درخت کیوی به عنوان یک میوه اقتصادی ، صفر تا صد کاشت داشت و برداشت آن
درخت کیوی از گروه گیاهان گل‌دار دولپه‌ای در راسته Ericales (خلنگسانان) و رده کیویان است و در بازارهای جهانی به آن kiwifruit نیز می‌گویند. نام این میوه را به دلیل تشابه کرک‌های روی پوست آن با پرهای پرنده‌ای در نیوزیلند که به همین نام است، گرفته‌اند.
این محصول دارای پوستی کرک‌دار به رنگ قهوه‌ای کمرنگ است که معمولاً مصرف نمی‌شود و گوشت داخل آن سبز روشن و دارای ردیف‌هایی از دانه‌های خوراکی کوچک و سیاه می‌باشد.
ریشه های کیوی بزرگ و گوشتی می باشند.
برگ های کیوی دارای پرزهایی است که بر روی تبخیر و تعرق، آفات و بیماری ها و تبادل گازی گیاه تاثیر می گذارند.
برگ ها در کیوی مهم می باشند، چرا که نسبت بین سطح برگ بر اندازه نهایی میوه تاثیر مستقیم دارد.
رشد جوانه ها در درخت کیوی همانند درخت انگور می باشد و گل های آن بر روی شاخه های فصل جاری تشکیل می شوند.
کیوی از درختانی است که سال آوری دارد و ازدیاد محصول در یک سال سبب کاهش محصول در سال های آینده می گردد.
دوره نونهالی درخت کیوی ۳ الی ۴ سال می باشد.
گیاهان کیوی معمولاً دوپایه هستند یعنی هر گیاه کیوی یا نر است یا ماده. فقط گیاه ماده میوه می دهد آنهم وقتی که توسط گیاه نر گرده افشانی می شود.
برای سه تا هشت تاک ماده یک گیاه نرگرده افشان لازم است. کیوی از نظر دشواری در گرده افشانی معروف است چون گلهای آن برای زنبورها جذاب نیستند.
گل در درخت کیوی :
گل های کیوی سفید رنگ بوده که در نهایت به زرد طلایی تغییر رنگ می دهند و هیچگونه شهدی ندارند، اما رایحه خوشبویی را تولید می کنند.
البته به دلیل نداشتن شهد برای زنبورهای عسل جذاب نیستند و به همین دلیل گرده افشانی درخت کیوی با مشکل مواجه می گردد.
بایستی توجه داشت که گل ها در پایه نر زودتر از پایه ماده باز می شوند و این یکی از روش های تشخیص گیاه نر می باشد.
تولید میوه در کیوی :
تعداد گل در کیوی بسیار زیاد است ولی تعداد کمی از آنها به میوه تبدیل می گردند.
از عوامل آن عدم گرده افشانی، سقط جوانه گل، عدم تامین نیاز سرمایی، متعادل نبودن نسبت بین برگ و میوه می باشند.
شاید مهمترین مسئله در پرورش کیوی گرده افشانی گل های آن باشد چرا که رابطه مستقیم با تعداد و اندازه نهایی میوه دارد.
برای گرده افشانی بیشتر هم راههای زیادی است که از جمله مبارزه با علف های هرز به دلیل داشتن گل های جذاب تر از گل های کیوی، رعایت اصول فاصله درختان گرده دهنده و گرده پذیر و راههایی برای جذب حشرات و بویژه زنبور عسل به باغ خود. البته فراموش نکنید برای افزایش میوه در کیوی گرده افشانی به صورت مصنوعی هم انجام می گردد.
شرایط و عوامل محیطی مناسب برای رشد کیوی:
واکنش درخت کیوی به عوامل محیطی به دلیل چند ساله بودن و نحوه رشد و باروری آنها، همانند تمامی درختان میوه، تا حدودی با سایر گیاهان متفاوت است.
از آن جایی که درختان کیوی پس از چند سال حجم زیادی از محیط اطراف خود را اشغال می کنند، باید با فاصله نسبتا زیادی از یکدیگر کشت شوند.
تغییردادن عوامل تشکیل دهنده محیط رشد و مناسب کردن آن برای گیاهان کاشته شده اغلب اگرغیر ممکن نباشد، بسیاردشواراست، در نتیجه باید کوشش شود تا محیط کشت این گیاه از بدو امر مناسب باشد.
مهمترین عوامل محیطی که نحوه رشد و میزان محصول یک درخت را تعیین میکنند عبارتنداز: حرارت، نور، موقعیت محل، خاک وآب.
عرض جغرافیایی مناسب برای رشد کیوی :
مجموعه عوامل عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا و مقدار شیب زمین، موقعیت محل را مشخص میکند.
اثر این عوامل در درجه اول بر روی مقدار درجه حرارت محیط و در درجه دوم بر روی شدت نور است.
بدین ترتیب که هرچه عرض جغرافیایی بیشتر باشد، چون نورخورشید با زاویه کمتری به سطح زمین می تابد، میزان حرارت محیط و شدت نوری که در دسترس گیاهان قرار می گیرد، کمتر میشود.
شیب زمین بر حسب جهت آن می تواند بر دما اثر مثبت و یا منفی داشته باشد.
در نیمکره شمالی شیبهای روبه جنوب حداکثر مقدار نور خورشید را دریافت می دارند.
این گونه اراضی در بهار زودتر گرم می شوند، در تابستان گرمتر و خشک ترند و در پاییز دیرتر سرد می گردند.
شیبهای روبه شمال درست برعکس شیبهای رو به جنوب عمل می کنند. شیبهای رو به شرق و یا غرب حد واسط شیبهای رو به شمال رو به جنوب هستند.
برای کشت نهال کیوی منابع مختلف، شیب رو به جنوب را توصیه کرده اند.
دمای مناسب برای رشد درخت کیوی :
این گیاه برای رشد به ۲۴۰- ۲۲۵ روز دوره رشدی بدون یخبندان نیاز دارد.
این درختان در فصل تابستان تا دمای ۴۰ درجه سانتی‌گراد را تحمل می‌نمایند.
درجه حرارت اپتیمم برای رشد این گیاه در دور رشد ماکزیمم، ۲۴ درجه سانتی‌گراد می‌باشد.
دمای کمتر از ۱- درجه سانتی‌گراد در فصل بهار باعث از بین رفتن برگهای جوان، میوهها و شاخههای جدید میشود.
دمای کمتر از ۵/۲- درجه سانتی‌گراد در آبان ماه باعث صدمه به تنه گیاهان جوان و برگها میشود.
حداقل دمایی که گیاه بالغ رقم هایوارد کیوی می‌تواند تحمل کند ۹- تا ۱۲- درجه سانتی‌گراد می‌باشد.
دمای پایین‌تر از ۱۲- درجه سانتی‌گراد در فصل زمستان درختان جوان را از بین برده و تا حدودی به درختان بالغ صدمه می‌زند.
رطوبت مناسب هوا حدود ۸۰-۷۰ درصد می‌باشد.
فقط مناطقی با حداقل باد، مناسب کشت کیوی می‌باشد، زیرا شاخههای این درختان به آسانی در اثر باد شکسته شده، میوهها آسیب دیده و رشد گیاه کم میشود.
وزش بادهای ساحلی با سرعت ۲۴-۸ کیلومتر در ساعت و بادهای بهاره و پاییزه با سرعت ۸۰- ۲۴ کیلومتر در ساعت باعث شکستن شاخه‌ها، کاهش رشد و عملکرد میشود.
نکته: باتوجه به اینکه هرساله ما شاهد خسارت های زیاد بابت بادهای موسمی بهاره علی الخصوص باغ های احداث شده نزدیک ساحل دریا با شکستن شاخه های جوان هستیم ازآنجایی که شاخه های بهاره تاثیر زیادی بر باروری درختان کیوی در سال بعد دارد لذا حفاظت از شاخه های بهاره اهمیت زیادی دارد.
بستن شاخه های بهاره به سیم داربست،کوتاه یا هرس شاخه های بالای یک متر و زدن بادشکن اطراف باغ می تواند مناسب باشد.
خاک مناسب برای رشد کیوی :
این گیاه در خاک‌های عمیق آبرفتی بهترین رشد را دارد.
در خاک‌های لومی و سیلتی-لوم بهتر از خاک‌های شنی-لوم رشد میکند.
خاک مناسب کشت این گیاه بایستی سبک و غنی از مواد آلی و دارای زهکشی مناسب بوده و عمق کافی داشته باشد.
بدلیل حساسیت این گیاه به شوری بویژه نمک های بر و سدیم، آب آبیاری بایستی حداقل شوری را داشته باشد.
کلرید، بی کربنات، بر و سدیم بیشترین خسارت را به این گیاه وارد می‌آورند.
Ph اپتیمم برای رشد کیوی ۵/۶ – ۵/۵ می‌باشد. حدود ۱۵۰۰ میلی متر باران در سال با پراکنش مناسب برای رفع نیاز آبی آن کافی است.
در مناطقی با تابستان‌های گرم تا ۴۵ درجه سانتی‌گراد در صورتی که مقدار کافی آبیاری صورت گیرد (۹۳- ۷۴ متر مکعب در هکتار در روز) می‌توان به کشت آن اقدام کرد.
در دمای ۳۲ درجه سانتی‌گراد در تابستان به ۵۵ متر مکعب در هر هکتار آب در روز نیاز دارد.
طبقه بندی گونه های مختلف کیوی :
تقریباً تمام کیویهای تجاری به تعداد کمی از گونه های Actinidia deliciosa: Hayward, Chico وSaanichton ۱۲ تعلق دارند.
میوه این گونه ها غیر قابل تشخیص هستند و با تعریفی که از کیوی استاندارد در ابتدای این مقاله ارائه شد مطابقت دارند.
گونه جدیدی از Actinidia chinensis به نام کیوی طلائی با گوشتی زرد و طعمی شیرین همانند میوه سالاد توسط باغداران نیوزیلند تولید شد و در حال حاضر بصورت مقادیر روزافزون در بازارهای جهانی معامله می شود.
پبعضی از گونه های وحشی درچین دارای میوه ای زرد هستند اما به علت کوچکی ارزش تجاری ندارند.
سال ۱۹۸۷ دانه های این گیاه به نیوزیلند وارد شد و باغداران پس از یازده سال ازطریق پیوند زدن آنها با کیوی های تاکی سبز نوع جدیدی از این میوه را پرورش دادند.
کیوی طلائی دارای پوستی نرم و برنزی رنگ و کلاهک تیزی در انتهای آن است و گوشت آن به رنگ طلائی خاصی می باشد. ارزش تجاری این نوع کیوی از انواع سبز بیشتر است.
در ایران بیش از ۹۵% باغات کیوی با استفاده از رقم هایوارد، بدلیل ویژگی‌هایی نظیر درشتی و یکنواختی میوه، بازار پسندی و خاصیت خوب انبارداری، کشت شده است.
و برای گرده افشانی از دو رقم نر توموری و ماتوا استفاده میشود که زمان گلدهی رقم توموری با رقم ماده هایوارد همپوشانی بیشتری دارد.
بطور معمول حدود ۱۰ درصد باغ برای درختان نر در نظر گرفته میشود.
نسبت پایه نر به ماده ۱ به ۹ است و بهتر است پراکندگی پایه‌های نر در باغ طوری باشد که در تمام ردیف‌ها پایه نر وجود داشته باشد.
ارقام تجارتی مهم کیوی ماده عبارتند از : آبوت، آلیسون، برونو، هایوارد، مونتی و ارقام نر ماتوا و توموری.
تکثیر و تولید نهال کیوی :
افزایش به وسیله بذر، قلمه، پیوند و کشت بافت صورت می گیرد.
در افزایش توسط بذر جنسیت کیوی را تا زمان به گل رفتن یعنی ۷ سالگی نمی توان تشخیص داد به همین دلیل خیلی مفید نمی باشد.
در افزایش توسط قلمه، قلمه چوب نیمه سخت آن را اواخر بهار تا اواسط تابستان گرفته و در سیستم مه افشان قرار می دهند.
بیش از ۹۹ درصد کشت کیوی دنیا اختصاص به رقم هایوارد دارد که به جهت سهل بودن ریشه‌زایی، در مازندران به روش قلمه و در گیلان تولید نهال های اصلاح شده به روش پیوند اسکنه می‌باشد.
طراحی باغ کیوی:
درطراحی باغ کیوی فاصله نهال ها را ۴ متر و ردیف ها را ۵ متر و یا فاصله ردیف و نهال ها را ۴ *۴متر در نظر میگیرند ( ۴در ۴) و (۵ در ۵) و بعضا (۴٫۵ * ۳٫۵) بستگی به مساحت زمین نیزدارد.
آماده سازی محل کشت نهال کیوی:
بهترین خاک برای کاشت کیوی شنی هوموس دار یا مخلوط ماسه بادی و کود دامی پوسیده شده است.
زمین اصلی را شخم سپس روتیواتور زده، روتیواتور یا دیسک کلوخه ها را خورد کرده و درصورتی که زمین ما خاک آن سبک باشد، چاله هایی به قطر ۱۲۰تا ۱۵۰ سانتی متر با عمق ۵۰ سانتی متر خاک برداری شده، سپس به خاک برداشته شده به اندازه %۵۰ آن کود دامی و مقداری خاک هوموسی یا خاک برگ اضافه می کنیم.
سپس ضمن اینکه چاله ی خاک برداری شده را پر می کنیم به ارتفاع ۴۰ سانتی متر از سطح زمین خاک می ریزیم به طوری که سطح پشته صاف باشد.
درصورتی که زمین ما دارای خاک نیمه سنگین باشد چاله ای به قطر۱۲۰*۱۵۰سانتی متر خاک برداری کرده و به خاک خروجی %۵۰ ماسه وکود دامی اضافه کرده ضمن اینکه چاله خاک برداری شده را پر می کنیم تا ارتفاع ۷۰سانتی متر از سطح زمین خاک آماده شده را می ریزیم و پس از صاف کردن پشته نهال را می کاریم.
درصورتی که زمین های ما پست و دارای خاک های سنگین باشند زدن زهکش بین ردیف های کیوی الزامی می باشد.
زمان کاشت کیوی:
بهترین زمان کاشت کیوی ماههای شهریور و مهرماه (بهترین موقع) و یا اسفند و فروردین می باشد.
نحوه کاشت نهال نر و ماده کیوی:
یک پایه نر برای نه پایه ماده به شرط آنکه پایه های نر و ماده همزمان شکوفه دهند، کافی است.
نسبت پایه نر به ماده:
توجه: درتلقیح بروش دستی هر گل نر برای ۵ گل ماده مناسب است.
مدت پولن پذیری گل های ماده۷-۹روز وقدرت گرده دهی گل های نر ۲-۳ روز است.
