علایم بیماری سیاه زخم یا شاربن در دام ها
بیماری سیاه زخم یا شاربن از بیماریهای مشترک انسان و حیوان و فوق العاده خطرناک می باشد که اغلب پستانداران بویژه گاو ، گوسفند ، بز ، اسب و منجمله انسان بدان مبتلا می شوند .
بیماری سیاه زخم یا شاربن
این بیماری در ۹۰% موارد موجب مرگ در دامها شده و به انسان نیز قابل سرایت است . این بیماری تقریباً انتشار جهانی دارد .
عامل بیماری
عامل بیماری نوعی باکتری میله ای شکل می باشد که جزء باکتریهای هوازی و هاگ دار رده بندی می شود . این باکتری در هنگام مرگ در خون و تمام ترشحات بدن دام وجود دارد . این باکتری در معرض هوا در مدت چند ساعت تبدیل به هاگ شده و در خاک بین ۴۰ الی ۶۰ سال می تواند زنده بماند و خاصیت بیماری زایی خود را حفظ کند به همین علت نبایستی لاشه های دامهای تلف شده مشکوک ، مورد کالبد شکافی واقع شود و باید بطور صحیح لاشه را از بین برد .
بیماری سیاه زخم در انسان
انسان بطور قابل ملاحظه ای در برابر بیماریها مقاومتر از علف خواران می باشد . با این وجود مرگ ناشی از این بیماری در انسان غیر معمول نیست . شاربن جلدی یا سیاه زخم حدود ۹۵ تا ۹۸ درصد موارد بیماری انسانی را شامل می شود که با آلوده شدن زخم و بریدگی و خراشهای پوستی حادث می شود .
فرم تنفسی از طریق استنشاق گرد و غبار آلوده به هاگ باکتری و فرم گوارشی از طریق مصرف گوشت ، مواد غذایی و آب آلوده وارد دستگاه گوارش انسان می شود .
گزش حشرات و تماس با خون و لاشه دامهای تلف شده و پوست آلوده از جمله راههای انتقال بیماری در انسان است .
طرز انتقال بیماری در دامها
منشاء بیماری خاک مناطق آلوده می باشد و سالهایی که هوا گرم و مرطوب است مستعد بروز بیماری شاربن در دامها می باشد به هنگام چرا در مراتع آلوده و یا آب و علوفه آلوده ، هاگ شاربن وارد دستگاه گوارش شده و در صورت حساس و غیر ایمن بودن دامها موجب بیماری می گردد .
برخی معتقدند خراشهای موجود در دهان موجب تسهیل ورود هاگ به بدن می شود . گزش خرمگس نیز به ویژه در تک سمی ها یکی از راههای انتقال بیماری می باشد .
مطالب مرتبط:
بیماری های گوسفند ،عوامل و راههای پیشگیری
روش های درمان بیماری اسهال گوسفندان
مهم ترین دلایل برگشتگی شیردان گاو شیری
علایم بیماری
مرگ ناگهانی در موارد حاد ، تب شدید تا ۴۲ درجه سانتی گراد ، در موراد حاد که با بی اشتهایی ، استاز دستگاه گوارشی ، درد شدید ، ادرار خونی و اسهال خونی تداوم می یابد .
دامهای آبستن ممکن است سقط نمایند و شیر دامهای شیر ده بطور ناگهانی کاهش می یابد و ممکن است غیر طبیعی و خون آلود باشد . تورم ناحیه گردن و زیر شکم نیز ممکن است مشاهده گردد .
افسردگی شدید ، تنفس سریع و عمیق و تشنج و نهایتاٌ منجر به مرگ می شود . دوره بیماری در موارد حاد ۲۴ تا ۴۸ ساعت است .
علائم پس از مرگ
– خروج خون تیره رنگ و قیر مانند از سوراخهای طبیعی بدن که از مهمترین خصوصیات این خون لخته نشدن آن می باشد .
– بزرگ شدن طحال و لجنی شدن آن در موارد کالبد گشایی اتفاقی ممکن است دیده شود .
دامهای حساس
عموماً گاو ، گوسفند ، بز و اسب حساسترین دامها در برابر بیماری می باشند . خوک ، سگ و گربه مقاومت مشابهی دارند . بنظر می رسد بیماری در نشخوار کنندگان ( گاو ، گوسفند و بز ) به اشکال فوق حاد و حاد ، در اسب به شکل حاد و در گربه و خوک بشکل تحت حاد بروز می یابد . شتر مرغ نیز نسبت به سایر پرندگان از حساسیت بیشتری برخوردار می باشد .
راههای پیشگیری و درمان
درمان بیماری در موارد فوق حاد و حاد تقریباً غیر ممکن است . اما برای پیشگیری از بیماری در دامهای اهلی ( علف خواران ) حداقل یکبار در سال در مناطق آندمیک واکسیناسیون همگانی بایستی انجام شود .