بیماری گموز یا شیره سیاه پسته
علائم بیماری گموز یا پوسیدگی طوقه و ریشه پسته در باغ متنوع است و به شکل سبز خشک شدن درختان، کاهش پوشش برگی و کلروزه و نکروزه شدن برگ‌ها(زرد شدن و سوختگی) است. تغییر رنگ و زردی برگ‌ها از انتهای برگ شروع شده و کم کم تمام سطح برگ را فرا می‌گیرد و باعث بدشکل شدن و ریزش برگ‌ها می‌شود که در نهایت با پیشرفت بیماری، قارچ عامل بیماری باعث خشک شدن درخت می‌شود.
درختان در باغ های آلوده ممکن است علائم متفاوتی را نشان دهند، در درختانی که بر روی پایه های حساس پیوند خورده اند، علائم به صورت سبز خشک شدن کل درخت است.
عامل بیماری گموز
این بیماری بوسیله نوعی قارچ به نام Phytophthora در پسته بیماری ایجاد می‌کند و بخصوص در خاک‌های سنگین با درصد رس بالا که ریشه تهویه مناسب ندارد بیشتر دیده می‌شود.
در درختانی که دارای مقاومت بالا به بیماری می‌باشند علائم به صورت کاهش پوشش برگی، خشکیدگی سرشاخه، کم‌شدن میزان محصول، تغییر شکل برگ و مرگ تدریجی درخت مشاهده می‌شود. علائم پوسیدگی ریشه بر روی درختان پسته به صورت کم شدن پوشش برگی، زردی، کاهش میزان محصول، تغییر شکل برگ‌ها و مرگ تدریجی درختان می‌باشد.
در مواردی ممکن است این علائم با علائم پوسیدگی طوقه همپوشانی داشته باشد، مخصوصا زمانی که ریشه‌های اصلی آلوده باشند. خشک شدن درختان در باغ های آلوده متفاوت است و معمولا در روی یک ردیف، درختان یکی پس از دیگری خشک شده که نشان دهنده انتقال عامل بیماری از طریق تماس ریشه ای، انتقال فعال عامل بیماری و یا عملیات خاک ورزی می باشد. در بیشتر موارد، آلودگی از طوقه و یا ریشه های اصلی شروع شده و به جهت های مختلف روی آنها توسعه می‌یابد.
علائم بیماری گموز
حاشیه محل آلودگی طوقه و ریشه معمولا با برداشتن پوست بافت آلوده مشخص می‌گردد. در محل طوقه و یا تنه در ارتفاع ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتری از سطح خاک، قطرات صمغ به صورت ریز و درشت در سطح یا در شکاف‌های پوست درختان ظاهر می‌شود. چنانچه پوست قسمت آلوده برداشته شود، صمغی شیری رنگ به بیرون تراوش می‌گردد که پس از مدت کوتاهی به رنگ خاکستری تا سیاه تغییر می‌یابد. رنگ بافت آلوده در محل طوقه ممکن است از قهوه‌ای روشن تا سیاه متغیر باشد، در حالی که در بافت ریشه بصورت قهوه‌ای روشن تا تیره دیده می‌شود.
سرعت مرگ درختان آلوده در اثر پوسیدگی طوقه و ریشه بسته به سن آنها متفاوت است. درختان جوان دارای آلودگی شدید، سریعاً خشک شده، در حالیکه درختان مسن آلوده ابتدا کاهش پوشش برگی و خشکیدگی سرشاخه‌ها را پیدا کرده و به تدریج بعد از ۱ تا ۳ سال می‌میرند.
مطالب مرتبط :
پسیل پسته و راه‌های مقابله با آن
جلوگیری از تنک شدن خوشه پسته
الگوی خشک شدن درختان، میزان خسارت بیماری و چگونگی گسترش آن در باغ های آلوده متفاوت بوده و تا حد زیادی به مدیریت باغ در طول سال از جمله عملیات خاک ورزی، خصوصیات فیزیکی خاک (نفوذپذیری)، نحوه آبیاری و کنترل بیماری ارتباط دارد. خسارت این بیماری بسته به شرایط از ۱ تا ۲۰ درصد متغیر می‌باشد، که این موضوع بستگی به شدت بیماری، عملیات خاک ورزی، چگونگی آبیاری و نسبت تعداد درختان خشک شده در سال به درختان سالم همان سال دارد. به هر حال ارزش اقتصادی باغ آلوده به شدت کاهش می‌یابد که غیر قابل جبران است.
آبیاری
میزان آبیار ی در شدت و ضعف علائم بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه پسته نقش مهمی دارد. آبیاری زیاد و شرایط غرقابی شدت بیماری را افزایش می‌دهد.
کاهش آبیاری و خشک نگه‌داشتن طوقه یا استفاده از روش آبیاری قطره‌ای تا حدودی می‌تواند از مرگ میر درختان جلوگیری کند ولی بیماری را کاملا برطرف نمی‌کند. درختانی که در مسیر آبیاری قرار دارند در معرض آلودگی قرار دارند.
استفاده از قارچکش‌هایی مانند مخلوط بردو، اکسی کلراید مس و یا قارچکش‌های موثر دیگر می باشد که به طور معمول توسط باغداران استفاده می گردد. در بعضی از موارد از آهک هم برای ضدعفونی طوقه و ریشه استفاده می گردد. درخت پسته دارای پوست نسبتا سخت و غیر قابل نفوذ می‌باشد و این مسئله باعث شده است که کاربرد قارچکش‌ها بر روی طوقه و ریشه درختان کم تاثیر شود.
ممکن است این روش فقط بر روی درختان جوان که پوست آنها نفوذپذیری بیشتری دارند تا حدودی موثر باشد و بر روی درختان بالغ غالبا غیر موثر است. لذا یکی از روش‌های موثر جهت کنترل بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه، کاربرد قارچکش‌های سیستمیک و حفاظتی در محل طوقه و ریشه می‌باشد.
حذف و ریشه کنی درختان بیمار خشک شده در باغ، نیاز به توجه خاص دارد و باید درختان، همراه با خاک اطراف طوقه و ریشه به بیرون از باغ منتقل و معدوم شوند. در اکثر موارد ضدعفونی محل درختان بیمار خشک شده با قارچکش‌ها چندان موثر نبوده و عامل بیماری بعد از چند سال درختان جایگزین را مورد حمله قرار داده و از بین می برد.
جهت ضد عفونی محل درختان بیمار، روش آفتاب دهی خاک همراه با استفاده از کود های حیوانی نسبت به استفاده از قارچکش‌ها بهتر است. یکی از روش های مبارزه با این بیماری، تزریق مواد به تنه درختان است. در این روش قارچکش‌ها با استفاده از دستگاه‌های خاص و مواد مخصوص به تنه درختان تزریق می‌شود.
