علف هرز پنجه مرغی و راههای کنترل آن
علف هرز پنجه مرغی از علف‌های هرز سمجی است که بیشتر در مناطق گرم می‌روید و در اکثر باغات میوه و مزارع و حتی زمین‌های بازی و چمن‌زارها، کنار جاده‌ها و بخصوص محصولات زراعی یک‌ساله و زمین‌های بایر ایجاد مزاحمت می‌کند.
علف هرز پنجه مرغی
پنجه مرغی گیاهی است چندساله ، از خانواده پوآسه (Poaceae) خزنده یا ایستا که به ارتفاع ۱۰ تا ۴۵ سانتی متر می‌رسد و توسط بذر، ریزوم و یا استولون تکثیر می‌شود.
ساقه‌های رونده سطح زمین و ساقه‌های زیرزمینی به صورت مفتولی شکل است و دارای انشعابات متعدد کوتاه و برگ‌های فلسی شکل می‌باشد. از محل گره‌های ریزوم‌ها و استولون‌ها اندام‌های هوایی جدید به وجود می‌آید.
برگ‌های آن ۲.۵ تا ۱۰ سانتیمتر طول داشته و رنگ سبز مایل به آبی یا سبز تیره دیده می‌شوند. گل آذین شامل ۴ تل ۵ سنبله‌ی ضعیف است که در انتهای یکی از ساقه‌ها به وجود می‌آید.
سنبله‌ها به طول تقریبی ۴ سانتی متر و شامل گروهی از سنبلک‌هاست که بدون پایه و به صورت دو ردیف در یک طرف سنبله قرار می‌گیرند.
چرخه زندگی علف هرز پنجه مرغی
بذر این گیاه قادر است در پاییز یا بهار جوانه بزند. این گیاه علاوه بر بذر قادر است از طریق قطعه‌قطعه شدن و پراکنش قطعات ریزوم یا استولون که توسط ماشین‌آلات کشاورزی و یا به صورت‌های دیگر صورت می‌گیرد، تکثیر پیدا کند.
گیاه “پنجه مرغی” از دو طریق زیر ازدیاد می یابد:
•طریقه رویشی (غیر جنسی) با کمک استولن ها و ریزوم ها
•طریقه زایشی (جنسی) با کمک بذور
پنجه مرغی از طریق انتقال قطعات ریزوم و استولن توسط : حیوانات بویژه سم داران (hooves) ، ماشین آلات کشاورزی ، آبهای جاری و انسان (جابجایی علوفه تازه) گسترش می یابد.
این گیاه در هر ماه می تواند از هر گره استولن بیش از ۲۰ جوانه جدید ، افزون بر ۱۲ نوساقه پنجه ای جدید و ۳ جوانه ریزومی در حال خواب تولید نماید.
پنجه مرغی” پس از “اویارسلام چندساله” (Cyperus rotundus) در مقام دوم مهمترین علف هرز جهان از جنبه فراگیری اقلیمی و وسعت صدمات گیاهی محسوب می شود.
این گیاه برای بسیاری از تولیدات زراعی- باغی نظیر : برنج ، پنبه ، نیشکر ، توتون ، سبزی و صیفی ، یونجه ، پیاز ،گیاهان زینتی ، گیاهان مرتعی ، تاکستان ، مرکبات و زیتون بعنوان علف هرز خسارتزا مطرح است.
گیاه “پنجه مرغی” دارای اثرات “دگر آسیبی” یا “آللوپاتی” بر برخی گیاهان از جمله درختان هلو و مرکبات است .
وجود عصاره گیاه “پنجه مرغی” بویژه در خاک های سبک می تواند تا ۴ ماه از طویل شدن ریشه چه گیاهچه های بذری (seedling) جو و خردل و همچنین تا دو ماه از رشد گیاهان بالغ آنها جلوگیری نماید.
کنترل علف هرز پنجه مرغی
کنترل زراعی و مکانیکی:
استفاده از گیاهان “خفه کننده”
استفاده از گیاهان “خفه کننده” (smothering) از جمله : گیاهان بلند ، سریع الرشد و پرپنجه جهت ایجاد سایۀ شدید در کانوپی رشد گیاه “پنجه مرغی” بسیار مفید می باشد.
کاشت متراکم گیاهان زراعی حائز ارتفاع کافی می تواند از طریق سایه اندازی موجب کاهش قدرت بوته های “پنجه مرغی” گردد .
نتایج تحقیقاتی نشان می دهند که عملکرد “پنجه مرغی” در اثر رقابت با قیاق (Johnson grass) در طی یکسال به میزان ۹۹ درصد کاهش می یابد. همچنین رشد آن در اثر رقابت با کود سبز “”Acacia smallii به میزان ۹۰-۷۰ درصد نزول می پذیرد.
آفتاب دهی خاک سطحی
آفتاب دهی خاک سطحی (solarization) طی ماه های گرم سال با کمک پوشش صفحات پلاستیکی برای بالا بردن دمای خاک بسیار مؤثر است.
سپس آفتاب دهی خاک را در ماه هایی از سال که مه و باد در حداقل و تابش خورشید در حداکثر است، با استفاده از صفحات پلاستیکی شفاف مقاوم به اشعه UV برای ۶-۴ هفته اجرا می کنند.
شخم زدن در این روش الزامی نیست ولیکن اجرای شخم با عمق کمتر از ۳ اینچ می تواند تا حدودی مفید باشد درحالیکه شخم های عمیق تر باعث انتقال بذور سطحی علف های هرز به اعماق خاک شده و بدین ترتیب از گرمای سیستم مصون می مانند.
مالچ
مالچ پلاستیک سیاه و قماش پوششی خاک (geotextile) با ممانعت از رسیدن نور خورشید به سطح بستر می توانند باعث تضعیف گیاه “پنجه مرغی” و در صورت دوام به مرگ آن بینجامند.
حداقل به ۸-۶ هفته برای موفقیت این عمل در تابستان نیاز می باشد. اجرای چنین عملی در زمستان ها مفید نخواهد بود. در زمان قرار دادن صفحات قماش پوششی نباید هیچگونه فاصله ای بین آنها واقع گردد تا از خروج استولن ها و ریزوم ها از خاک بطور کامل جلوگیری شود.
استفاده از شخم
استفاده از شخم ، دیسک و روتوتیلرها در طی ماههای خشک سال می توانند آسیب جدی به ریزوم ها و استولن های “پنجه مرغی” برسانند. ضمناً جمع آوری ریزوم ها و استولن ها پس از اجرای اعمال مذکور توسط “ریک” (raking) بر فواید آنها خواهد افزود.
شخم هایی با عمق بیش از ۶ اینچ باعث بالا آوردن ریزوم ها از عمق خاک به سطح زمین می شوند.
کنترل بیولوژیک:
پاتوژن های قارچی شامل:
– لکه برگی پنجه مرغی (Drechslera cynodontis)
– سیاهک آشکار پنجه مرغی (Ustilago cynodontis)
– زنگ زرد پنجه مرغی (Punninia cynodontis)
– بوته میری غلات (Fusarium poae)
– لکه برگی غلات (Helminthosporium)
کنترل شیمیایی:
کنترل شیمیای “پنجه مرغی” نیازمند : انتخاب علفکش مناسب ، زمان دقیق سمپاشی و تکرار تیمار می باشد.
اوایل بهار که گیاهچه های جدید “پنجه مرغی” کمتر از ۶ اینچ طول دارند و کمترین میزان مواد کربوهیدراته را در اندام های زیرزمینی ذخیره دارند، بهترین زمان بکارگیری علفکش های انتخابی “ضدگراس” می باشد.
ضمناً تکرار سمپاشی قبل از رسیدن رشد مجدد گیاه به طول ۶ اینچ توصیه می گردد.
سایر مطالب:
علف هرز سوروف و چگونگی مبارزه با آن
علف هرز پیچک صحرایی و راه های کنترل آن
در این رابطه علفکش های زیر می توانند مفید واقع گردند:
سیتوکسیدیم نظیرGrass Getter
فلازیفوپ نظیر : فوزیلید ، اورنامِک ، Grass-B-Gon
کلیتودیم نظیر : اِنوُوی
دالاپون به میزان ۱۲-۶ کیلوگرم در هکتار در کنترل بوته های جوان “پنجه مرغی” موفق ظاهر شد
“پنجه مرغی” را می توان با علفکش های : میزوتریون ، امازاپیر ، اورنامِک ، فلازیفوپ-بوتیل و تورفلان اِستر (تری سیکلوپیر) کنترل نمود.
برخی پژوهش ها حاکی از تأثیرات مطلوب علفکش های : گلیفوسیت ، سولفونیل اوره (امازاپیر ، سولفومتورون ، تیازمپیر) بر گیاه “پنجه مرغی” بوده اند.
ما به زبان محلی به این گیاه میگیم
مور