عارضه جاروک در لیمو ترش و علایم آن
عارضه جاروک لیمو ترش برای اولین بار در ایرا ن در سال ۱۳۷۶از از استان سیستان و بلوچستان، در سال ۱۳۷۷از استان هرمزگان و در سال ۱۳۸۱ از منطقه جیرفت و کهنوج گزارش شده است.
تعداد دقیقی از درختان آلوده در این منطقه وجود ندارد، اما بر اساس اعلام مدیریت حفظ نباتات، حدود ۲۰درصد درختان لیمو ترش در منطقه جیرفت و کهنوج به بیماری جاروک مبتلا هستند.
عارضه جاروک لیمو ترش
بیماری جاروک مشمول نظارت و قرنطینه داخلی است و ریشه‌کنی آن از راه انهدام درختان بیمار در دستور کار سازمان حفظ نباتات کشور قرار دارد.
حذف منابع آلوده و استفاده از ارقام مقاوم اقتصادی‌ترین و در عین حال عملی‌ترین راه پیشگیری و کنترل این بیماری است.
از بین گونه‌های مرکبات فقط لیمو، بالنگ و لیموشیرین به این بیماری مبتلا می‌شوند.
نشانه‌های این بیماری در درختان پرتقال و نارنگی حتی در نواحی که این بیماری انتشار دارد، دیده نشده است.
عامل بیماری جاروک لیمو ترش چیست؟
عامل جاروک مرکبات (Candidatus Phytoplasma aurantifolia) فیتوپلاسمی با داشتن ۶۴۰ کیلو جفت باز(kbp) کوچکترین موجود در رده Mollicutes است.
همچنین عامل جاروک مرکبات با عوامل جاروک بادام، جاروک یونجه، گل سبز کنجد و برگسانی باقلا که در جنوب ایران شیوع دارند، تفاوت دارد.
علائم بیماری:
نشانه های بیماری جاروک لیموترش شامل ظهور شاخه های جاروئی در یک قسمت از درخت و سپس گسترش بیماری و افزایش تدریجی تعداد شاخه های جارویی به سایر قسمت ها می باشد.
هر جاروک، در واقع از تعداد زیادی شاخه و برگ با فاصله میانگره کوتاه تشکیل شده است. رنگ برگها از سبز کمرنگ تا زرد و اندازه آنها از کوچک تا بسیار کوچک متغیر است.
خشک شدن برگها در شاخه های جارویی منجر به خشکیدگی شاخه ها یکی پس از دیگری و نها یتا مرگ درختان آلوده طی ۳تا۵ سال می شود.
در شاخه های جارویی گل و میوه تشکیل نمی شود، خار وجود ندارد و با افزایش تعداد جاروک ها میزان محصول کاهش می یابد.
یک عارضه ژنتیکی، نیز وجود دارد که گاهی ممکن است با بیماری جاروک اشتباه گرفته شود. در عارضه ژنتیکی ، علائم ظاهری به صورت افزایش تعداد و پیچیدگی شاخه ها، فلس مانند شدن یا ناپدید شدن برگها و تورم گال مانند در محل انشعاب شاخه ها دیده می شود.
علاوه بر این در عارضه ژنتیکی، تمامی شاخه های جارویی، معمو لا از یک شاخه منشعب می شوند و در این شاخه ها برگ اصلا وجود ندارد و یا کوچکتر از حد معمول بوده و رنگ آنها سبز کمرنگ می باشد.
عارضه ژنتیکی، بر خلاف بیماری جاروک، از طریق پیوند قابل انتقال نمی باشد.
راههای انتقال عامل بیماری:
زنجرک ها، پسیل و تریپس مرکبات تنها حشرات مکنده موجود در درختان لیموترش در مناطق آلوده بوده اند. عامل بیماری از طریق پیوندک آلوده به درختان سالم قابل انتقال می باشد.
در ازمایشگاه گیاه سس می تواند به عنوان پل رابط، جهت انتقال عامل بیماری به گیاه سالم استفاده شود. دوره نهفتگی این بیماری در آزمایشگاه از ۲ ماه در گیاه پروانش تا ۱۴-۲ ماه در نهال لیمو ترش متغیر می باشد.
سایر مطالب:
بیماری جارویی شدن درختان و چگونگی درمان آن
راههای توصیه شده جهت پیشگیری و جلوگیری از گسترش بیماری:
- -کنترل علف های هرز باغات جهت حذف میزبانهای علفی و کنترل ناقل یا ناقلین احتمالی
- – انهدام کامل باغات لیموترش با آلودگی بالای ۵۰٪.
- -استفاده از ارقام متحمل یا مقاوم به بیماری در احداث باغات جدید از جمله رقم پرشین لایم
- – آشنا نمودن باغداران با علائم بیماری و خطرات جدی این بیماری جهت جلوگیری از جابجایی و انتقال پیوندک و نهال آلوده به مناطق عاری از آلودگی
- – انهدام درختان الوده به منظور جلوگیری از اشاعه بیماری
- – مبارزه بر علیه حشره ناقل
- – اجرای قرنطینه داخلی و نظارت دقیق کارشناسان حفظ نباتات بر جابجایی نهال و پیوندک ،بخصوص در مرزهای مناطق آلوده
- – کشت ارقام غیر میزبان مرکبات و یا سایر درختان میوه گرمسیری و نیمه گرمسیری بعنوان جایگزین
- – بازرسی مداوم و مرتب باغات مناطق مشکوک توسط کارشناسان اجرایی، جهت شناسایی و ردیابی کانونهای آلودگی در هر منطقه.
دامنه میزبانی بیماری عامل بیماری:
علاوه بر لیمو ترش، آلودگی طبیعی بکرائی، یک نوع بالنگ و لیمو شیرین به این بیماری گزارش شده است.
در بین گیاهان علفی، پروانش، بادمجان، تاجریزی، داتوره، توتون و گوجه فرنگی نیز میزبان عامل بیماری بوده و علائم بیماری را نشان داده اند.
از انواع مختلف مرکبات، انواع لیمو ترش، لیموهای محلی، لیموی خیاری، لیوی بی تیغ، آلمو، بکرائی، ماکروفیلا، رانگپورلایم بالنگ، لیمو لامپی و راف لمون حساس بوده و پس از انتقال علائم بیماری به آنها، علائم ظاهری را نشان دادند.
ارقام لیمو لیسبون، پرشین لایم و نارنج در برابر این بیماری متحمل بوده و اگر چه علائم ظاهری بیماری را نشان ندادنداما با پی سی آر عامل بیماری در آنها ردیابی شده است.
ارقام نارنج سه برگ، پرتقال، گریپ فروت، کلمانتین، نارنگی، ارقام کینو و پیج، لیمو شیرین، کلئو پاترا، تایوانیکا و ولکامریانا در برابر این بیماری مقاوم هستند.
از نظر زمان ظهور علائم ، در لیموترش ، بکرائی و بالنگ علائم بیماری زودتر و در رانگپورلایم، لیمولامپی و راف لمون دیرتر ظاهر می شود.
چگونه میتوان بیماری جاروک را کنترل کرد؟
برای جلوگیری از پیشرفت این بیماری در درختان مرکبات مقررات و ضوابطی ضروری‌اند تا ورود این بیماری به کشورها یا نواحی عاری از جاروک کنترل شود.
در نواحی که بیماری شایع است، درختان آلوده باید ریشه‌کن شوند
کاشت ارقام مقاوم یا حداقل محتمل در باغات جدید
مبارزه با حشرات ناقل
