کرم ساقه خوار ذرت و چگونگی کنترل آن
کرم ساقه خوار ذرت از آفات پلی فاز با دامنه میزبانی وسیع و آفت اصلی ذرت در دنیا محسوب می شود که هر ساله خسارت زیادی را به ویژه در قسمت شمال و شمال غرب کشور به بار می آورد.
کرم ساقه خوار ذرت
آفت کرم ساقه خوار ذرت اروپایی Ostrinia nubilalis ، حشراتی ﭘﻠﯽﻓﺎژ ﮐﻪ ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻊ ﻣﯿﺰﺑﺎﻧﯽ دارد. و در دﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﺣﺪود ۲۰۰ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﯿﺎه ﺧﺴﺎرت وارد ﻣﯽﮐﻨﺪ. در شمال و شمال غرب کشور کرم ساقه خوار اروپایی از جمله آفات اصلی ذرت می‌باشد، که خسارات زیادی وارد می‌کند.
میزبان
ﮔﯿﺎﻫﺎن زراﻋﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺮم ﺳﺎﻗﻪ ﺧﻮار اروﭘﺎﺋﯽ ذرت ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ. شامل ﮔﻨﺪم، ذرت، ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ، ﭘﻨﺒﻪ، ﺑﺎدﻧﺠﺎن، ﺳﻮﯾﺎ ،ﺳﻮرﮔﻮم ، آﻓﺘﺎﺑﮕﺮدان و ﮐﻨﺠﺪ می‌باشد. ﺧﺴﺎرت اﯾﻦ آﻓﺖ از روی ﮐﻨﻒ ، ﻧﯿﺸﮑﺮ و ﺑﺮﻧﺞ ﻧﯿﺰ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ.
ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻧﺘﺸﺎر
کرم ساقه خوار ذرت در اﯾﺮان در اﺳﺘﺎنﻫﺎی ﮔﻠﺴﺘﺎن، ﻣﺎزﻧﺪران، ﮔﯿﻼن، اردﺑﯿﻞ و آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ ﺷﯿﻮع دارد. اﯾﻦ آﻓﺖ در ﻣﻨﻄﻘﻪی ﻣﻐﺎن در روی ذرت و ﺳﻮرﮔﻮم آﻓﺖ اصلی و مهم می‌باشد.
علاوه بر این استان‌ها این افت از ﻓﺎرس، ﻗﻢ و ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﺰارع ذرت ﻫﻤﺪان ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ.
خسارت کرم ساقه خوار ذرت
اوﻟﯿﻦ علایم آﻟﻮدﮔﯽ در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ذرت ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد، ﮐﻪ ﻻروﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻐﺬﯾﻪ از ﺑﺮگﻫﺎ وارد ذرت شده، وﺧﺴﺎرﺗﺸﺎن آﺷﮑﺎر ﻣﯽﺷﻮد. ﻻروﻫﺎی درﺷﺖ، ﺳﺎﻗﻪ را در ﭘﺸﺖ ﻏﻼف ﺑﺮگ ﺳﻮراخ ﮐﺮده و از ﻣﺤﻞ ﮔﺮهﻫﺎ وارد ﻏﻼف ﺳﺎﻗﻪ ﻣﯽشوند.
ﻓﻀﻮﻻت ﻻرو در ﻣﺤﻞ ﻏﻼف و ﻣﺤﻮر ﺑﺮگ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ آﻟﻮدﮔﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻻروﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﮔﻞﻫﺎی ﻧﺮ و ﻣﺎده در ﺣﺎل رﺷﺪ را ﺳﻮراخ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و وارد آنﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ.
ﻣﻌﻤﻮﻻ در آﻟﻮدﮔﯽ ﺷﺪﯾﺪ ﺳﺎﻗﻪ و ﮔﻞﻫﺎی ﻧﺮ ﺷﮑﺴﺘﻪ، ﺑﻼل ﻫﺎی ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ اﯾﻦ ﻻروﻫﺎ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده و ارزش اﻗﺘﺼﺎدی ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ.
ﻻرو اﯾﻦ آﻓﺖ ﺑﺎ ﺗﻐﺬﯾﻪ از داﺧﻞ ﺳﺎﻗﻪ و اﯾﺠﺎد داﻻن در آن ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن ﺷﯿﺮه گیاهی ﻣﯽﺷﻮد. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺎه ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪه و اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺤﺼﻮل می‌گردد.
ﺳﺎﻗﻪﻫﺎی آﻟﻮده در اﺛﺮ وزش ﺑﺎد ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﺧﺴﺎرت ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﯽﺷﻮد.
ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻻروﻫﺎی آﻓﺖ از ﻣﺤﻮر ﮐﺎﮐﻞ ذرت ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪن آنﻫﺎ، اﺧﺘﻼل در ﮔﺮده اﻓﺸﺎﻧﯽ و ﻋﺪم ﺗﻠﻘﯿﺢ ﺑﻮﺗﻪﻫﺎ ﻣﯽگردد. ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ آن ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺧﺴﺎرت ﺑﻪ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎی ذرت وارد می‌شود.
ﺳﻮراخ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در ﺳﺎﻗﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻻروﻫﺎی ﺳﺎﻗﻪ ﺧﻮار اروﭘﺎﺋﯽ ذرت، ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای ورود ﻗﺎرچ ﻓﻮزارﯾﻮم می باشد.
روش های کنترل کرم ساقه خوار ذرت
کنترل زراعی
- در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺤﺼﻮل ذرت و ﮔﻨﺪم، ﺳﺎﻗﻪ ﻫﺎ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن از ﮐﻒ ﺑﺮﯾﺪه ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻫﯽ ﺑﺮایﺟﻤﻌﯿﺖ زﻣﺴﺘﺎنﮔﺬران نشود.
- ﭘﺲ از ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺤﺼﻮل، ﺑﻘﺎﯾﺎ ﮔﯿﺎﻫﯽ از ﻣﺰرﻋﻪ ﺟﻤﻊآوری و ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد.
- اﻧﺠﺎم ﺷﺨﻢ ﻋﻤﯿﻖ ﭘﺎﺋﯿﺰه
- اﺳﺘﻔﺎده از ارﻗﺎم ﻣﻘﺎوم
ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ
اﯾﻦ ﺣﺸﺮه دارای دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﺘﻌﺪدی ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻗﺪرت ﻋﻤﻞ و ﯾﺎ اﻧﺘﺸﺎر آﻧﻬﺎ در ﮐﺸﻮرﻫﺎی مختلف متفاوت می باشد. در اﯾﺮان ﺑﯿﺸﺘﺮ از زﻧﺒﻮرﻫﺎی ﭘﺎرازﯾﺘﻮﯾﯿﺪ ﺗﺨﻢ ﺗﺮﯾﮑﻮﮔﺮاﻣﺎ و زﻧﺒﻮر ﺑﺮاﮐﻮن ﭘﺎرازﯾﺘﻮﯾﯿﺪ ﻻرو ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ اﯾﻦ آﻓﺖ اﺳﺘﻔﺎده می گردد.
همچنین استفاده از ﻓﺮمﻫﺎی ﺗﺠﺎری ﺑﺎﮐﺘﺮی Bacillus thuringiensis ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ۲ ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم در ﻫﮑﺘﺎر ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺮم ﺳﺎﻗﻪ ﺧﻮار ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻻروﻫﺎی ﺳﻨﯿﻦ اوﻟﯿﻪ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽرود. اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآوردهﻫﺎی ﺗﺠﺎری ﺑﺎﮐﺘﺮی Bt ﻫﻨﮕﺎم ﻋﺼﺮ ﺗﻮﺻﯿﻪ می‌گردد.
کنترل شیمیایی کرم ساقه خوار ذرت
ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻨﺘﺮل ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﮐﺮم ﺳﺎﻗﻪ ﺧﻮار nubilalis O.، ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ زﻣﺎن ﺳﻤﭙﺎﺷﯽ ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ. ﮐﻪ %۵۰ ﻻروﻫﺎ از ﺗﺨﻢ ﺧﺎرج و ﻫﻨﻮز وارد ﺳﺎﻗﻪ ﻧﺸﺪه اﻧﺪ و ﯾﺎ ﺣﺪود %۷۰ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﺑﺮگﻫﺎیﺷﺎن ﺳﻮراخ ﺷﺪﮔﯽ و ﻋﻼﺋﻢ ﺗﻐﺬﯾﻪ آﻓﺖ را ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ.
در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﺣﺼﻮل ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻨﺎﺳﺐ، ﺗﮑﺮار ﺳﻤﭙﺎﺷﯽ ۱۰ روز ﭘﺲ از ﺳﻤﭙﺎﺷﯽ اول ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽگردد.
ﻓﻮزاﻟﻦ و ﭘﺮوﻓﻨﻔﻮس را ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل ﺳﺎﻗﻪ ﺧﻮارﻫﺎی ذرت ، و ﺣﺸﺮهﮐﺶ اﺳﭙﯿﻨﻮﺳﺎد(SC 24%) ﺣﺸﺮهﮐﺶ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل اﯾﻦ آﻓﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ، ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﺸﺮهﮐﺶﻫﺎی ﭘﯿﺮﯾﺪاﻟﯿﻞ (EC 50%)، اﯾﻨﺪوﮐﺴﺎﮐﺎرب (EC 15%) و ﺗﯿﻮدﯾﮑﺎرب (DF 80%) ﺑﺎ درﺟﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮐﻤﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﭙﯿﻨﻮﺳﺎد در رﺗﺒﻪ ﺑﻌﺪی ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ اﯾﻦ آﻓﺖ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه اﻧﺪ.
