همه چیز درباره کرم خاردار پنبه و راههای مدیریت آن
کرم خاردار پنبه در ابتدای فصل که هنوز گل و قوزه های پنبه ظاهر نشده اند از جوانه انتهائی تغذیه و وارد ساقه می شود و تا چند سانتی متری انتهای ساقه که نرم و ترد است پیشروی می نماید و سبب خشکیدگی سر شاخه می شود.
آفت کرم خاردار پنبه
این آفت به گیاهان زراعی پنبه ، کنف و بامیه حمله می کند . خسارته وارده در سال های طغیان آفت بین ۲۰ تا ۹۰ درصد می باشد . در سال های ۱۳۴۴ و ۱۳۴۵ در شمال ، ناحیه گرگان و گنبد طغیان کرده و خسارت بسیار سنگینی را سبب شد.
شکل شناسی کرم خاردار پنبه
حشره کامل
حشره کامل پروانه ای کوچکی است به طول ۱۰ تا ۱۲ میلیمتر و عرض بدن با بال های باز ۲۰ تا ۲۲ میلیمتر می باشد. رنگ سر، قفسه سینه، و بال های جلویی سبز مغز پسته ای بوده و روی بال های جلویی سه نوار موج دار کمی پر رنگ تر از متن آن دیده می شود . در موقع استراحت که بال ها روی بدن قرارمی گیرند علامتی شبیه W را ایجاد می نمایند .
این علامت به رنگ سبز- زرد و یا سبز دیده می شود ، گاهی نیز این نوارها وجود ندارند که در این صورت تمام سطح بال های جلویی سبز یکنواخت می باشد . بال های زیری به رنگ سفید متمایل به نقره ای یا خاکستری بوده و شکم و پاها خاکستری رنگ است . پروانه های نسل پاییزه به رنگ زرد متمایل به قهوه ای هستند.
تخم کرم خاردار پنبه
تخم های این حشره به طول ۵/۰ سانتیمتر و به رنگ آبی کمرنگ ( فیروزه ای ) بوده و در قسمت سطحی دارای ۳۰ عدد شیار می باشند که در دو سوی قطبین کشیده شده ، ولی هیچگاه به قطبین نمی رسند .
لارو کرم خاردار پنبه
این آفت دارای ۵ سن ( نسل) لاروی است . هر کدام از حلقه های بدن به جز سر و پیش قفسه سینه دارای ۴ عدد برجستگی غده مانند گوشتی و مودار هستند که به همین دلیل نیز به آن خاردارمی گویند . اندازه غده های بند های ابتدایی بزرگتر از عقبی است . رنگ عمومی بدن لاروها قهوه ای تا خاکستری هستند .
شفیره کرم خاردار پنبه
شفیره در داخل پیله ای شبیه قایق وارونه است ، تشکیل می شود . رنگ آن قهوه ای و رنگ پیله سفید چرک یا قهوه ای می باشد . طول شفیره ۱۰ میلیمتر است و در قسمت های مختلف گیاه میزبان دیده می شود . شفیره ها به ندرت در داخل خاک تشکیل می شوند . قسمت عریض پیله دارای یک شکاف طولی برای خروج حشرات کامل شب پره است که دو طرف این شکاف به وسیله تارهای ظریفی بهم متصل شده و در مواقعی که به پیله فشاری وارد شود این شکاف قابل رویت می باشد .
سایر مطالب :
بیماری سوختگی باکتریایی پنبه یا بلایت باکتریایی پنبه
بیماری پیچیدگی برگ پنبه
خسارت کرم خار دار پنبه
کرم خاردار از مهمترین آفات پنبه است و وجود آن در بعضی مناطق ، کشت این محصول را غیر ممکن می سازد . این آفت علاوه بر پنبه به کلیه گیاهان خانواده پنیرکیان نظیر انواع ختمی و بامیه حمله می کند .
خسارت کرم خاردار پنبه از چند جنبه دارای اهمیت است . لاروها قبل از تشکیل قوزه ها ، از جوانه های انتهایی بوته ها تغذیه کرده و موجب پژمردگی و خشک شدن آنها می شوند .
در بوته هایی که به این ترتیب مورد حمله قرار می گیرند ، جوانه های جانبی از زیر قسمت جوانه انتهایی ظاهر شده و شاخه های جانبی را بوجود می آورند و بوته حالت پهن تری به خود می گیرد .
چنانچه گل و قوزه های جوان مورد حمله قرار گیرند ریزش کرده و چنانچه قوزه های رسیده مورد حمله قرار گیرند یا اینکه اصلاً باز نمی شوند و اگر باز شوند قسمتی از قوزه باز شده و قسمت خسارت دیده باز نشده و معمولاً قابل برداشت نمی باشد اما معمولا در برابر ریزش از خود مقاومت نشان می دهند .
این آفت چون از بذر دانه تغذیه می کند سبب ضایعاتی قابل توجه به مزارع پنبه بذر می گردد . ثانیاً کرم خاردار به دنبال دست یابی به بذر دانه پنبه از الیاف حجره های درون قوزه عبور کرده و باعث قطع الیاف می گردد . همچنین فضولات لارو در روی الیاف محیط مساعدی برای رشد قارچ های دوده ای بوجود آورده و الیاف را کثیف و نامرغوب می نماید .
زیست شناسی کرم خاردار پنبه
این آفت زمستان را در نقاط گرم ، بصورت مراحل مختلف زیستی و در مناطق سرد فقط به فرم شفیره سپری می نماید. حشرات ماده در بهار پس از خروج از پوسته شفیرگی ، جفت گیری کرده و سپس تخم ها را به صورت انفرادی روی قوزه پنبه و یا در نزدیکی آن قرار می دهند . هر حشره ماده حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ عدد تخم می گذارد .
لاروهای سن یک ، بعد از ۳ تا ۴ روز ، از پوسته تخم خارج شده و شروع به تغذیه از جوانه های انتهایی و غنچه ها می نمایند ؛ سپس وارد جوانه مرکزی می شوند و در صورت وجود قوزه ها وارد آنها شده و از الیاف نارس و دانه ها تغذیه می نمایند . دوره لاروی ۲۵ تا ۳۰ روز و دوره شفیرگی ۱۰ تا ۱۵ روز طول می کشد . این آفت در شرایط آب و هوایی خوزستان در هر سال ۴ تا ۵ نسل ، ولی در شرایط جیرفت ۷ تا ۸ نسل دارد که از این تعداد ۵ تا ۶ نسل در روی پنبه فعالیت دارد.
کرم خاردار پنج سن لاروی داشته و چهار نوبت پوست عوض می کند . لاروهای سنین ۳-۱ معمولاً با استفاده از ترشحات آب دهان که در مجاورت هوا تبدیل به تار می شود . در موقع ضرورت از محل استقرار آویزان شده و از شاخه ای به شاخه دیگر نقل مکان می نمایند . در شرایط مناسب یک عدد لارو ممکن است چند عدد غنچه و یا ۴-۲ قوزه جوان را مورد حمله قرار دهد . سوراخ دخولی لارو در جوانه ها اغلب یک عدد و در قوزه ممکن است ۴-۲ عدد باشد.
روش های کنترل کرم خاردار پنبه
الف ) زراعی
۱- جمع آوری وانهدام بقایای گیاهان آلوده، بویژه آنهایی که پای بوته ها ریخته شده اند.
۲- شخم عمیق در اواخر پاییز یا اوایل زمستان : اجرای این روش باعث از بین رفتن لاروها و شفیره هایی میشود که زیر کلوخه ها برای زمستان گذرانی پناه گرفته اند.
۳- از بین بردن گیاهان میزبان ثانوی در سالهایی که مزرعه در شرایط آیش یا تناوب قرار دارد.
۴- تاریخ کاشت : کاشت زودتر پنبه و برداشت زودتر آن در پاییز اغلب سبب می شود که در موقع ظهور آفت گیاه بتواند خسارت را تحمل نماید. در مناطق آلوده باید آخرین چین در پاییز زودتر از موعد برداشت شود.
ب ) بیولوژیکی
استفاده از عوامل بیولوژیک نظیر زنبور Microbracon brevicornis
ج ) فرمونی :
امین و همکاران (۱۳۸۳) تله های فرمونی به تعداد ۸ ، ۱۶ و ۲۴ تله در هکتار را در مزرعه مورد مطالعه قرار دادند و نتیجه گرفتند که فرمون جنسی ( تله قیفی ) به تعداد ۱۶ و ۲۴ تله در هکتار که ارتفاع آن ها از سطح زمین ۵/۱ متر بود ، نتایج رضایت بخشی در کنترل آفت به همراه دارد .
د) شیمیایی
ترکیبات زیر جهت کنترل این گونه قابل توصیه می باشد: تقریبا می توان گفت سمومی که علیه آفت کرم قوزه پنبه توصیه می گردند در کنترل کرم خاردار پنبه نیز موثرند .
امولسیون ۳۵% تیودان ۳ لیتر در هکتار، لاروین ۸۰Df ۱ کیلو در هکتار، سومیسیدین ۷/۰ لیتر در هکتار، سم جدید تاکومی، پروکلیم فیت، اتابرون و مچ نیز روی این آفت موثرند.
* حتی المقدور سعی گردد سمپاشی ها فقط در موارد لزوم و متناسب با تعداد نسل آفت انجام شود.
