ریزش گل یا گل سوزی گیاهان گلخانه ای
ریزش گل یا گل سوزی یکی از عمده ترین مشکلات در کشتهای گلخانه ای مانند خیار و گوجه فرنگی است.
ریزش گل یا گل سوزی گیاهان
گل‌سوزی و ریزش گل رابطه مستقیمی با افت میزان باردهی دارد، به همین خاطر باید تمامی تلاش خود را برای مدیریت و جلوگیری از افتادن گل ها و به حداقل رساندن ضررهای ناشی از آن به کار بگیریم.
از عواملی اصلی بروز ریزش گل یا گل سوزی ، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استرس های محیطی
- استفاده نابجا از بعضی کودها
- آبیاری بیش از حد نیاز
- آفات گیاهی
به عبارتی گل‌سوزی نتیجه سوء مدیریت شرایط محیطی، آبیاری و کوددهی است. مرحله گلدهی در تمامی گیاهان یکی از حساس‌ترین مراحل رشد و توسعه است.
در کشتهای باغی در مرحله گلدهی آبیاری هم انجام نمی‌شود، چرا که به عقیده کشاورزان آبیاری باعث گل‌سوزی می‌شود، که این باور غلطی نیست. البته در کشتهای باغی که گلدهی در طول سال فقط یکبار اتفاق می‌افتد این حساسیت‌ها کاملا بجاست.
استرس های محیطی
استرس های محیطی عبارتنداز:
- اختلاف دمای شدید روز و شب
- افزایش یا کاهش بیش از حد رطوبت
- گاز گرفتگی
به دلیل قابل کنترل بودن اکثریت این شرایط محیطی در کشتهای گلخانه ای، می‌توانیم این استرس ها را مدیریت و از بین ببریم. کنترل دما و رطوبت حداقلی و حداکثری با استفاده از دماسنج ها و رطوبت سنج های خاص، کنترل مرتبط سیستم های گرمایشی و سرویس به موقع این سیستم ها مخصوصا مشعل و کارهای از این دست می‌تواند در مدیریت این شرایط بسیار تاثیر گذار باشد.
یک نکته مهم در خصوص نحوه استفاده از دماسنج در گلخانه ها
دما در ارتفاعات مختلف در سازه های گلخانه ای به یک اندازه نیست، ما هرچقدر به سقف نزدیکتر باشیم دما بالا و برعکس هرچقدر به بستر کشت نزدیک تر باشیم دما پایین می‌آید، به همین خاطر باید دقت داشته باشیم که وقتی ما از دمای گلخانه صحبت می‌کنیم باید برآیندی از این دماهای مختلف باشد.
برای اینکه بتوانیم به این برآیند بررسیم حتما باید در ارتفاعات مختلف از بستر کشت دماسنج قرار بدیم. به عنوان مثال یک دماسنج روی بستر کاشت، یه دماسنج در اتفاع ۵۰ سانتیمتری و یک دماسنج را در اتفاع ۱ متری در مناطق مختلف از گلخانه قرار داده و دما را کنترل کنیم.
اختلاف دما به چه شکلی باعث گل‌سوزی یا ریزش گل ها می‌شود؟
اگر در یک کشت گلخانه ای در طول ۲۴ ساعت (یک شبانه‌روز) اختلاف دما بالای ۱۵ درجه باشد جذب از ریشه عملا متوقف می‌شود، وقتی میزان مواد جذب شده به گیاه افت پیدا می‌کند گیاه برای اینکه بتواند خودش را حفظ بکند.
اولین کاری که انجام می‌دهد حذف گل‌های موجود روی بوته است که ما به آن گل‌سوزی یا ریزش گل می‌گوییم، علت اصلی هم عدم توان گیاه برای تبدیل این گل‌ها به میوه و بزرگ کردن آنهاست.
اگر افت دما خیلی شدید باشد مثلا مشکلی برای سیستم گرمایشی پیش بیاید و دما تا زیر ۱۰ درجه سانتی‌گراد افت کند، در این حالت گیاه دچار فیتوتوکس یا سرمازدگی شدید خواهد شد که از بارزترین نشانه های آن گل‌سوزی (افتادن گل) شدید و ترکیدگی کلروفیل در ساختار اندام سبز است.
گاز گرفتگی چیست و چگونه باعث افتادن گل‌ها می‌شود؟
گاز گرفتگی یعنی اینکه کشت در معرض گاز منو اکسید کربن قرار بگیرید، گاز منواکسید کربن زمانی که وارد ساختار گیاه می‌شود باعث ایجاد مسمومیت شدید در گیاه و گل‌سوزی گسترده می‌شود.
منبع اصلی تولید این گاز سمی خام سوزی در سیستم گرمایشی است.
به زبان ساده اگه سیستم گرمایشی ما تنظیم نباشد، سوخت که می‌تواند گازوئیل و یا گاز شهری باشد در قسمت مخزن سیستم گرمایشی خوب نسوخته و به جای تولید گاز دی اکسید کربن گاز منواکسید کربن تولید می‌کند که این یک گاز بسیار سمی بوده و باعث گل‌سوزی شدید می‌شود.
مطالب مرتبط:
آشنایی با انواع پوشش‌های گلخانه‌ای
روش های پیشنهادی در کاهش مصرف سم در گلخانه
کوددهی نادرست چگونه می‌تواند باعث افتادن گل شود
مرحله گلدهی به نوعی حساس‌ترین مرحله در طول دوره رشد و توسعه گیاه است، چرا که در این مرحله گیاه از فاز رویشی به فاز زایشی وارد می‌شود.
بصورت کلی هر کودی در ساختار گیاه باعث تقویت یا بروز یک حالت می‌شود، کودهای ازت بالا عمدتا در گیاه باعث افزایش رشد طولی و افزایش سبزینگی در گیاه می‌شوند، زمانی که گیاه می‌خواد وارد فاز گلدهی شود، رشد طولی به حداقل خودش می‌رسد.
اگر ما در این مرحله از کودهای ازت بالا استفاده کنیم دقیقا مثل این است که به گیاه فرمان رشد طولی می‌دهیم و این یعنی ریزش گل‌ها یا گل‌سوزی.
به عبارت ساده‌تر اگر ما در زمان گلدهی از کودهای ازت بالا مخصوصا کودهای ازت بالای شیمیایی استفاده کنیم عملا باعث گل‌سوزی می‌شویم.
نقش شوری در گل‌سوزی
شوری یکی دیگر از دلایل گل‌سوزی در انواع کشتهای گلخانه ای است. اصلی ترین عامل شوری استفاده غلط از کودهای شیمیائی است.
پس اگر نحوه استفاده از انواع کودها مخصوصا کودهای N.P.K شیمیائی درست نباشد و به دلیل تجمع بنیان شوری در اطراف ریشه و مشکل در تامین مواد کودی مورد نیاز گیاه، کشت دچار گل‌سوزی خواهد شد.
زمانی که کشت دچار مشکل گل‌سوزی است چه کارهائی باید کرد؟!
اولین کار این است که علت اصلی ریزش گل مشخص شود. اگه میزان گل‌سوزی در یک بازه زمانی خیلی کوتاهی زیاد شده باشد می‌توانیم به گاز گرفتگی یا استفاده اشتباه از کودهای ازت بالائی مثل اوره شک کنیم، اگه گل‌سوزی به همراه علائم شوری مثل:
- خشکیدگی حاشیه برگ‌ها
- وجود علائم کمبود شدید مخصوصا در برگ‌های مسن
و عواملی از این دست باشد می‌توانید از شوری خاک بستر باشد.
بعد از مشخص کردن این عامل یا عوامل در مرحله اول باید تا حدالامکان جلوی این عوامل گرفته شود، مثلا اگر گل‌سوزی از نشت گاز منواکسید کربن است باید سیستم گرمایشی رو سریعا اصلاح شود. بعد از این کارها باید نسبت به تقویت گیاه و جبران ضررهای ناشی از اون اقدام بکنیم.
