گاز و تلفن باید در محـل مـورد نظـر بـرای احداث گلخانه وجود داشته باشد. نوع سوخت مورد استفاده برای گلخانه، نقش مهمـی در میـزان هزینه و احتمال خطر سرمازدگی دارد. گلخانه هایی که از لوله های گاز دورند مجبور به استفاده از سایر منابع انرژی(گازوئیل یا نفت) به جای گاز هستند که هم گرانتر از گـاز اسـت و هـم سـبب افزایش آلودگیهای زیست محیطی می شوند.

در حالی که گاز به عنوان ارزانتـرین و پـاکتـرین منبع انرژی به شمار مـیرود. در منـاطق سردسـیر ماننـد شـهرکرد، اسـتفاده از گازوئیـل هزینـه بیشتری را بر گلخانه دار تحمیل میکند و حتی در برخی از شبها به علت سرمای شدید، احتمال یخ زدن مخزن گازوئیل نیز وجود دارد که سبب سرمازدگی گلخانه و ایجاد خسارت جبران ناپـذیر بر گلخانه میشود.

افزودن بلورهای نفتالین به مخزن گازوئیل موجـب کـاهش نقطـه انجمـاد آن میگردد. در زمستان سال  ،۱۳۸۳تعدادی از گلخانه های استان چهارمحال و بختیاری به علت یخ زدن گازوئیل و خاموشی سیستم گرمایی، دچار خسارت شدید شدند.

وجود ژنراتور برق اضطراری برای گلخانه ها ضروری است تا قطع بـرق، بـه خصـوص در فصـل زمستان، سبب خاموش شدن سیستم گرمایی گلخانه نگردد.

ه- نزدیکی به شهر و مراکز فروش

بهتر است گلخانه در زمین های کشاورزی احداث شود، که امکان دسترسی به شـهر بـرای تـأمین تجهیزات، نهاده ها و وسایل مورد نیاز گلخانه و نیز فروش محصول با هزینه کمتر فراهم باشد (البته قیمت زمین نیز باید در نظر گرفته شود.)

سایر مطالب:

پرده ذخیره انرژی و مزایای استفاده از آن ها در گلخانه ها

آماده‌سازی گلخانه در زمستان

ی – جهت گلخانه

در تعیین جهت احداث گلخانه، دو عامل نور و شدت باد منطقه باید مورد توجه قرار گیـرد؛ اگـر منطقه بادخیز نباشد، جهت گلخانه از نظر کاهش سایه اندازی و برخورداری از حداکثر شدت نـور خورشید، حائز اهمیت است؛ زیرا اسکلت گلخانه سایه ای را بر روی گیاهان داخـل گلخانـه ایجـاد میکند که اندازه سایه ها به زاویه تابش نور خورشید و فصل سال بستگی دارد.

گلخانه های تک واحدی در عرضهای پائین تـر از ۴۰درجـه، در جهـت شـمالی- جنـوبی و در عرضهای بالاتر از  ۴۰درجه، در جهت شرقی- غربی احداث می شوند؛ زیرا در این جهت ها، زاویـه تابش نور خورشید و میزان انتقال نور به داخل گلخانه بیشتر است.

بـا احـداث گلخانـه در جهـت مناسب، میتوان در فصل زمستان (که شدت نور از اهمیت بیشتری برخوردار است)، درصد انتقال نور به داخل گلخانه را افزایش داد. گلخانه های به هم پیوسته در تمـام عـرضهـای جغرافیـایی، در جهت شمالی- جنوبی احداث میشوند تا بتوانند اثر سایه را در قسمت شمالی گلخانه کاهش دهند.

اگر منطقه بادخیز باشد، جهت باد غالب در تعیین جهت گلخانه اهمیـت بیشـتری دارد؛ زیـرا وزش باد شدید در منطقه و احداث گلخانه در جهت نامناسـب، مـیتوانـد سـبب بـروز خسـارات مکانیکی جبران ناپذیری به اسکلت گلخانه گردد.