گیاه باریجه :کاشت ، پرورش و تکثیر آن

0

گیاه باریجه از گیاهان مهم مرتعی ودارویی و صنعتی می باشد ودر مناطق کوهستانی وییلاقی ایران می روید.
به طور کلی در مناطق کوهستانی که بیشتر نزولات به صورت برف است ، رویش دارد.

خاک مناسب برای کشت باریجه خاکهای با عمق کافی ، نرم وقابل نفوذ است . بیشترین میزان بهره برداری از این گیاه در استانهای سمنان ،خراسان وتهران انجام می شود .

گیاه باریچه

باریجه از گیاهان علفی، پایا و بزرگ است. نام‌های دیگر این گیاه دارویی بالیجه، بالانبو، بارزد، قنه، قاضی، قاسی، قاصنی، قاسنی هستند.

برگ‌های باریجه به برگ‌های چنار شباهت دارد. گل‌های به رنگ زرد دارد و ساقه گیاه باریک و استوانه‌ای شکل است.

صمغ رزینی باریجه در واقع شیره‌ای است که در اثر نیش حشره از ساقه گیاه خارج می‌شود و در مجاورت هوا سفت می‌شود و به رنگ قهوه‌ای، زرد مایل به سبز یا قرمز در‌می‌آید.

گیاه باریجه

نکات مهم در پرورش گیاه باریجه و تکثیر آن

باریجه دارای ۹۵درصد ترکیب شیمیایی ودارویی با ارزش است ودارای ریشه غده ای وحجیم است.باریجه گیاهی چند ساله با ریشه غده ای وحجیم و از تیره چتریان به شمار می رود وگیاهی مونوکارپیک است یعنی تنها یک بار گل می دهد.

در چند سال اول رویش ،برگهایی طوقه ای تولید می کند و در سال آخر رویش به ساقه می رود وگل ومیوه تولید می کند.

از تمام اندامهای گیاه بوی تند و مخصوص استشمام می شود که از علایم مشخص گیاه باریجه است. گیاهی روز بلند است و دوره خواب فیزیولوژیک این گیاه از تیر ماه تا اواسط اسفند ماه است.

آفات و بیماری های باریجه شته سبز هلو، کرم برگخوار باریجه و پوسیدگی بذر باریجه هستند.

خواب فیزیولوژیکی این گیاه از تیر تا اواسط اسفند است. این گیاه روز بلند می باشد. اگر ساقه و قاعده ساقه آن شکاف داده شود، از آن شیرابه بیرون می آید.

باریجه ۶۳٫۵ درصد رزین، ۲۷ درصد صمغ و ۵٫۹ درصد اسانس می باشد. از اثرات درمانی آن نیز باید به ضد نزله، دفع درد معده، ضد تشنج، ترمیم کننده زخم های سطحی، نیرو دهندگی و مقوی معده اشاره کرد. این گیاه در مصارف آرایشی و بهداشتی و همچنین در تولید چسب الماس(چسب مخصوص) کاربرد دارد.

از ساقه و قاعده ساقه در اثر شکاف دادن شیرابه خارج می شود، باریجه دارای ۵/۹ درصد اسانس،۵/۶۳ درصد رزین و ۲۷ درصد صمغ است، خواص درمانی آن شامل اثرات نیرودهندگی، ضد نزله، ضد تشنج، دفع درد معده، مقوی معده و ترمیم کننده زخم های سطحی است.

مصارف صنعتی باریجه در تهیه نوعی چسب مخصوص (چسب الماس) ، صنایع آرایشی بهداشتی است.

شرایط اقلیمی پرورش گیاه باریجه

این گیاه در مناطقی که ریزش های جوی به شکل برف می باشد و از اواخر آبان تا اواخر اسفند ادامه دارد، یافت می شود.

در چنین مناطقی بعد از اسفند شاهد نزولات جوی به شکل باران به همراه رگبار و تگرگ در بهار هستیم. دوره یخبندان این مناطق نیز طولانی بوده و از آذر تا اواخر اسفند را در بر می گیرد.

از نیمه دوم فروردین نیز برف شروع به ذوب شدن می کند. رشد این گیاه در فصل بهار در دمای ۳ تا ۲۵ درجه سانتی گراد است و در دمای بالاتر از ۲۵ درجه رشد نمی کند. میانگین حداقل دما در فصل زمستان ۱۰- می باشد.

خاک مناسب برای پرورش گیاه باریجه

خاک باریجه باید نرم، قابل نفوذ و دارای عمق کافی باشد. تهویه در این خاک باید به طور مناسب انجام شود. سنگ مادر اکثر این گیاهان آهکی بوده و دارای بافت رسی-ماسه ای، لومی-رس- ماسه ای و شنی-ماسه ای است.

زمین های سنگین برای پرورش گیاه باریجه مناسب نیست و باید ابتدا به وسیله کود دامی اصلاح و آن گاه به کشت باریجه مشغول شد.

Ph لازم برای رشد و نمو ۲/۷ تا ۷/۸ است. این گیاه می تواند در این ph محصول خوبی به بار آورد. همچنین پرورش گیاه باریجه در خاک هایی با درصد رس بالا، تهویه نامناسب از نظر هوموس و آهک قادر به رشد نیست و از بین می رود.

زمان مناسب برای کشت باریجه

با توجه به ضرورت سرما برای جوانه زدن و تاثیرات رطوبت و سرما در مواد هورمونی بذر، فصل پاییز(آبان و آذر) بهترین زمان برای کاشت گیاه باریجه است.

اگر بذرها در بهار کاشته شوند، در آن سال جوانه نخواهند زد. بلکه بعد از گذشت یک سال و طی یک دوره زمستانه، درصد کمی از بذرها جوانه می زنند.

نحوه کاشت و پرورش گیاه باریجه

بذر گیاه باریجه را در عمق ۵ تا ۷ سانتی متری می کارند. در این عمق بذر به راحتی جوانه می زند و از خاک خارج می گردد.

این بذر پس از کاشت در زمین در فصل پاییز، نیازی به آبیاری ندارد. بعد از دریافت سرمای مورد نیاز برای جوانه زدن و استراتیفیکاسیون، در اوایل بهار جوانه خواهد زد.

برای جوانه زدن در فصل بهار به دمای ۳ تا ۵ درجه سانتی گراد و رطوبت بالای ۷۵ درصد در خاک نیاز دارد. برای پرورش و جوانه زدن گیاه باریجه در فصل بهار اکسیژن، رطوبت و دما ضروری است.

رشد باریجه مربوط به فصل بهار است. به همین خاطر اگر میزان نزولات جوی از ۶۰۰ میلی متر کمتر باشد، باید زمین را آبیاری کنید. از خرداد رشد گیاه متوقف و برگ ها خشک و زرد می شوند. غده های آن در زمین می مانند و با حداقل فعالیت به حیات خود ادامه می دهند.

در ماه های خرداد تا اسفند به آبیاری نیازی نیست. ضمن اینکه آبیاری در دوره خواب گیاه باریجه(به خصوص در فصل تابستان) باعث از بین رفتن و پوسیدگی غدد باریجه خواهد شد.

گرده افشانی و گل دهی باریجه

باریجه دگرگشن است و بذرهای آن توسط باد و حشرات انتقال می یابد. ساقه گل گیاه باریجه در اوایل خرداد نمایان می شود.

درجه دما در دوران گلدهی برابر با ۱۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد است. ارتفاع ساقه گل دهنده نیم تا ۳ متر است. هر بوته دارای ساقه گل دهنده و گل آذین آن چتر مرکب است.

ساقه های گیاه پوک و توخالی و دارای شیره فراوان هستند. این شیره سفید رنگ صمغ باریجه نام دارد. این گیاه دارای گل های زرد چتری مانند است.

برگ های آن دارای کرک های ریزی می باشند که به صورت رشته رشته جلوه می کنند. برای تکثیر گیاه باریجه باید گیاه کوچک به کار ببرید.

چون گیاهان بزرگ ریشه اصلی را دارا می باشند و در هنگام انتقال ریشه اصلی را از بین خواهید برد.

سایر مطالب :

همه چیز درباره گیاه دارویی کاسنی

گیاه دارویی بادرشبی

تولید و برداشت بذر باریجه

هر بوته باریجه در صورتی که توسط احشام صدمه ندیده باشد، به طور متوسط ۲۵۰ گرم بذر تولید میکند .

بذور تولید شده به علت اینکه سبک هستند به راحتی توسط باد در محیط اطراف پراکنده می شوند و در شرایط مناسب در بهار سال بعد جوانه می زنند و سبز می شوند.

در صورتی که هدف بذرکاری باریجه در منطقه ای غیر از رویشگاه طبیعی آن باشد، بایستی بذور طی مرداد ماه جمع آوری و در محیط خشک و خنک صفر تا ۱۰ درجه سانتی گراد نگهداری شوند تا بذور قوه نامیه خود را حفظ کنند.

البته در مورد حداکثر مدتی که بذور قادرند قوه نامیه خود را حفظ کنند اطلاعی در دست نیست. ولی در صورتی که بذور در شرایط خشک و خنک نگهداری شوند، حداقل ۳ سال قوه نامیه آنها حفظ می شود.

دوره خواب باریجه

این گیاه از معدود گیاهانی است که دارای دوره خواب بسیار طولانی حدود ۹ماه است.در اواخر خرداد ماه وقتی حرارت محیط به حدود ۲۵ درجه سانتیگراد می رسد، برگهای این گیاه شروع به زرد شدن می کنند و خشک می شوند و فعالیت رویشی آن متوقف می شود، ولی غده ها درون زمین سالم و زنده با حداقل فعالیت باقی می مانند.

ماه های تیر تا اواسط اسفند ماه دوره خواب فیزیولوژیک این گیاه است و طی ۹ماه از سال هیچ اندام سبزی تولید نمیکند و پس از این مدت با توجه به تامین نیاز سرمایی در فصل زمستان و تامین رطوبت کافی در محیط در اوایل فروردین ماه سال بعد فعالیت رویشی آن آغازمی شود.


در این مرحله روی غده در ناحیه طوقه کلاهک پوششی خشک شده، جوانه انتهایی که مربوط به سال رویشی قبل است، از روی طوقه جدا می شود جوانه های مریستمی جدید شروع به فعالیت می کند.

نحوه استخراج شیرابه

دو نوع باریجه اشکی و توده ای در بازار دارویی ارائه می شود که دو محصول، حاصل از دو نوع برداشت از گیاه به ترتیب زیر است.
چنانچه ساقه های در جهت موازی با ساقه شکاف داده شود، در نتیجه شیرابه ای شیری رنگ و متمایل به زرد از آن خارج می شود که در نتیجه حرارت هوا به صورت تکه هایی شفاف بر روی گیاه باقی می ماند.

این ماده که تقریباً عاری از ناخالصی است رنگی روشن و شفاف دارد و نوع باریجه اشکی است. مقدار این نوع محصول کمتر بوده و از قیمت بیشتری برخوردار است.


  ابتدا خاک پای گیاه را کنار زده گودالی به عمق ۲۰ سانتی متر دور آن حفر می کنند سپس گیاه را از قسمت یقه قطع می کنند به این ترتیب شیرابه گیاه به سرعت خارج شده داخل گودال جمع می شود.

هر هفته یک بار با لایه ای به قطر نیم سانتی متر پایین تر ازمحل بریده شده قبلی، اصطلاحاً زخم را تازه می کنند و موجب خروج شیرابه بیشتری می شوند. این عمل تا خشک شدن کامل شیرابه ادامه می یابد.

برداشت در اواسط و اواخر بهار صورت می گیرد و به دلیل قطع شدن کامل قسمت هوایی همچنین ضعیف شدن ریشه، گیاه در خطر نابودی قرار می گیرد، بدین جهت لازم است تا برداشت آن تحت کنترل شدید صورت گیرد.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

تماس با ما ( اینجا کلیک کنید )