آفت آبدزدک و آشنایی با روش های کنترل آن

آفت آبدزدک نام یک تیره از دسته ی راست بالان است که همه چیز خوار هستند. این حشره با جویدن و قطع ریشه و طوقه گیاه باعث مرگ آن می شوند و همچنین با حرکت خود در داخل خاک باعث ایجاد کانالهایی در زمن میشود. 

آشنایی با آفت آبدزدک

آبدزدک که شبها از گیاهان تغذیه میکند باعث ایجاد خسارات زیادی به همه ی بوته های صفی جات و گیاهان زینتی و چمن ها میشود.

علت نامگذاری این آفت به نام آبدزدک این است که این آفت با حرکت بر روی زمین های شخم خورده و نرم باعث ایجاد حفره هایی در کرت بندی ها میشود. این عمل موجب فرار آب در کرت ها میشود.این حشره در عمق ۴۵-۳۵ سانتی متری زمین زندگی میکند.

مناطق انتشار آبدزدک ریشه و طوقه :

در تمام اروپا به جز نروژ و فنلاند، در غرب آسیا، شمال آفریقا، اسراییل، سوریه، عراق، لبنان، قبرس، روسیه، افغانستان، پاکستان و ترکیه انتشار داشته و در ایران نیز در کلیه نقاط کشور وجود دارد.

مطالب مرتبط:

بیماری استابورن یا ریز برگی مرکبات

شپشکهای گیاهی و روشهای مبارزه با آنها

گیاهان میزبان آبدزدک ریشه و طوقه:

آبدزدک معمولی به انواع سبزیجات و نشاء کاریها، گیاهانی مثل پنبه، چای، چغندر قند، سیب زمینی، برنج، هویچ و ….. خسارت وارد می کند. این آفت در ایران با حمله به گندم، ذرت، برنج، توتون، نیشکر، پنبه، چچم، کاهو و تعداد زیادی از سبزی ها و گیاهان زینتی از اندام های زیر زمینی تغذیه کرده و خسارت قابل توجهی را باعث می شود.

شکل شناسی آفت آبدزدک ریشه و طوقه :

حشره کامل آبدزدک ریشه و طوقه

طول بدن حشره کامل نر ۴۱-۳۵ میلیمتر و حشرات کامل ماده ۴۶-۴۰ میلی متر بوده، نرها کمی کوچکتر از ماده ها می باشند. بدن استوانه ای و محکم، به رنگ قهوه ای متمایل به خاکستری تا تیره با شکم روشن تر، سر بیضی شکل که روی آن دو چشم سیاه براق قرار دارد.

شاخک کوتاه، پیش قفسه سینه فوق العاده بزرگ، ضخیم و محکم، پای جلویی خیلی قوی و بزرگ و مجهز به دندانه های برگشته برای کندن خاک و حفر دالان های زیر زمینی می باشند. حشره کامل دارای دو جفت بال، بالهای جلویی کوتاه و بالهای عقبی خیلی بلند، نازک و باریک بوده و مثل باد بزنی تا شده روی شکم قرار می گیرد. حشره در انتهای شکم دارای یک جفت استطاله است که طول آن ها تقریبا به اندازه شاخک است.

تخم آبدزدک ریشه و طوقه:

تخم ها در داخل لانه هایی در زیر خاک و به صورت دسته جمعی گذاشته می شوند. به رنگ سفید و به شکل بیضی بوده و طول آنها ۳- ۵/۲ میلی متر است.

پوره ها آبدزدک ریشه و طوقه:

شبیه حشرات کامل هستند با این تفاوت که بالها هنوز بطور کامل رشد نکرده اند و اندازه آنها نیز کوچکتر نیز می باشد.

خسارت آفت آبدزدک ریشه و طوقه:

عده ای معتقدند که آبدزدک کلاً گوشتخوار است. اگر هم صدمه ای به ریشه گیاهان وارد کند در نتیجه جستجوی شکار و پیشروی داخل خاک است. خیلی ها نیز معتقدند که حشره مزبور همه چیز خوار بود. و علاوه بر تغذیه از گیاهان به پروتئین های حیوانی نیز نیاز دارد (ریونی، ۱۹۶۲). وی تغذیه آبدزدک از کرم سفید ریشه را مشاهده نموده است.

این حشره دارای فعالیت همخواری نیز می باشد. این آفت به عده ای زیادی از گیاهان یکساله زراعی، زینتی و جالیزی حمله کرده و با جویدن ریشه ها و طوقه باعث مرگ آنها می شود. خسارت آن روی سیب زمینی باعث ایجاد سوراخ هایی در روی غده شده و از طرف دیگر غده خارج می شود.

خسارت این آفت به طور کلی به دو صورت زیر خلاصه می شود:

۱-با جویدن و قطع ریشه و طوقه گیاهان باعث مرگ آنها می شود.
۲- با ایجاد کانالهایی در زمین و جابه جا شدن خاک اطراف ریشه ها موجب عدم تماس کامل آنها و نیز قطع ریشه ها می گردد. خسارت این آفت در زمینهای سبک که دارای رطوبت یکنواختی هستند بیش از اراضی سنگین و رسی است.

زیست شناسی آبدزدک ریشه و طوقه:

زمستان گذرانی به شکل حشره کامل یا سنین پورگی سوم و چهارم در عمق ۱۰۰-۳۰ سانتی متری داخل خاک است. در اواسط بهار پوره ها و حشرات کامل زمستان گذران به فعالیت خو ادامه داده و حشرات ماده از لانه خود خارج نشده و نرها توسط صداهای مخصوص خود سبب جلب جنس مخالف برای جفت گیری می شوند.

حشرات ماده پس از جفت گیری داخل خاک، دالانهای عمیقی حفر کرده و در انتهای آن محل وسیعی بنام لانه تهیه می کنند. عمق دالانها بسته به رطوبت خاک متغیر است اما معمولا به عمق ۲۰-۱۰ سانتی متر می باشد. بزرگی لانه به اندازه یک مشت انسان است. ماده از داخل دالانها ریشه های نازک و الیاف ریشه و خاک برگ پوسیده را جمع آوری نموده و در آنجا تخمگذاری می نماید.

هر حشره ماده ۶۰۰-۳۰۰ تخم می گذارد. دوره جنینی ۲۰-۱۵ روز بوده و پوره سفید رنگی از آنها خارج می شود. پس از چند روزی با محکم و سفت شدن بدن، پوره ها نیز در اطراف لانه اقدام به حفر دالانهای لاروی بسیار زیادی می نمایند. در این مرحله پوره ها گوشتخوار بوده و از حشرات داخل خاک و کرمها تغذیه می کنند. یک نسل آفت ۲ سال بطول می انجامد. آبدزدک ها تمام روز در داخل دالانهای خاکی بوده و تنها شب هنگام بیرون می آیند.

روشهای کنترل آبدزدک ریشه و طوقه:

الف -زراعی

۱- شخم زدن برای از بین بردن تخمهای آفت که در لانه ها گذاشته شده اند موثر می باشد.

۲-غرقاب نمودن زمین موجب می شود پوره ها تونل زیرزمینی خود را ترک کرده و بیرون بیایند و سپس می توان آنها را جمع آوری و منهدم نمود.

۳- پوشاندن اطراف بوته سبزیجات با پلاستیک : بدین منظور با قرار گرفتن طوقه پلاستیکی در اطراف گیاهچه های سبزیجات در اراضی کوچک و باغچه ها، می توان آنها را از حمله آفت حفظ نمود.

ب- مکانیکی

نصب تله تشتکی : در این روش از فرمالین ۵% در تشتک سفید لعابی استفاده ریخته و پس از حفر گودالی به ارتفاع ظرف در کف زمین، تشتک حاوی فرمالین را در گودال قرار داد. پس از یک شبانه روز در مراحل مختلف زیستی، آبدزدک داخل تشتک به تله می افتد.

ج- شیمیایی

در این روش طعمه مسموم را پس از غروب آفتاب و آبیاری باغچه که حشرات کامل به ناچار دالانهای خود را ترک میکنند و به سطح مزرعه یا باغچه می آیند، کنار بوته ها ریخته تا از آن تغذیه نمایند. برای تهیه طعمه مسموم می توان از سموم مختلف نظیر کارباریل، دیازینون گرانوله ۱۰%به میزان ۱۵ کیلوگرم در هکتار، دورسبان ۵% به میزان ۲۰ کیلوگرم در هکتار بهره گیری نمود. فرمول تهیه طعمه مسموم با سم سوین : ( سوین ۳ کیلوگرم + سبوس ۱۰۰ کیلو + آب ۶۰-۴۰ لیتر ).