گیاه دارویی بادرنجبویه از کاشت تا برداشت

گیاه دارویی بادرنجبویه که نام علمی آن ملیسا است، از خانواده‌ی نعناع است. بادرنجوبیه به‌سرعت رشد می‌کند و در اصل بومی مناطق جنوب اروپا، نواحی مختلف خاورمیانه و آسیای مرکزی استاین گیاه به‌طور طبیعی روی سیستم عصبی تاثیر می گذارد و باعث آرامش می‌شود.

گیاه دارویی بادرنجبویه

گیاه دارویی بادرنجبویه از آن به عنوان آرامبخش استفاده می شود و اثر سنبل الطیب (Valeriana officinalis) را تشدید می کند . از اسانس آن استفاده های فراوانی در صنایع آرایشی بهداشتی و داروسازی می شود .

کاشت و تکثیر گیاه دارویی بادرنجبویه

کشت به دو صورت انجام می شود : کشت با بذر و تکثیر رویشی
کشت با بذر هم خود به دو صورت انجام می شود :

مستقیم در زمین اصلی و غیر مستقیم به صورت نشاکاری

کشت مستقیم بذر در زمین اصلی

در اواخر پاییز زمین را که ۲۰ تا ۳۰ تن کود دامی به آن داده شده و تاعمق ۲۵ تا ۳۰ سانتی متری شخم خورده به ردیف هایی با فواصل ۶۰ سانتی متر از هم تقسیم کرده و بذر را در عمق ۵/۰ تا ۱ سانتی متری کشت می کنند.

لازم است بذرها به خاطر قوه ی نامیه ی ضعیفی که دارند حدود ۲۰ ساعت در آب خیس شده و یا اینکه ۴۸ ساعت در دمای صفر درجه نگهداری شده و سپس کاشته شوند. رشد اولیه ی بادرنجبویه بسیار کم است و باید علفهای هرز دائماً وجین شوند.

ولی هنگامی که بوته ها به حدی رسیدند که زمین را پر کنند علفهای هرز قدرت رقابت با بادرنجبویه را نخواهند داشت. معمولا به خاطر همین رشد اولیه ضعیف بادرنجبویه است که آنرا به صورت مستقیم کشت نمی کنند. در این سیستم برای هر هکتار زمین به ۸ تا ۱۰ کیلوگرم بذر نیاز است.

کشت بذری غیر مستقیم

بذربادرنجبویه را به صورت ردیفی دراواخر بهمن ماه در خزانه زیرپلاستیکی یا در اواخر فروردین و اردیبهشت در خزانه ی هوای آزاد کشت می کنند.فاصله ردیفها از یکدیگر ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر و عمق کاشت حدود ۵/۰ سانتی متر است.

برای هر هکتار زمین به ۵/۰ کیلوگرم بذر مناسب نیاز است و از هر متر مربع خزانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ نشا به دست می آید.زمان مناسب برای انتقال نشاها از خزانه زیر پلاستیکی به زمین اصلی اواسط اردیبهست و برای انتقال نشاها از خزانه ی هوای آزاد به زمین اصلی اواخر تابستان می باشد.

فاصله ی ردیف در زمین اصلی ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر و فاصله ی دو بوته از هم ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر است. برای هر هکتار هم ۵۰ تا ۶۵هزار بوته مورد نیاز است.

تکثیر رویشی

در این روش بوته های دو تا سه ساله را از خاک خارج کرده و آنرا به سه تا چهار قسمت تبدیل می کند. هر بوته ی جدید باید شامل ریشه ساقه و چند برگ سالم و مفید باشد.

از آنجا که این کار هزینه ی زیادی را در بر دارد معمولا کمتر استفاده می شود.

داشت

همانطوری که ذکر شد چون رشد اولیه بادرنجبویه بسیار کند است باید درایتدای رشد علفهای هرز بطور مرتب وجین شوند که در سطوح وسیع تجاری به طور مکانیکی ممکن نیست و بایداز علفکشهایی مانند مرکازین به مقدار ۴ تا ۶ کیلوگرم در هکتار استفاده کرد.

کک نباتی شلغم که با تغذیه از برگهای گیاه آن را توری شکل می کند ، زنجره ی سبز که از شیره ی نباتی گیاه تغذیه میکند و باعث بیماریهای ویروسی میشود از مهمترین آفات این گیاه هستند.

برای مبارزه با آنها می توان از محلول یک درصد BI-58 یا محلول یک درصد فوسدرین استفاده کرد. لازم به ذکر است که این کاربرد سموم باید حداکثر تا ۲۵ روز قبل از برداشت محصول انجام شود.

بعداز آن به خاطر عدم اتمام دوره ی کارنس سموم استفاده از آنها به صلاح نیست.

آبیاری

آبیاری باید به طور مرتب هر یک هفته تا ده روز انجام شود. اگر چه بادرنجبویه قادر به تحمل خشکی است ولی کم آبی و خشکی های طولانی سبب خشک شدن آن می شود. در هر دوره ی آبیاری باید گیاهان حدود ۳۰ تا ۴۰میلی متر آب دریافت کنند.

کاربرد محلول غذایی مانند واکسال و یا میکرامید به مقدار چهار تا شش لیتر در هکتار دو تا سه هفته قبل از برداشت اثر بسیار چشمگیری بر افزایش عملکرد رویشی گیاه دارد.

برداشت

در سال اول یک مرحله و در سالهای بعدی دوتا سه مرحله می توان محصول بادرنجبویه را برداشت کرد. برای این کار باید کلیه پیکره رویشی گیاه از فاصله ی حدود ۴ تا ۵ سانتی متری زمین چیده شود.

برای برداشت اول بهترین زمان مرحله ی گلدهی است و برای برداشت دوم اواسط شهریور و برداشت سوم اواخر مهر ماه انجام می گیرد. بهترین ساعت برای شروع کار برداشت ساعات ۸ تا ۹ صبح است که شبنم موجود روی برگها تبخیر شده و برگها خشک هستند.

برگها پس از برداشت برای جلوگیری از خشک شدن باید به سرعت با خشک کنهای الکتریکی و با دمای ۴۵ تا ۵۰ درجه خشک شوند.

از آنجا که بیشتر ماده مؤثره ی بادرنجبویه در برگهای آن است بهتر است که فقط برگهای آن مورد استفاده قرار گیرند تا میزان ماده موثره حاصله بیشتر باشد.

عملکرد پیکره ی رویشی بادرنجبویه بسته به کلیه شرایط (اقلیمی، نوع کاشت ، نوع برداشت و . . .) بین ۱۰ تا ۲۰ تن در هکتار می باشد.

سایر مطالب:

گیاه دارویی رازیانه از کاشت تا برداشت

بذرگیری

برای جمع آوری بذر باید در شهریور ماه هنگامی که بذرها شروع به رسیدن می کنند سرشاخه های گلدار گیاه را جمع آوری کرده و در مکانی آفتاب دار خشک کرده و سپس اقدام به بوجاری بذر نمود .

معمولا از هر هکتار بادرنجبویه بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم بذر بدست می آید.