زنبور تریکوگراما گامی به سوی مبارزه بیولوژیک آفات

زنبور تریکوگراما یکی از مهمترین عوامل کنترل کننده آفات به خصوص پروانه ها به شمار می رود. تعداد نسل زیاد، چند میزبانه بودن، سازگاری با اقلیمهای مختلف و قابلت پرورش روی میزبانهای واسط از ویژگی های بارز این حشرات مفید می باشد.

کنترل یا مبارزه بیولوژیک چیست؟

کنترل یا مبارزه بیولوژیک عبارتست از استفاده از یک عامل بیماریزا یا یک حشره به منظور کاهش خسارت ناشی از یک نوع آفت که زنبور تریکوگراما یکی از مهمترین عوامل کنترل کننده آفات به خصوص پروانه ها به شمار می رود.

این روش مخصوصا برای محلهایی مثل کارخانه ها و محیط های بزرگ مصنوعی مناسب است. هدف از کنترل بیولوژیک ریشه کن کردن آفاتی که به گیاهان آسیب وارد می کنند نیست، بلکه هدف کاهش جمعیت آنها به حدی است که کمترین خسارت را به کشاورز یا محیط زیست وارد کند.

در حقیقت این روشی است که با عکس العمل محیطی بین موجودات زنده آفات را کنترل می کند.

بیشتر روشهای کنترل بیولوژیک بر پایه جذب بیشتر حشرات مفید در مزارع و باغات پایه ریزی شده است.

اهمیت زنبور تریکوگراما در مبارزه بیولوژیک علیه آفات گیاهی :

یکی از روشهای مبارزه با آفات گیاهان زراعی و باغی استفاده از حشرات مفید موجود در طبیعت است. زنبورهای پارازیتوئید، جنس Trichogramma از خانواده trichogrammatidae یکی از مهمترین عوامل کنترل کننده آفات به خصوص پروانه ها به شمار می روند. تعداد نسل زیاد، چند میزبانه بودن، سازگاری با اقلیمهای مختلف و قابلت پرورش روی میزبانهای واسط از ویژگی های بارز این حشرات مفید می باشد.

در میان گونه های مختلف این زنبور T.brassica بیشترین گسترش را در نقاط مختلف کشور دارد و در اغلب انسکتاریوم های دولتی و خصوسی پرورش دام می شود. در ایران در سالهای اخیر تولید و رهاسازی این زنبور در مزارع برنج، پنبه، ذرت، باغهای میوه (آثار و سیب برای کنترل آفات مهمی چون کرم ساقه خوار برنج، کرم قوزه پنبه، کرم ساقه خوار ذرت، کرم گلوگاه انار و کرم سیب گسترش قابل توجه داشته است.

لازم به ذکر است بر اساس آخرین مطالعات انجام شده گونه embryophagum در مقایسه با گونه brassica از کارایی و بازده بالاتری در پارازیته کردن تخم کرم گلوگاه انار برخوردار بوده است).

شکل شناسی زنبور تریکوگراما

این حشرات از جمله کوچکترین زنبورهای پارازیت هستند. گونه های بومی در فلات ایران خیلی کوچک و در حدود ۰.۴ میلی متر طول و به رنگ های زرد، خرمایی، سیاه، قهوه ای، می باشد.

زیست شناسی

این حشره چند نسلی بوده و فعالیت خود را در داخل تخم میزبان در مدت کوتاهی از ۸ تا ۱۴ روز بسته به حرارت و رطوبت طی می نماید، فعالیت نشو نمای این حشره در گونه ها و سوش های مختلف متفاوت می باشد.

زنبور ماده تریکوگراما پس از جفت گیری یا بدون جفت گیری ۳۰ تا ۷۰ تخم می گذارد. در شرایط انسکتاریوم در حرارت ۲۲±۵ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی ۸۵-۷۰ درصد پرورش و تکثیر و در حرارت کمتر از ۱۲ درجه سانتی گراد فعالیت آن متوقف شده و به خواب (دیاپوز) می رود.

مطالب مرتبط:

کفشدوزک ها و فواید آن ها

فواید کرم خاکی در صنعت کشاورزی

زنبور تریکوگراما با ایجاد سوراخ در پوسته تخم آفت در داخل آن یک تا دو عدد تخم قرار می دهد. بعد از ۸ تا ۱۲ روز زنبور از داخل تخم خارج می شود. هر زنبور ماده در حدود ۴۰ تا ۷۰ عدد تخم میزبان را پارازیت می کند.

زنبور تریکوگراما برای یافتن تخم میزبان در مزرعه یا باغ پرواز کوتاهی انجام می دهد. 

در طبیعت هنگامی که درجه حرارت کاهش می یابد، زنبورها در قسمتی از گیاه که در آفتاب قرار دارد، فعالیت می کنند و بالعکس در صورت افزایش درجه حرارت محیط، به پشت برگ رفته و در سایه تخم ریزی می کنند.

تکثیر انبوه زنبورهای تریکوگراما

در تولید انبوه زنبورهای تریکوگراما در انسکتاریوم از تخم حشره میزبان به نام بید غلات Sitotroga cerealella و بید آرد Ephestia kuehniella استفاده می شود. برای تکثیر این زنبور در ماههای تابستان و پاییز از کانونهای طبیعی، زنبورهای بومی جمع آوری می شوند.

بدین طریق که زنبورهای بومی روی تخم میزبان اصلی و یا میزبان واسط که به عنوان تله در کانون های طبیعی زنبور جایگزین شده اند تخم ریزی می کنند.

سپس تخم پارازینه شده برای طی مراحل رشد و خروج زنبور به انسکتاریوم منتقل می شود. این زنبورها در پائیز و زمستان به صورت محدود تکثیر می شوند.

در ابتدای فصل بهار تولید انبوه شروع می شود و تا پایان سال زراعی ادامه دارد. مناسب ترین حرارت برای تکثیر زنبورهای تریکوگراما ۲۵ تا ۲۸ درجه سانتی گراد و ۷۰ تا ۸۰ درصد رطوبت نسبی است.

دستورالعمل مبارزه بیولوژیک

برای دستیابی به نتیجه بهتر و مطلوب تر از رهاسازی زنبور تریکوگراما بسته به شرایط اقلیمی و نوع محصول توصیه می شود با کارشناسان حفظ نباتات و مروجین مشورت و اقدامات بعدی به عمل آید.