مزایای آیش بندی زمین در کشاورزی

0

آیش بندی زمین یا آیش خاک به معنای کشت‎نکردن زمین برای یک دوره‌ی زمانی معین است. به‎ عبارت دیگر زمین آیش‌شده زمینی است که به‎ منظور استراحت و احیاء خاک برای یک دوره‌ی معین بدون کشت رها شود.

یعنی در یک دوره‌ی زمانی خاص (معمولاً یک تا پنج سال) و براساس نوع محصول در یک یا چند زمین کشاورزی کشت تناوبی انجام نمی‎شود. 

آیش بندی زمین و هدف از آیش

آیش بندی زمین یعنی عدم انجام کشت زمین برای یک مقطع زمانی مشخص است. در واقع زمین آیش شده برای استراحت و احیاء خاک بدون کشت رها می شود. و در مدت زمان مشخصی که اصولا ۱ تا ۵ سال است در مزارع کشت تناوبی صورت نمی گیرد.

این عمل یک روش مدیریت پایدار است که کشاورزان از دیرباز در مناطق مختلف مانند آفریقا و آسیا روی زمینهای خود اجرا کرده اند. در گذشته کشاورزان زمین های خود را به دو قسمت تقسیم می کردند .و در نیمی از آن به کشت محصولات خود می پرداختند و نیم دیگر را در حالت آیش رها می کردند و به تناوب از مزارع خود استفاده می نمودند.

با پیشرفت و گسترش بخش کشاورزی، زمینهای کشاورزی با ابعاد بیشتر و امکانات و تجهیزات و مواد شیمیایی کشاورزی در اختیار کشاورزان قرار گرفت. پس ، بیشتر کشاورزان آیش زمین‎ را انجام نمی دهند زیرا کشت نشدن یک زمین کشاورزی سودی برای کشاورزان نداشت .

آیش بندی زمین

آیش  کشت دیم

آیش مخصوصاً در کشت دیم که رطوبت مورد نیاز آن متکی به بارندگی است، بسیار مفید می باشد. در صورتی که ذخیره سازی رطوبت در خاک و همچین قابل دسترس بودن آن برای گیاه به درستی انجام شود، میزان برداشت در کشت دیم به طور چشمگیری افزایش خواهد یافت.
مزارعی که دوره آیش دارند، در سال آینده، محصول بهتری تولید می کنند. علاوه بر آیش، کشاورزان از تناوب زراعی برای جلوگیری از ضعیف شدن خاک مزرعه استفاده می کنند.

هنگامی که یک مزرعه به صورت آیش در می آید، خاک مواد مغذی را که بوسیله گیاهان مصرف شده اند را بازیابی می کند. مهمترین هدف آیش افزایش میزان ذخیره رطوبت است.
در صورتی می توان زمین را تحت آیش قرار داد که میزان بارندگی پایین تر از حد آستانه باشد. در صورتی که بارندگی به میزان زیاد باشد آیش توصیه نمی شود. همچنین آیش زمانی توصیه می شود که ذخیره رطوبت خاک بعلاوه میزان بارندگی، از حد آستانه بالاتر باشد.

در غیر اینصورت کارایی آیش کم بوده و توصیه نمی شود. کارایی آیش بین صفر تا ۷۰% متغیر است ولی معمولا در بیشتر مناطق بین ۱۰ تا ۳۵ % و میانگین آن ۲۰% است.

کنترل علفهای هرز با استفاده از آیش

آیش به دو صورت وجود دارد. آیش معمولی به این صورت است که به مدت یک سال در زمین کشتی صورت نمی‌گیرد. در آیش دوم، در فاصله زمانی بین برداشت محصول قبلی و کاشت محصول جدید کشتی صورت نمی گیرد.

این آیش معمولاً در فصل پاییز و زمستان انجام می شود. در نواحی که آیش یکساله به کار می‌رود، عملیات آماده کردن زمین برای حذف علف های هرز سبز شده و تحریک کردن بذر آن ها برای جوانه زدن انجام می شود.

بدلیل کم عمق بودن عملیات آماده کردن زمین، تنها علف های هرز سطحی تحریک به جوانه زنی می شوند و از بین می روند.
مدیریت زمین‌های تحت آیش باعث می شود جمعیت علف های هرز کاهش پیدا کند.

در آیش کوتاه مدت نیز عملیات آماده کردن زمین را می‌توان مانند آیش یک ساله انجام داد. آیش پائیزه، تنها علفهای هرزی که در پائیز ظاهر می‌شوند، کنترل می کند.

مهار علفهای هرز یک ساله ای که در پائیز سبز می‌شوند، ممکن است برای کشت بهار سال بعد در مقایسه با پائیز سال بعد، از اهمیت کمتری برخودار باشد. با این وجود برای کاهش جمعیت علفهای هرز چند ساله فرصت مناسبی است.

بطور کلی سه نوع آیش وجود دارد

۱- آیش سبز : 

در این آیش علف های هرز کنترل نمی شوند و معمولا علف های هرز را به چرای دام اختصاص می دهند. کارایی این آیش زیاد نیست چون علف های هرز رطوبت خاک را تخلیه می کنند.


۲- آیش سیاه : 

در این آیش عملا هیچگونه بقایای گیاهی در روی زمین باقی گذاشته نمی شود و عملا یک نوع مالچ خاکی است. در این مورد شخم برگردان زده و بقایا با خاک مخلوط می شوند.


۳- آیش کلشی : 

مانند مالچ کلش است. در این آیش بقایای گیاهی روی زمین باقی گذاشته می شوند. در این حالت کنترل علف های هرز به سه روش انجام می شود:
الف) روش مکانیکی با استفاده از پنجه غازی
ب) روش شیمیایی استفاده از علف کشها بعد از کاربرد پنجه غازی
ج) روش اکولوژیکی با استفاده از علف کش ها

کارایی آیش به یک سری عوامل بستگی دارد :

۱- عوامل خاکی : هرچه نفوذپذیری و عمق خاک بیشتر باشد رطوبت بیشتری در خود نگه می دارد و کارایی آیش را بالا می برد.
۲- عوامل اقلیمی : اگر بارندگی مؤثر باشد و به اندازه کافی نفوذ کند آیش مفید واقع می شود.
۳- عوامل گیاهی : گیاهانی که ریشه عمیق داشته باشند می توانند از رطوبت ذخیره شده در آیش، استفاده کنند.

آیا آیش بندی زمین مفید است؟

آیش زمین‎های کشاورزی یا باغات‎ می‎تواند مفید باشد. وقتی خاک زمین طی یک دوره‌ی زمانی معین کشت نشود و به ‎اصطلاح استراحت کند، مواد غذایی خاک احیاء می‌شوند. همچنین باعث صرفه‎جویی در هزینه‌ کود و آبیاری می‎شود.

آیش زمین مزایای دیگری نیز دارد که عبارتند از:

– آیش باعث می‎شود تا پتاسیم و فسفر از عمق به سطح خاک بیایند و مورد استفاده‌ محصولات زراعی قرار گیرند.
– سطح کربن، نیتروژن و مواد آلی خاک افزایش می‎یابد.
– ظرفیت حفظ رطوبت خاک را بهبود می‎بخشد.
– میکروارگانیسم‎های مفید خاک را افزایش می‌دهد.
– در سال بعد تولید محصولات افزایش می یابد.

آیش بندی زمین و تناوب زراعی

در تناوب زراعی، در یک زمین در سال های متوالی، گیاهانی مختلفی کشت می شود. به عبارت دیگر، تناوب زراعی عبارتند از توالی زمانی کاشت محصولات مختلف در یک قطعه زمین با رعایت اصول علمی و فنی.

در حالی که آیش بندی عبارتند از تقسیم بندی زمین و کاشت محصولات مختلف در یک سال در قطعات مختلف آن .در تناوب زراعی فاصله زمانی که طول می کشد یک گیاه دوباره کاشته شود یک دوره تناوب گفته می شود.

مثلاً پنبه در یک زمین ۳ سال طول می کشد تا دوباره کشت شود که به این دوره یه تناوب زراعی می گویند.

چگونه زمین خود را آیش بندی کنیم؟

برای آیش بندی زمین زراعی یا می توان کل زمین را تحت آیش قرار داد که از نظر اقتصادی به صرفه نیست. یا می توان آیش بندی را همراه با تناوب زراعی انجام داد. در این صورت باید زمین را به قطعات مساوی تقسیم بندی کرد و هر قطعه را به کشت یک محصول اختصاص داد.

یکی از این قطعات را بصورت نکاشت باقی می گذاریم و در سال بعد این قطعه کشت و قطعه ای دیگر را آیش بندی می کنیم. تا زمانی که تمامی قطعات تحت آیش قرار بگیرند.

برای مثال قطعه ای را برای کشت غلات پاییزه (گندم و جو) قطعه ی دیگر را برای کشت گیاهان بهاره از قبیل چغندر قند و پنبه که فصل کشت آن ها در بهار است اختصاص دهیم و بقیه زمین را بدون کشت (آیش) مدیریت کنیم.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

تماس با ما ( اینجا کلیک کنید )