آفت پروانه مینوز برگ مرکبات و چگونگی کنترل آن
آفت پروانه مینوز مرکبات
آفت پروانه مینوز برگ مرکبات بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری آسیا می‌باشد. که آفت مهم و کلیدی در تمام نقـاط مرکبات خیز دنیا از جمله آسـیا، اسـترالیا، آفریقا، اروپـا، جزایـر کارائیـب، آمریـکای شـمالی، مرکـزی و جنوبـی هست.
چرا مینوز مرکبات جز آفت خطرناک می‌باشد؟
- سرعت بالای تولید مثل و تعداد نسل بالا در سال
- انتقال آسان از طریق نهال های آلوده
- توانایی زنده ماندن آفت در شرایط آب و هوایی مختلف مدیترانه‌ای، استوایی و نیمه استوایی
- داشتن میزبان‌های متعدد به جز مرکبات مانند خانواده روتاسـه، لورانتاسـه، الئوراسـه و لگومینوز
زیست شناسی پروانه مینوز مرکبات
دوره رشـد و نمـو مینـوز مرکبات کوتاه اسـت؛ طـول این دوره از تخم تا حشـره بالغ حـدود ۱۴ روز اسـت. پروانه هـای نـر و ماده مینوز بـرگ مرکبات که در طـول روز درون تـاج درخـت پنهـان می‌شـوند، در شـب یـا اوایـل صبـح ظاهـر شده و در هنـگام غـروب یـا صبـح روز بعـد از ظهـور جفتگیـری می‌کننـد.
تخم ها معمولا به صورت انفرادی در سـطح زیرین برگ هـای جـوان مرکبات نزدیک رگبـرگ اصلـی، عموماً به سـمت قاعـده بـرگ و گاهی شـاخه های سـبز و به نـدرت میوه های جـوان گذاشته می شـود. تخم ها به نـدرت روی برگ هـای سـخت گذاشـته می شـوند.
تعداد نسل این آفت در نقاط مختلف با توجه بـه درجه حرارت، شرایط آب و هوایـی و دوره جوانه زنـی بـرگ بیـن ۶ تـا ۱۳ می‌باشد. ایـن پروانـه در مازنـدران ۶ نسـل ۳ نسـل در تابسـتان و ۳ نسـل در پاییـز دارد. در دزفـول ۶ تـا ۱۰ نسـل در سال گـزارش شده.
مطالب مرتبط:
نماتد ریشه‌ای مرکبات ، راه کنترل ومدیریت آفت
خسارت و علایم پروانه مینوز مرکبات
خسـارت مینـوز بـرگ مرکبـات در نهالسـتان‌ها و باغ هـای جـوان زیـر ۵ سـال در صـورت مبارزه نکـردن به موقـع قابل توجه و جبران ناپذیـر اسـت.
بنابرایـن بـرای جلوگیـری از خسـارت ایـن آفـت، هر سال مبـارزه علیـه آن از اوایـل فصـل تابسـتان انجام می‌شـود. بـا توجـه بـه تعـدد نسـل و کوتاه بـودن دوره زندگی آفـت، تکـرار سم‌پاشـی لازم می‌باشد.
بسـته بـه وجـود جوانه هـا و سرشـاخه های جدیـد تابسـتانه و پاییـزه هـر ۱۲ تـا ۱۵ روز یکبـار کنترل شـیمیایی انجـام می‌گیـرد.
لاروهای میـوز برگ مرکبـات بلافاصله بعـد از تفریـخ تخـم، از همـان نقطـه ای کـه روی بـرگ قـرار دارنـد، لایه کوتیکولی اپیـدرم را سـوراخ می‌کنند و وارد پارانشـیم می شـوند و شـروع بـه تغذیه از پارانشـیم بـرگ می‌کنند.
سـه مرحلـه اول لاروی آفت، مراحـل خسارت زا هستند. و در مرحلـه چهـارم لاروی تغذیـه آنهـا متوقف می‌شـود. دالان های زیـادی روی بـرگ ایجاد می‌کننـد.
این آفت از طریق دالان های مارپیچـی و پر پیچ و خم شـبیه بـه نـوار نقـره‌ای به راحتی شـناخته می‌شـود.
راههای کنترل آفت پروانه مینوز برگ مرکبات
کنترل زراعی
محدود کـردن میـزان جوانه زنی برگ در تابسـتان و پاییـز بـا تنظیـم کوددهـی و کم آبیـاری در ایـن مدت، به همـراه هرس شـاخ و برگ های رشـد کرده در تابسـتان و پاییـز، بـرای کاهش یا حـذف آلودگی مینوز برگ مرکبات می‌باشد.
کوددهـی درختـان مرکبـات در زمسـتان و بهـار قبـل از شـروع تخم گـذاری و فعالیـت پروانـه مینـوز بـرگ مرکبـات، رشـد جوانه ها را تقویـت کـرده و از تغذیه آفت جلوگیـری می‌کنـد.
مینوز بـرگ مرکبات در مناطق جنوب کشـور از اسـفند تا خردادمـاه فعالیـت داشته. بنابرایـن کاهـش مصـرف کودهـای شـیمیایی در ایـن مدت و آبیـاری منظـم و مالیـم در تابسـتان و پاییـز خسـارت این آفـت را کاهش می‌دهد.
ارقام متحمل
برخـی از گونه های مرکبات در ایـران مانند لیموترش، پرتقال‌هـای والنسـیا و سـیاورز و نارنگـی کینـو بیشتر بـه مینوز برگ مرکبـات آلوده می‌شـوند و گریپ فـروت کمتریـن میـزان آلودگـی را نشـان داده اسـت.
کاربرد فرمون
در ایـن روش از فرمـون جنسـی استخراج شـده از پروانه ماده مینـوز برگ مرکبات در تله هـای فرمونـی بـرای اختلال در جفت گیـری آن استفاده می شـود.
کارت هـای آغشـته بـه فرمـون جنسـی پروانه مـاده، داخـل تله های فرمونـی وجود دارند که روی شـاخه های درخـت آویـزان می‌شوند. بـرای ردیابـی آفـت، یک تله در هر هکتار کافی است. اگر بیش از ۲ حشره توـط تله در ۲۴ ساعت شکار شوند، کنتـرل آفـت باید صورت گیرد.
- تله ها در نیمه بالایی تاج گیاه نصب شود.
- تله ها باید ۵۰ متر از حاشیه باغ فاصله داشته باشد.
- حداقل فاصله تله ها از هم ۱۰۰ متر .
- ۱ تا ۲ هفته قبل از شروع پرواز حشره، تله ها نصب شود.
کنترل بیولوژیکی
نـوزده گونـه زنبـور پارازیتوئیـد به عنوان دشـمنان طبیعی مینوز بـرگ مرکبات در ایـران شناخته شده، کـه تاثیر زیادی در کاهش جمعیت ایـن آفـت را در مرحله لاروی و شـفیرگی دارد.
عنکبوت هـای شـکارگر از مهم تریـن عوامل مرگ ومیـر طبیعـی در مراحل لاروی پروانه مینـوزمرکبات هسـتند. و مورچه هـای شـکارگر دومیـن عامـل مرگ ومیـر این آفت می‌باشند.
همچنین استفاده از روغن هـای معدنـی بـرای کنتـرل آلودگـی مینـوز بـرگ مرکبـات توصیـه شده. و زیرا به انـدازه حشـره کش های فسـفره آلـی و کاربامات هـا موثر هستند.
مبارزه شیمیایی پروانه مینوز مرکبات
ایمیداکلوپراید یک سـم سیسـتمیک اسـت که اثر بخشـی بسیار خوبی روی مینـوز بـرگ مرکبـات دارد.
کاربـرد این سـم هم به صورت خاکـی و هم به صورت برگـی جمعیـت آفت را کنتـرل می‌کند؛ اما مصرف خاکی آن از طریق سیسـتم آبیاری یـا غوطـه وری به طـور مؤثرتری آفـت را کنترل کرده.
زمانی کـه ایمیداکلوپراید در خـاک مصـرف می‌شـود، بـه داخـل گیـاه انتقـال می‌یابـد و نسـبت به مصـرف هوایی مـدت بیشتـری فعالیـت می‌کنـد و باقـی می‌مانـد و جمعیـت مینـوز بـرگ مرکبات را به طـور مؤثـری کنتـرل می‌کنـد. همچنیـن مصـرف خاکـی ایمیداکلوپرایـد به طور قاببل توجهی فعالیـت مجـدد آفـت را به تأخیـر می‌اندازد.
توصیه می شـود که سم پاشـی بر روی درختان بالای ۵ سـال صورت نگیرد، مگر اینکه خسـارت آفـت خیلـی شـدید باشـد.
