علف هرز سوروف
علف هرز سوروف سومین گیاه هرز زیان‌آور جهان و گیاه هرز درجه اول و برجسته مزارع برنج در سراسر جهان است. بیشتر در نواحی معتدل تا معتدل گرم می‌روید و در مراحل اولیه رشد، شباهت فراوانی به برنج دارد و پس از رشد تولید بذر می‌نمایند و این بذرها سبب آلودگی مزارع می‌شوند.
علف هرز سوروف
خصوصیات گیاهشناسی علف هرز سوروف
سوروف گیاهی است یکساله، چهار کربنه از جنسEchinochloa و از خانواده پوآسه می‌باشد. ارتفاع این گیاه ۱۵۰-۳۰ سانتیمتر و طول برگهای آن ۵۰-۱۰ سانتیمتر و عرض آن ۳۰-۵ میلیمتر است.
برگها نسبت به برنج نرم‌تر و رگبرگ اصلی معمولاً سفید رنگ است. ساقه آن بر خلاف بسیاری از غلات حالت پهن داشته و از معدود گراسهایی است که فاقد زبانک و گوشوارک است.
غلاف برگ و نیز گره‌های پایینی گیاه رنگ ارغوانی یا قرمز خرمایی دارند. گل آذین آن ۴۰-۱۰ سانتیمتر طول داشته و رنگ آن از سبز تا ارغوانی متغیر و از خوشه‌چه‌های منفرد تشکیل شده است.
تاکنون بیش از ۵۰ گونه و حدود ۲۰۰ بیوتیپ مختلف از جنس Echinochloa گزارش شده که بیشتر آنها خودگشن و دارای خصوصیت خود ناسازگاری هستند. سوروف بدلیل نداشتن گوشوارک و زبانک و نیز رگبرگ میانی سفید براحتی از برنج تشخیص داده میشود.
طبقه‌بندی، اکولوژی و بیولوژی سوروف
سوروف دارای گونه‌های یکساله و چند ساله است، گونه‌های یکساله دارای سازگاری بسیار خوبی به شرایط آب و هوایی مختلف بوده و در بسیاری از محصولات مشکل‌ساز هستند.
گونه‌های چند ساله بیشتر در مناطق گرمسیری و شرایط غرقاب در آسیا و افریقا دیده می‌شوند. سوروف از ۵۰ درجه شمالی تا ۴۰ درجه جنوبی رشد می‌کند.
میزبانهای سوروف به دو گروه تقسیم می‌شوند
الفـ میزبانهای اولیه شامل برنج، سویا، شبدر، پنبه، ذرت و توتون.
ب ـ میزبانهای ثانویه شامل گوجه‌فرنگی، نیشکر و کرچک.
رشد و نمو و تولیدمثل
به طور کلی سوروف سریع تراز برنج رشد می کند زیرا کارایی مصرف نور آن مانند سایر گیاهان ۴C بالا می باشد. گونه های مختلف سوروف قادرند مقادیر زیادی بذر تولید کنند.
گل دهی و بذر دهی سوروف حدود ۴۵ روز پس ازسبز شدن آن اتفاق می افتد تا اینکه تمام گیاهان چرخه زندگی خود را کامل کرده و بذور آن خشک شوند.
معمولا بذور علف های هرز قبل از رسیدن محصول و برداشت آن بالغ شده و پراکنده می شوند. البته گاهی اوقات بذور سوروف توسط ماشین های کشاورزی، جوندگان، پرندگان و سایر حیوانات از بین برده می شوند.
سایر مطالب:
علف هرز پیچک صحرایی و راه های کنترل آن
راههای تشخیص علف هرز از جوانه گیاه اصلی
روشهای کنترل سوروف در برنج
کنترل مکانیکی
از ابتدایی‌تـرین، قدیمی‌ترین و موثرترین راههای کنترل این علف‌هرز در زراعت برنج کنترل مکانیکی و وجین دستی است.
با توجه به شباهت مرفولوژیک و قرابت سوروف با برنج و وجود بیوتیپهای مقاوم علف‌هرز به علف‌کشها کنترل مکانیکی و وجین دستی هنوز هم از اهمیت خاصی برخوردار است.
اما به خاطر زحمت زیاد و هزینه بالای وجین دستی نسبت به روشهای دیگر امروزه کمتر از آن استقبال میشود .
کنترل زراعی
کشت تکراری برنج موجب طغیان علفهای هرز خاصی می‌گردد که کنترل آنها بسیار سخت و پر هزینه است و در صورت استفاده از روشهای زراعی مناسب از اهمیت خسارت علفهای هرز کاسته خواهد شد.
سوروف از علفهای هرزسازگار به شرایط زراعت برنج است که کنترل آن بسیار پر هزینه و خسارت آن در هر دو شرایط دیم و غرقاب چشمگیر می باشد. استفاده از روش زراعی مناسب برای کنترل سوروف حائز اهمیت است .
کنترل این علف هرز در محصولات زراعی همانند کنترل دیگر باریک برگ ها است، ولی به دلیل اهمیت علف هرز سوروف در زراعت برنج بیشترین مطالعات و بررسیها در این خصوص صورت گرفته است.
چند روش برای این منظور پیشنهاد شده است که عبارتند از:
۱- در صورت امکان تناوب، کشت گیاهان ردیفی و بویژه پهن برگها پس از برنج ایده‌آل‌ترین وضعیت است و مخصوصاً تناوب پنبه و سویا با برنج مطلوب است.
۲- کشت ارقام پا بلند
۳- مدیریت مزرعه و جلوگیری از بذردهی سوروف با استفاده از علف‌کشهای عمومی در آخر فصل جهت جلوگیری از گلدهی. در صورت برداشت متوالی سوروف و جلوگیری از بذردهی آن، معمولاً در شرایط روز کوتاه آخر پائیز در ارتفاع کمتر از ۳۰ سانتیمتر نیز گیاه تولید بذر می‌کند.
۴- شکار بذر در مزرعه توسط حیوانات، جوندگان و پرندگان (رهاسازی اردک و غاز در پاییز و زمستان در مزرعه).
۵- شخم به تنهایی بی‌تأثیر ولی در صورت مدیریت بعدی مفید است. شخم و آماده سازی خاک می‌تواند موجب یکنواختی سطح خاک و در نتیجه جوانه‌زنی یکنواخت‌تر بذور سطح مزرعه شده و علف‌کشها مؤثر‌تر واقع می‌گردند. این روش در استفاده از علف‌کشهای مؤثر بر بذور در حال جوانه‌زنی به اثبات رسیده است.
۶- آیش یکساله که در کنترل بسیاری از علفهای هرز مؤثر است.
۷- تناوب مصرف علف‌کشها.
۸- غرقاب کردن ـ غرقاب سریع پس از نشاءکاری بسیار مهم است، چون غرقاب فقط روی بذور جوانه نزده و گیاهچه‌های کوچک علف هرز تأثیر می‌گذارد .
کنترل شیمیایی سوروف
استفاده از علف‌کشهای متعدد و کنترل موفقیت‌آمیز سوروف در برنج، موجب تحول در تولید این محصول شده است.
مهمترین علف‌کشهای انتخابی کنترل سوروف در‌مزارع برنج عبارتند از:
۱- پروپانیل :
از قدیمی‌ترین علف‌کشهای انتخابی جهت کنترل سوروف در مزارع برنج می‌باشد (از سال ۱۹۶۰ مصرف می‌گردد). ضروری است پس از مصرف علف‌کش به مدت ۲۴ ساعت کرتها پر از آب باشند.
این علف‌کش پس از جوانه‌زنی علف هرز و در مرحله ۳-۲ برگی علف‌هرز به خوبی آنرا کنترل و در مرحله ۴ برگی قادر به کنترل آن نیست.
مولینیتتا مرحله ۵ برگی برنج قابل مصرف و در داخل مزرعه برنج غرقاب به صورت نمک‌پاش مصرف میشود. این علف‌کش نیز اختصاصی سوروف بوده و برخی منابع اختلاط آنرا با خاک هنگام آماده‌سازی خاک و قبل از نشاءکاری ضروری می‌دانند.
۳- بنتیوکارب (ساترن)
از علف‌کشهای مؤثر و انتخابی سوروف در برنج است. به صورت قبل از کاشت و اوایل پس از کاشت مصرف می‌گردد و لازم است ۳-۲ روز پس از مصرف کرتها پس از آب باشد.
۴- بوتاکلر (ماچتی)
همانند بنتیوکارب در حالت غرقاب مصرف میشود.
۵- اگزادیازون (رونستار)
همانند دو علف‌کش قبلی مصرف میشود.
این سه علف‌کش بیشترین مصرف رادر ایران داشته و نحوه کاربرد آنها نیز مشابه است.
۶- پندیمتالین:
که معمولاً همراه پروپانیل و به صورت اوایل پس از جوانه زنی مصرف شده و با کنترل گیاهچه‌های جوانه زده سوروف توسط پروپانیل، این علف‌کش از جوانه زنی مجدد بذور در مرحله بعد جلوگیری می‌کند. این ترکیب بیشتر در امریکا مصرف میشود.
۷- کلومازون
8- مولینیت + لونداکس
۹- فنوکساپروپ
مدیریت علف های هرز در برنج
هزینه کافی برای کنترل علف های هرز یکی از قسمت های ضروری در تولید محصولات کشاورزی است. گسترش علف کش های شیمیایی پیشرفته طی۵۰ سال اخیر عاملی کلیدی برای افزایش محصولات کشاورزی بوده است .
ارزیابی کنترل علف های هرز فقط از روی مشاهدات چشمی مرگ ومیر علف های هرز انجام می گیرد و خیلی کم و یا اصلا به عملکرد محصول و زیان اقتصادی آن توجه نمی شود. مدیریت علف های هرز در برنج ترکیبی از روش های زراعی و شیمیایی است.
با اینکه علف کش ها یکی از اجزاء مهم مدیریت علف های هرز در مزارع برنج هستند، اما استفاده از این مواد شیمیایی می تواند با دیگر روش های زراعی از جمله تناوب، مدیریت آب و مدیریت کود دهی برای بالابردن قدرت رقابت محصول و کم کردن رشد علف های هرز همراه شود
