سرمازدگی درختان و گیاهان ،علایم و روش های مقابله با آن
سرمازدگی درختان و گیاهان یکی از مهمترین مشکلات و عامل خسارت‌زای محصولات کشاورزان است که همه ساله خسارات زیادی را به تولید محصولات و اقتصاد کشاورزی وارد می کند.
پدیده سرمازدگی در درختان میوه اغلب در فصل زمستان یا اوایل فصل بهار اتفاق می افتد. که قبل از وقوع این پدیده راه های گوناگونی برای مقابله با آن می باشد که یکی از این روش های استفاده از کودهای مناسب برای جلوگیری از سرمازدگی درختان است.
سرمازدگی درختان و گیاهان
به طور عام، سرمازدگی به شرایط ناگهانی آب و هوایی سرد گفته می شود که در آن شرایط محصولات کشاورزی در اثر سرما دچار آسیب می شوند.
البته تعریف درست تر سرمازدگی یعنی دمای کمتر از صفر درجه سانتی گراد، که معمولا گیاه آسیب می بیند ولی کاملا از بین نمی رود. اما یخبندان کمترین دمایی است که گیاه قادر به تحمل سرمای آن نیست که اکثرا منجر به مرگ گیاه می شود.
سرمازدگی درختان در چه دمایی اتفاق می افتد؟
تحقیقات نشان می دهد که سرد شدن درختان میوه در دمای پایین تر از ۱۲ درجه سلسیوس (تا حدود ۴۵ درجه سلسیوس) رخ می دهد و بیشترین تأثیر را در حدود ۱ تا ۱۰ درجه سلسیوس دارد.
دمای سرمازدگی در خواب اولیه درخت مؤثرتر است و در این مدت سرمای تجمع یافته را می توان با دمای بالای ۱۵ درجه سلسیوس رد کرد.
انواع سرمازدگی
سرمازدگی از نظر زمان اتفاق آن به دو نوع سرمازدگی بهاره و زمستانه تقسیم می شود. سرمازدگی بهاره خیلی خطرناک تر از سرمازدگی زمستانه است که در اوایل بهار اتفاق می افتد.
گرچه مدت زمان آن کم است ولی خسارت به شکوفه ها، جوانه ها و میوه های تازه رشد کرده، از مهمترین عواقب آن است.
سرمازدگی درختان در بهار
یکی از دلایل مهم بالا بودن خسارات ناشی از سرمازدگی در ابتدای بهار در باغات ضعف کودی در اکثر باغات و مزارع است.
هر چقدر درختان تغذیه مناسب تری و کمتر دچار کبود عناصر مختلف باشند، جوانه ها و گلهای تازه تشکیل شده هم قوی بوده و مقاومت بالاتری در مقابله با استرس های محیطی خواهد داشت.
همین دلیل است که ما باید در ابتدای زمان بیدار شدن درختان باید از کود بهاره (فروت ست) حتما استفاده کنید.
نشانه های سرمازدگی درختان و گیاهان
بسیاری از گیاهان زراعی طی سرما آسیب می بینند که به دنبال آن کاهش سطح برگ را دارند. جوانه های غلات زمستانه و برگ های چمن امکان دارد در سرمازدگی آسیب ببینند ولی امکان برگشت گیاه در صورتی که گره پنجه زنی آسیب ندیده باشد است.
آستانه تحمل محصولات زراعی در مقابل سرمازدگی متفاوت است.
یکی از علایم ثانویه سرمازدگی در غلات کاهش تعداد دانه در خوشه است. نشانه های ظاهری آن رگه های سفید و باریک روی خوشه ها در هر بار وقوع سرمازدگی است.
نشانه های سرمازدگی در صیفی جات کاملا متفاوت است. سرمازدگی زعفران در پاییز نیز، با کاهش کیفیت و کمیت محصول و زرد شدن برگ ها همراه است.
علائم سرمازدگی در درختان میوه قهوه ای شدن سرشاخه، قهوه ای و سپس سیاه شدن گل، سیاه شدن دم میوه، برنزی شدن رنگ برگ ها، ایجاد ترک روی پوست شاخه های، ایجاد شکاف در تنه است.
در اکثرا مواقع که گیاه برمی گردد و از بین نمی رود ولی کیفیت میوه و عملکرد درخت کاهش می یابد.
سایر مطالب:
سرمازدگی باغات و آشنایی با نکات کلیدی برای پیشگیری از آن
سرمازدگی پاییزه زعفران و راه های جلوگیری از آن
اقدامات قبل از سرمازدگی
اقدام به محافظت گیاهان زراعی و باغی در مقابل سرمازدگی به دو روش حفاظت و اقدامات بلند مدت و اقدامات کوتاه مدت می تواند انجام شود.
اقدامات بلند مدت مثل مکان مناسب برای کاشت که به عواملی مثل شکل زمین، درصد شیب زمین و خصوصیات خاک و حاصلخیزی آن و همچنین آب هوای منطقه بستگی دارد.
انتخاب خاک مناسب از جمله اقدامات بلند مدت است زیرا خاک مناسب خسارت سرما به ریشه ها را به حداقل می رساند. انتخاب رقم های مناسب و متحمل به سرما به خصوص در مناطقی که همه ساله خسارت سرمازدگی و جود دارد.
از سایر عوامل جلوگیری از سرمازدگی می توان موارد زیر را نام برد:
- تاریخ کاشت مناسب
- مدیریت جریان هوای سرد
- مدیریت تغذیه گیاه
- مدیریت هرس درختان
- استفاده از انواع پوشش
- آبیاری مناسب
- رنگ کردن تنه درخت
- جلوگیری از شخم زدن
- حذف گیاهان پوششی
- استفاده از درختان به عنوان بادشکن
- استفاده از سوخت جامد و بخاری ها
مدیریت کوددهی گیاه برای جلوگیری از سرما
داشتن تغذیه مناسب (کوددهی) گیاهان و وضعیت سلامت آن ها باعث سازگاری بیشتر با آب هوای منطقه شده همچنین مقاومت گیاهان را در برابر سرمازدگی بیشتر می کند. ب
ه طور کلی درختان ضعیف و ناسالم علاوه بر آفات و بیماری ها به سرما حساس هستند. بنابراین تغذیه درست تحمل به سرما را بهبود می بخشد.
استفاده از کودهای دارای اسید آمینه قبل از سرمازدگی، همانطور که در افزایش مقاومت گیاهان به استرس مؤثر است، در مقاومت گیاه در برابر سرمازدگی تاثیر بسزایی دارد.
استفاده از کودهای ازت و فسفر در اواخر دوره رشد باعث کاهش مقاومت گیاه به سرما می شود.
کاربرد کود فسفر بعد از سرمازدگی برای ترمیم بافت های گیاهی ضروری و مناسب است.
استفاده از کودهای ریزمغذی مانند منگنز، آلومینیوم، روی، منیزیم، بر، مس، و مولیبدن، به بذر ذرت، خیار، پنبه و گوجه و گیاهان دیگر سبب افزایش مقاومت آن‌ها به سرمازدگی می گردد.
استفاده از کودهای پتاس بالا به گیاهان پیش از وقوع سرمازدگی اثر زیادی در کاهش خسارت و افزایش مقاومت گیاه در برابر سرمازدگی دارد.
به کارگیری از کودهای ارگانیک که شامل میکروارگانیسم های مفید هستند.
کودهای جلوگیری از سرمازدگی درختان مرکبات چیست؟
طبق گفته کارشناسان بهترین راهکار برای جلوگیری از خسارت سرمازدگی به درختان خصوصاً باغات مرکبات، استفاده از کودهای سولوپتاس است.
کود سولو پتاس از جمله کودهای مفید برای کاهش خسارت سرمازدگی است که میزان مصرف این کود با توجه به سن و نوع درخت متفاوت می باشد. استفاده از این کود هم برای درختان دارای میوه و هم درختانی که میوه آن‌ها برداشت شده، توصیه می‌شود.
پس باغاتی و مزارعی که تغذیه و مدیریت آن‌ها به‌درستی انجام شده باشد، می‌توانند اغلب از خودشان در مقابل تنش‌های محیطی از جمله سرمازدگی محافظت کنند.
