گیاه زراعی جو ، اقلیم، ارقام آبی و دیم و بیماری‌های گیاهی آن
گیاه زراعی جو چون دوره رویشی کوتاه‌تر از گندم دارد، نیاز آبی کمتری نسبت به گندم دارد. در مناطقی که بارندگی کمتر از ۴۰۰ میلی‌متر در سال است آبیاری کرتی یا شیاری انجام می‌شود.
اقلیم‌های مختلف برای گیاه زراعی جو
اقلیم گرم: دارای زمستان ملایم، بهار کوتاه و تابستان گرم و طولانی است. ارقام با تیپ رشد بهاره کشت می‌شوند. شامل دو اقلیم گرم ومرطوب شمالی و گرم و مرطوب جنوبی است. حداقل دما ۵- درجه و تعداد روزهای یخبندان کمتر از یک ماه است.
اقلیم معتدل: دارای حداقل دمای ۱۰- درجه و میانگین تعداد روزهای یخبندان حدود ۳۰ تا ۴۵ روز است. در این اﻗﻠﯿﻢ ارﻗﺎم ﺑﺎ ﺗﯿﭗ رﺷﺪ ﺑﻬﺎره ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎ و ﯾﺎ بینابین و زودرس،کودپذیر، مقاوم به ورس و متحمل به شوری و خشکی کشت می‌شود.
اقلیم سرد: حداقل دمای ۱۴- درجه و میانگین تعداد روزهای یخبندان ۸۰ روز است. ارقام این منطقه زمستانه زودرس، بینابین مقاوم به سرما، کودپذیر و مقاوم به تنش‌ها است.
تنش‌های گیاه زراعی جو:
برای رشد و باروری به آب و هوای خنک و مرطوب نیاز دارد. به خشکی و شوری خاک متحمل است و دمای جوانه زنی ۲ تا ۴ درجه سانتی‌گراد برای جوانه زنی نیاز دارد.
در برابر سرما نسبت به گندم متحمل تر است و اگر دما به ۱۶- درجه سانتی‌گراد برسد و روی آنها برف نباشد آسیب می‌بیند. نیاز به خاک سطحی نرم، سبک و قوی با زه‌کش مناسب نیاز دارد.
سیستم کاشت آیش-جو: در مناطق سردسیر دو نوع خاکورزی انجام می‌شود. نوع اول به عمق ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر و با گاوآهن قلمی یا برگرداندار و نوع دوم برای از بین بردن علف‌های هرز است و با گاوآهن پنجه غازی انجام می‌شود. در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻌﺘﺪل ﺳﺮد و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮔﺮﻣﺴﯿﺮ و ﻧﯿﻤﻪ ﮔﺮﻣﺴﯿﺮ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺧﺎک ورزی اوﻟﯿﻪ از ﮔﺎوآﻫﻦ ﻗﻠﻤﯽ(ﭼﯿﺰل) و ﯾﺎ ﮔﺎو آﻫﻦ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪار ﺑﺼﻮرت ﯾﮏ ﺳﺎل در ﻣﯿﺎن در ﭘﺎﺋﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد.
سیستم کاشت بدون آیش: در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻌﺘﺪل ﺳﺮد و ﻧﯿﻤﻪ ﮔﺮﻣﺴﯿﺮ و ﮔﺮﻣﺴﯿﺮ ﺑﻌﺪ از ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺤﺼﻮل و پس از بارندگی با گاوآهن برگرداندار و دﯾﺴﮏ زﻣﯿﻦ ﺧﺎک ورزی ﻣﯽ ﺷﻮد.
ارقام مناسب کشت آبی
رقم کویر: مناطق گرم
کارون: جنوب
والفجر: سرد با بهار طولانی
ماکویی: آذربایجان‌های غربی و شرقی
بهمن: مراتع سرد جنوب و اراضی مناطق گرم جنوبی
ارقام مناسب کشت دیم
رقم ایذه: نواحی گرم و گرمسیر
ماهور: نواحی گرم و گرمسیر
خرم: نواحی گرم و گرمسیر
سرآورد: معتدل و سرد
آبیدر: سردسیر
نیاز آبی جو:
چون دوره رویشی جو کوتاه‌تر از گندم است، نیاز آبی کمتری نسبت به گندم دارد. در مناطقی که بارندگی کمتر از ۴۰۰ میلی‌متر در سال است آبیاری کرتی یا شیاری انجام می‌شود. اگر چند نوبت بارندگی طولانی اتفاق بیفتد بهتر از تعداد بارش زیاد با حجم کم است. حساس‌ترین ﻣﺮﺣﻠﻪ نسبت ﺑﻪ ﺗﻨﺶ رﻃﻮﺑﺘﯽ ﺑﯿﻦ ﮔﺮده اﻓﺸﺎﻧﯽ و رﺳﯿﺪن داﻧﻪها ﻣﯽباشد. بهترین روش کاشت این گیاه استفاده از خطی کار مجهز به فاروئر است. البته در آب‌های شور از خطی کار بدون فاروئر استفاده می‌شود و برای آبیاری از روش کرتی استفاده می‌شود.
روش کاشت گیاه زراعی جو :
در مناطق دیم جو یا به روش خطی و یا دست‌پاش کشت می‌شود در این روش‌ها کود با بذر مخلوط شده و پراکنده شده و سپس با استفاده از پنجه غازی با خاک مخلوط می‌شود که در این روش رشد و مراحل سبز شدن جو یکنواخت نیست. بهتر است در این مناطق از عمیق کار پرسی استفاده شود به این صورت که عمیق کار بر خلاف جهت شیب زمین حرکت کرده و بذر و کود را در عمق یکنواختی از لایه مرطوب قرار دهد. این کار بعد از برطرف شدن گرما در ابتدای پاییز انجام می‌شود و بذرها با اولین بارش پاییزه جوانه زده و با گذر زمان با دمای هوای پاییز وارد دوره پنجه زنی شده که در زمستان قادر خواهد بود سرمای هوا را تحمل کند.
زمان کاشت بذرهای جو:
بهترین زمان کشت جو بعد از برطرف شدن گرمای هوا در اوایل پاییز است. بعد از اولین بارش پاییزه جوانه می‌زند و بعد از پنجه زدن می‌تواند زمستان گذرانی داشته باشد. مناطق ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺮد ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ دارای بارندگی‌های ﻣﻨﺎﺳﺐ تابستان‌های نسبتا ﺧﻨﮏ و ﮐﻮﺗﺎه اواﺧﺮ ﺷﻬﺮﯾﻮر ﺗﺎ ﻧﯿﻤﻪ اول ﻣﻬﺮ ﻣﺎه کاشته می‌شود.
مناطق خیلی سرد از اوایل تا ۲۰ مهرماه
مناطق معتدل سرد نیمه اول مهر تا ۲۰ آبان
نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری از اواسط آبان تا اوایل آذر
نیازهای کودی:
نیتروژن:
برای جو در خاکهای سبک شنی لومی به شکل تقسیطی ۳ تا ۴ بار در مراحل پنجه‌زنی، ساقه رفتن و ظهور خوشه داده می‌شود. در خاکهای سنگین لومی رسی ۲ تا ۳ نوبت نیتروژن در مراحل قبل از کاشت، پنجه‌زنی و ساقه رفتن داده می‌شود. در خاکهای با شوری بیشتر از ۸ بهتر است از اوره و در خاکهای با شوری کمتر از ۸ قبل از کاشت از اوره و برای کود سرک از آمونیوم نیترات استفاده می‌شود.
کود ازته به دلیل تلفات بالا در چندین نوبت داده می‌شود- قبل از کاشت- پنجه زنی- ساقه دادن- تولید گل و خوشه. کود فسفره قبل از کاشت به زمین اضافه می‌شود. کود پتاسه در دو نوبت قبل از کاشت-در زمان ساقه رفتن
یکی از کودهایی که ورس را کم می‌کند کود پتاسه است. برای جلوگیری از ورس کردن نباید از کودهای ازته به مقدار زیاد استفاده کرد و کشت نباید متراکم باشد.
فسفر:
این عنصر برای تشکیل دانه، نشاسته، جوانه زدن و زودرس شدن مورد نیاز است. جو نسبت به سایر غلات به فسفر بیشتری نیاز دارد. از کودهای سوپر فسفات ساده و تریپل می‌توان به عنوان کودهای فسفره استفاده کرد.
پتاسیم:
در سنتز قند و استحکام گیاه نقش دارد و بهترین زمان استفاده از این کودها زمان کشت است. در خاک‌هایی که کمبود پتاسیم دارند می‌توان از کلرور پتاسیم به شکل سرک استفاده کرد.
شوری خاک سبب کاهش جذب عناصر به ریشه و رقابت بر سر جذب عناصر می‌گردد یا باعث کاهش رشد ریشه شده و جذب عناصر را کاهش می‌دهد. در شرایط شور فسفر خاک به شکل فسفات کلسیم رسوب می‌کند و از دسترس ریشه خارج می‌شود پس در خاکهای شور نیاز به کود فسفر بیشتری است.
در جو آبی در مناطق گرم و مرطوب برای تولید ۳ تن در هکتار ۲۲۰ کیلو اوره، ۲۰ کیلو فسفر و ۵۰ کیلو پتاسیم مورد نیاز است. در مناطق گرم و خشک به ۲۴۰ کیلو اوره، ۲۰ کیلو فسفر و ۴۰ کیلو پتاسیم نیاز هست. در مناطق معتدل ۲۲۰ کیلو ازت، ۲۰ کیلو فسفر و ۵۰ کیلو پتاسیم و در مناطق سرد به ۱۹۰ کیلو ازت، ۴۰ کیلو فسفر و ۶۰ کیلو پتاسیم نیاز هست. در کشت دیم به پتاسیم زیادی نیاز نیست. برای ۳ تن محصول در هکتار ۸۰ تا ۱۵۰ کیلو ازت بسته به مقدار بارندگی نیاز هست مقدار فسفر هم بسته به فسفر موجود در خاک متفاوت است.
نیاز کودی در مناطق دیم:
ﻣﻘﺪار ﮐﻮد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز، ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﯿﺰان رﻃﻮﺑﺖ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﮔﯿﺎه در ﻃﻮل دوره رﺷﺪ به ﺣﺎﺻﻞ ﺧﯿﺰی خاک، ﻃﺮﯾﻘﻪ اﺳﺘﻔﺎده از آن، ﻧﻮع ﺧﺎک، ﺗﻨﺎوب زراﻋﯽ و وارﯾﺘﻪ ﮐﺸﺖ شده بستگی دارد. ﺟﺎﯾﮕﺬاری ﮐﻮد در ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳب در ﺷﺮاﯾﻂ دﯾﻢ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد می‌شود. ﻣﯿﺰان ﮐﻮدﻫﺎی ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ در زراﻋﺖ دﯾﻢ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ، درﺟﻪ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰی، ﻣﯿﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ ، ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﻠﯿﻤﯽ ﻃﺮز ﺗﻬ.ﯿﻪ و آﻣﺎده ﮐﺮدن زﻣﯿﻦ و ﻧﻮع ﺑﺬر ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ.
توصیه ﻣﯽ ﺷﻮد دو ﺳﻮم ﻣﯿﺰان ﮐﻮد ازﺗﻪ در زﻣﺎن ﮐﺎﺷﺖ و ﯾﮏ ﺳﻮم را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﻠﯿﻢ(ﮔﺮم ﺗﺎ ﺳﺮد) از اواﺧﺮ اﺳﻔﻨﺪ ﺗﺎ اواﺋﻞ ﺑﻬﺎر و ﻗﺒﻞ از بارندگی‌های ﺑﻬﺎره ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ اداره ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺼﻮرت ﺳﺮک اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد.
در اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻮدﻫﺎی ﻓﺴﻔﺮ و ﭘﺘﺎﺳﻪ ﻧﯿﺰ اﺳﺎس آزﻣﻮن ﺧﺎک است و ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر در ﭘﺎﺋﯿﺰ و ﻗﺒﻞ از ﮐﺎﺷﺖ و ﯾﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﮐﺎﺷﺖ ﺻﻮرت می‌گیرد اﺳﺘﻔﺎده از ادواﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﻮد را در ۳ تا ۵ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﮐﻨﺎر و زﯾﺮ ﺑﺬر ﻗﺮار می‌دهد ﻧﯿﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
بیماری‌های گیاه زراعی جو :
ﺳﯿﺎﻫﮏ آﺷﮑﺎر ﺟﻮ:
عامل این بیماری نوعی قارچ است. در مناطق دارای ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ و رﻃﻮﺑﺖ زﯾﺎد بیشتر دیده می‌شود. علائم اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯿﺎن ﺧﻮﺷﻪدﻫﯽ ﺗﺎ رﺳﯿﺪن ﻣﺤﺼﻮل دیده ﻣﯽ ﺷﻮد. اﺑﺘﺪا ﺧﻮﺷﻪ ﻫﺎی آﻟﻮده ﺳﯿﺎه شده و در ﻣﯿﺎن ﺧﻮﺷﻪﻫﺎی ﺳﺎﻟﻢ ﺳﺒﺰ رﻧﮕﯽ ﮐﻪ ﺗﺎزه ﺳﺮ زده‌اﻧﺪ به وضوح ﻗﺎﺑﻞ دیدن ﻫﺴﺘﻨد. ﺑﯿﺸﺘﺮ خوشه‌های آلوده زودﺗﺮ از ﺧﻮﺷﻪﻫﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و سنبلک‌های آﻧﻬﺎ به توده‌های اﺳﭙﻮر ﺧﺸﮏ زﯾﺘﻮﻧﯽ رﻧﮓ ﺗﺎ ﺳﯿﺎه ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ.
کنترل: استفاده از سموم کربوکسین و ارقام مقاوم
ﺳﯿﺎﻫﮏ ﺳﺨﺖ:
عامل این بیماری هم نوعی قارچ است. ﺳﯿﺎﻫﮏ ﺳﺨﺖ ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﯿﺎﻫﮏ آﺷﮑﺎر ﯾﺎ ﻧﯿﻤﻪ آﺷﮑﺎر دارد. باعثﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ و اﻓﺖ ارزش ﻣﺤﺼﻮل می‌شود. خوشه‌های ﺳﯿﺎﻫﮏ زده دﯾﺮﺗﺮ از ﺧﻮﺷﻪﻫﺎی ﺳﺎﻟﻢ ﻇﺎﻫﺮ می‌شوند و در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻮارد درون ﻏﻼف ﺑﺮگ ﮔﺮﻓﺘﺎر می‌شوند.
کنترل: استفاده از قارچ‌کش‌های برگی و ارقام مقاوم
زﻧﮓ زرد:
اﯾﻦ زﻧﮓ ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﺑﻬﺎر زودﺗﺮ از ﺳﺎﯾﺮ زنگ‌ها ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد. علائم روی ﺑﺮگ‌ها و ﺳﻨﺒﻠﻪ ﯾﺎﻓﺖ شده و به شکل نوارهای برجسته و جوش‌های ﻣﻨﻔﺮد دیده می‌شوند.
کنترل: استفاده از قارچ‌کش‌های برگی و ارقام مقاوم
لکه ﻗﻬﻮه‌ای ﻧﻮاری ﺟﻮ:
به دلیل بالا بودن رطوبت بارندگی شدید یا آبیاری بارانی در زمان خوشه‌دهی توسط نوعی قارچ ایجاد می‌شود. ﺑﺬرﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﭼﺮوﮐﯿﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری ﺑﺬر زاد ﺑﻮده و ﻋﻼﺋﻢ آن روی دوﻣﯿﻦ ﯾﺎ ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺑﺮگ ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ و برگ‌هایی ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ شده دیده می‌شود.
کنترل: ضدعفونی کردن بذرها قبل از کاشت
ﺳﻔﯿﺪک ﺳﻄﺤﯽ و ﯾﺎ ﺳﻔﯿﺪک ﭘﻮدری:
عامل این بیماری نیز نوعی قارچ است که در مناطق سرد و مرطوب بیشتر دیده می‌شود. عامل سفیدک سطحی فقط جو را مورد حمله قرار داده و به غلات دیگر حمله نمی‌کند. علائم به شکل نقاط سفید رنگ روی برگ دیده می‌شود. آﻟﻮدﮔﯽ ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ وزن و ﻣﯿﺰان ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ داﻧﻪ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﮐﺎﻫﺶ عملکرد می‌شود. حداکثر ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺤﺼﻮل ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻮﺗﻪﻫﺎ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ آﻟﻮده ﺷﻮﻧﺪ و ﮔﺴﺘﺮش ﺑﯿﻤﺎری ﺗﺎ ﮔﻠﺪﻫﯽ اداﻣﻪ داشته باشد. کنترل: استفاده از قارچ‌کش در مراحل ابتدایی آلودگی
