روش های کنترل بیماری لکه سیاه سیب زمینی (آنتراکنوز سیب زمینی)
بیماری لکه سیاه سیب زمینی را آنتراکنوز یا خال سیاه نیز می نامند. عامل بیماری معمولا به بافت های بیمار و یا گیاهان ضعیف شده در اثر عوامل بیماریزای دیگر حمله می کند. در اثر این بیماری عالوه بر کاهش عملکرد محصول در مزرعه کیفیت غده آلوده در انبار نیز تنزل می یابد.
بیماری لکه سیاه سیب زمینی
خال سیاه سیب زمینی اولین بار توسط شریف در سال ۱۳۳۴ از باسمنج تبریز گزارش شد. سپس از مناطق مختلف ایران از جمله فارس، آذربایجان شرقی، اردبیل، سـمنان، همـدان و اصفهان که از مناطق اصلی کشت این گیاه هستند گـزارش و بـر اهمیـت آن تأکیـد شـده اسـت.
تحقیقات اخیر نشان مـی دهـد ایـن بیماری در سـطح وسـیعی از منـاطق کـشت سـیب زمینـی پراکنده است، به طوریکه ۱۰۰-۶۰ %مزارع اسـتان اردبیـل، ۸۵-۷۵ %مـزارع اسـتان اصـفهان و ۶۵-۵۰ %مـزارع اسـتان همدان آلوده به عامل بیمـاری هـستند.
علایم بیماری لکه سیاه سیب زمینی
در این بیماری گیاهی، لکههای (شورههای) سیاه برجستهای با اندازهها و شکلهای نامنظم روی سطح غدههای سیبزمینی ظاهر میشوند. این لکههای سیاه را میتوان به راحتی با مالش دادن یا خراش دادن از سطح سیبزمینی جدا کرد. با کمک یک ذرهبین میتوان مادهی قارچی سفیدرنگی را در اطراف این لکهها مشاهده کرد.
این قارچ همچنین سبب ایجاد علائمی شبیه به شانکر ساقه روی شاخهها و ساقههای جدید میشود. به علاوه، لکههای قهوهای و فرورفتهای روی ریشه ایجاد میشوند که غالباً توسط زائده قارچی سفیدرنگی احاطه شدهاند. اگر پوسیدگی ساقه را احاطه کند و راه آب و مواد مغذی را مسدود شود، برگها تغییر رنگ داده و پژمرده میشوند.
عامل بیماری لکه سیاه سیب زمینی
بیماری لکه سیاه در اثر قارچ Rhizoctonia solani ایجاد میشود. در دماهای ۵ تا ۲۵ درجه سانتیگراد، قارچ حتی در صورت عدم وجود سیبزمینی میتواند برای مدت طولانی در خاک زنده بماند.
این عفونت ممکن است از خاک منشأ بگیرد یا در اثر استفاده از غدههای آلوده به عنوان بذر ایجاد شود. در واقع قارچها باعث پوسیدگی نمیشوند اما نباید از این غدهها برای تکثیر استفاده کرد.
هوای سرد و مرطوب میتواند عفونت را تشدید کند. درجه حرارت گرم در مراحل اولیه رشد گیاه تأثیر بیماری را کاهش میدهد. به علاوه بیماریهای لکه سیاه و شانکر ساقه در خاکهای سبکتر و شنیتر رایجتر هستند.
روشهای کنترل بیولوژیکی لکه سیاه سیب زمینی
از سموم قارچکش بیولوژیکی Trichoderma harzianum یا گونههای غیربیماریزای ریزوکتونیا در مزرعه شخم زده استفاده کنید.
این کار ممکن است شیوع بیماری لکه سیاه در مزارع و تعداد غدههای آلوده را کاهش دهد. یک روش دیگر استفاده از کود گاوی در مزارع یا تدخین زیستی با بقایای خردل سبز است.
سایر مطالب:
راه های کنترل بیماری آنتراکنوز گوجه فرنگی
آشنایی با بیماری آنتراکنوز انار
بیماری ذغالی زیتون (آنتراکنوز زیتون)
روشهای کنترل شیمیایی لکه سیاه سیب زمینی
همیشه از یک رویکرد ترکیبی شامل اقدامات پیشگیرانه همراه با روشهای بیولوژیکی (در صورت وجود) استفاده کنید. ضدعفونی کردن بذرها با فلوئودیوکسینیل یا مخلوطی از تیوفانات متیل و مانکوزیب از آنها در برابر انواع بیماریهای قارچی از جمله لکه سیاه محافظت میکند. تیمارهای داخل مزرعه در حین کاشت با فلوئوتانیل یا آزوکسی استروبین نیز به کنترل پیشرفت قارچ کمک میکند.
اقدامات پیشگیرانه لکه سیاه سیب زمینی
- از بذرهای گیاهان سالم استفاده کنید یا آنها را از منابع معتبر تهیه کنید.
- از کاشت در اوایل فصل خودداری کنید.
- غدههای بذری را در خاک گرم (بالاتر از ۸ درجه سانتیگراد) بکارید.
- غدهها را در زمین سطحیتر بکارید تا امکان ظهور زودهنگام شاخهها از خاک فراهم شود.
- از روش کشت چرخشی استفاده کنید.
- پس از برداشت محصول، بگذارید بقایای گیاهان غیر میزبان در خاک باقی بماند.
- گیاهان را به خصوص در دورههای خشکسالی به اندازه کافی آب دهید.