آفت تریپس گندم
آفت تریپس گندم یکی از آفات مکنده مهم گندم در بسیاری از نقاط کشور است که خسارت آن از خسارت سن گندم قابل تفکیک نیست.در فصل بهار حشرات ریز قرمز رنگی در لابلای دانه های سبز خوشه گندم دیده می شوند که در واقع پوره های تریپس گندم هستند.
آفت تریپس گندم
یشَک‌بال یا تریپس گندم، با نام علمی Haplothrips Tritici، که «بال ریشک‌دار» نیز خوانده می‌شود، یکی از آفات مهم مکنده گندم است. حشره کامل این آفت از سایر ریشک‌بالان بزرگ‌تر و طول آن حدود ۲ میلی‌متر است.
رنگ عمومی بدن آن قهوه‌ای تیره یا سیاه یکنواخت، ساق و پنجه پاها و بند میانی شاخک‌ها به رنگ قهوه‌ای روشن است. پوره‌ها نیز زرد متمایل به قرمز هستند.
در فصل بهار حشرات ریز قرمز رنگی در لابلای دانه های سبز خوشه گندم دیده می شوند که در واقع پوره های تریپس گندم هستند. این حشره تابستان را به صورت پوره در عمق ۵ سانتیمتری و را در عمق ۲۰ سانتیمتری خاک اطراف ریشه و طوقه گندم‌های سال قبل سپری می‌کند.
در اواخر زمستان و اوایل بهار لاروهای زمستان‌گذران، به سطح خاک آمده و پس از مدتی حضور در کاه و کلش موجود در سطح مزرعه، روی علف‌های هرز دوره زندگی خود را کامل می‌کنند.
زیست شناسی آفت تریپس گندم
این حشره تابستان را به صورت پوره سن ۲ در عمق ۵ سانتی متری و زمستان را در عمق ۲۰ سانتی متری خاک اطراف ریشه و طوقه گندم های سال قبل سپری می کند.
حشرات بالغ پس از استقرار بوته ها به روی گندم و جو منتقل شده و تغذیه و تخمریزی خود را انجام می دهند و تخم های خود را بطور انفرادی یا دسته های چندتایی در درون بافت برگ ، خوشه یا روی ساقه گندم قرار می دهند.
در اواخر بهار و اوائل تابستان با برداشت محصول گندم ، لارو های سن دوم حاصله از این تخمگذاری به داخل کاه و کلش موجود در مزرعه رفته و تا فرا رسیدن سرما در آنجا باقی مانده و سپس در پاییز وارد خاک می شوند.
این آفت در شرایط آب و هوایی کرمان و گرگان یک نسل در سال دارد.حشرات کامل هنگام صبح که دمای محیط پایین است در جاهای محفوظ بسر می برند و در مواقعی که دمای محیط بالا باشد آنها روی برگ رفته و فعالیت خود را شروع می کنند.
خسارت
این افت علاوه بر گندم به جو ، چاودار ، یولاف و برخی علف های هرز گندمیان نیز حمله می کند.از شیره برگ ، گل و خوشه مکیده و در محل تغذیه آن روی برگ لکه های نقره ای یا زرد روشن بوجود می آید.
تریپس گندم را بیشتر از در لابلای غلاف برگ ، محل اتصال برگ به ساقه و یا لابلای خوشه ها می توان مشاهده نمود.با تشکیل خوشه های گندم جمعیت تریپس در روی انها نیز افزایش یافته و با تغذیه از دانه های نرم موجب چروکیدگی و توقف رشد آنها می شود.
علایم خسارت روی برگ به صورت پیچیدگی و ایجاد لکه های نقره ای ظاهر می شود.طول خوشه های آلوده کوتاه و شکل آنها کج شده و نوک خوشه تا قسمتی از آن سفید و تا حدودی شبیه به علایم سرمازدگی است.خسارت این آفت ممکن است با خسارت نماتد گندم اشتباه شود.
سایر مطالب:
بیماری سیاهک گندم ،علایم و راه های کنترل آن
کنترل
زراعی :
شخم عمیق تا ۹۰% تریپسها را که در داخل خاک و مزرعه زمستان گذرانی می کنند را از بین می برد.
شیمیایی:
مبارزه شیمیایی با اکسی دیمتون متیل ۱.۵ لیتر در هکتار، دیمتوات ۱.۵ لیتر در هکتار، مالاتیون ۲.۵ لیتر در هکتار و پریمیکارب ۱ کیلوگرم در هکتار می تواند در کنترل این آفت موثر باشد
