بیماری لمپی اسکین گاو
بیماری لمپی اسکین گاو یا (LSD) یک بیماری ویروسی به شدت مسری است که در گاو ها دیده می شود. این بیماری نسبتا تلفات کمی دارد ولی ضرر های تولیدی قابل توجهی ایجاد می کند از جمله کاهش تولید شیر، عقیم شدن موقت یا دائمی گاو های نر و یا آسیب به اندام های خلفی گاو می رساند.
بیماری لمپی اسکین گاو
این بیماری یک بیماری مهم اقتصادی در گاو است که از نظر ایجاد خسارت با بیماری تب برفکی قابل مقایسه است.
میزان مرگ و میر ناشی از لمپی اسکین تا ۴۰ درصد هم گزارش شده است.بیماری باعث آسیب شدید و دائمی پوست ، ضایعات در دهان و حلق و دستگاه تنفس شده و در نتیجه باعث لاغری شدید شده که میتواند برای ماه ها باقی بماند.
عامل بیماری لمپی اسکین گاو
عامل بیماری یک ویروس از خانواده آبله و جنس آبله بزی است که عمدتا به وسیله گزش حشرات منتقل میشود.
دامهای حساس
لمپی اسکین یک بیمارس حاد عفونی در تمام سنین گاوها ست گرچه ۵مورد در بوفالوآبی آسیایی هم دیده شده است و سایر گونه های نشخوارکنندگان اهلی در شرایط شیوع درمزرعه عفونی نمیشوند.
گاوهای نژاد اروپایی حساس تر از گاو های کوهاندار میباشند و گاوهای نژاد لبنی مانند جرسی و گرنزی ایرشایر به عنوان به ویژه مستعد شناخته میشوند.
در تعدادی از مقالات گزارش شده است که برخی از گاو ها به شکل طبیعی مقاوم به بیماری هستند چرا که تنها ۴۰ تا۵۰ درصد از دامهایی که به شکل تجربی آلوده شده اند ضایعات را نشان دادند.
علائم بالینی
پس از گذراندن دوره کمون ۴تا ۱۴ روزه بیماری با یک تب ۴۰تا۴۱.۵که ۲تا ۱۰ روز طول میکشد و ترشح اشک، افزایش ترشحات بینی، از دست دادن اشتها، کاهش تولید شیر، افسردگی و عدم تمایل به حرکت آغاز میشود.
۴ تا ۱۰ روز پس از بروز تب ندول های مشخصی با اندازه ۵ تا ۵۰ میلیمتر در تمام عمق پوست ( اپیدرم و درم و لایه زیرپوست) ظهور پیدا میکند .
تعداد این ندولها از چند مورد تا چند صد مورد متفاوت است. تمام پوست میتواند با این ندولها پوشیده شود اما در سر گردن اندامهای حرکتی و تناسلی و زیر دم شایع تر است.این ندول ها بتدریج متورم شده و تشکیل زخم میدهند که مستعد عفونت ثانویه اند.
ضایعات و ندول های پوستی
در موارد درگیری شدید این ندولها به داخل دهان، بینی و ارگانهای داخلی توسعه میابند که این ضایعات در اپیتلیوم مخاطی به شکل حلقوی و جدا از بافت طبیعی دیده میشود .
این توسعه ندولها به اندامها و ارگانهای داخلی باعث افزایش ترشحات بزاق و درگیری های تنفسی و سقط میگردد. ضایعات میتوانند در سراسر دستگاه گوارش و در عضلات و دستگاه تنفس رخ دهد.
ضایعات بیماری در بافت ریه
گره های لنفاوی سطحی منطقه ای بزرگ شده و ادماتوز هستند.
گاو آلوده ممکن است دچار ادم و التهاب پستان شود که ورم پستان نیز میتواند به دلیل آسیب شدید به بافت پستان رخ دهد.
عفونت ثانویه باعث سفت و نکروز شدن ضایعات میگردد.این ضایعات ممکن است همچنان سخت باشند و در محل بمانند و یا اینکه از محل خود جدا شده و یه سوراخ در تمام عمق پوست به جای بگذارد.
این ریزش گسترده از پوست نکروزه از بافت پستان یا اندامهای حرکتی زمانی ضایعات بزرگ و ادماتوز شده باشند رخ میدهد که این ضایعات محل مناسبی برای تخم های مگس SCREWWORM میباشند.
دامهای آلوده به شدت لاغر شده ومعمولا حذف میگردند.
در صورت عدم حذف ، دامهای بیمار بین ۳تا ۶ ماه ناتوان و ضعیف بوده ، چرا که ضایعات دهانی با تغذیه تداخل داشته وضایعات پستانی باعث افت تولید شده وضایعات اندام منجر یه محدود شدن حرکات گردیده وضایعات دردناک در دستگاه تناسلی نر باعث تداخل چند هفته در تولید مثل گاوهای نر شده و در گاوهای ماده هم سیکل های فحلی سرکوب می شود. پنومونی عاقبت رایج در حیوانات با ضایعات در دهان و دستگاه تنفس است.
سایر مطالب :
انتقال
- تماس با گاوهای بیمار
- محصولات خام دامی
- تجهیزات و وسایل آلوده به ویروس(ویروس در مایع منی دام آلوده تا ۲۲ روز شناسایی شده)
- شواهد نشان میدهد حشرات گزنده نقش مهمی در انتقال مکانیکی بیماری دارد چرا که بیماری اغلب در تابستان و پاییز که فصل فعالیت حشرات و بندپایان است به صورت چشمگیری افزایش پیدا میکند.
- نوشیدن شیر آلوده توسط گوساله شیرخوار
مناطق درگیر بیماری و میزان درگیری
میزان ابتلا از ۱ تا ۲ درصد تا ۸۰ تا ۹۰ درصد در موارد مختلف متفاوت است. این بیماری در مناطق مختلف از مراتع معتدل وارتفاعات بالا تا مناطق خشک و بیابانی و نیمه بیابانی دیده میشود.
یافته های پس از مرگ
ندول خاکستری مایل به صورتی با هسته نکروزه در بافتهای زیرجلدی ، فاسیا عضلانی و ماهیچه ای دیده میشود این ندول ها ممکن است در نای نایژه ها، ریه ها، شکمبه، شیردان، قشرکلیه،بیضه ها و رحم یافت میشود.
درمان
هیچ درمان ضد ویروسی خاصی برای بیماری وجود ندارد، اگر سیاست ریشه کنی علیه بیماری در منطقه ای مد نظر نباشد دامهای بیمار بایستی تحت درمان حمایتی قرار گیرند که شامل پانسمان زخم و انتی بیوتیک تراپی سیستمیک برای جلوگیری از عفونت های پوست و یا ذات الریه و….. است.
آب و غذا بایستی به دلیل ناتوانی و ضعف دام به راحتی در دسترس دام قرار گیرد.
در مناطقی که بیماری بومی شده است در یک اپیدمی واکسیناسیون گسترده به جای کشتار دامهای آلوده توصیه میشود. واکسیناسیون تا حد زیادی عوارض و خسارات اقتصادی ناشی از بیماری را کاهش میدهد اما به طور کامل جلوی گسترش بیماری را نمیگیرد.
چگونگی تشخیص تفریقی
- بیماری لامپی اسکین کاذب ناشی از هرپس ویروس ۲ گاو
- واکنش های افزایش حساسیت تاخیری و آلرژی پوست
- گزش حشرات و کنه ها
- سل جلدی
- بیماری Streptothricosis
تشخیص
تشخیص احتمالی با علائم بالینی میسر است اما برای تایید تشخیص میتوان به مشاهده ویریون پاکس ویروس در نمونه اخذ شده زیر میکروسکپ الکترونی استناد کرد. نمونه های مناسب در دامهای زنده عبارتند از :
- سرم
- مایع ندول ها
- دلمه
- بیوبسی پوست
در دامهای تلف یا کشتار شده نمونه از ضایعات پوستی وضایعات دستگاه تنفس ودستگاه گوارش در فرمالین استفاده میشود.
کنترل
در حال حاضر ۲ نوع واکسن علیه بیماری لمپی اسکین استفاده میشود:
- واکسن زنده تخفیف حدت یافته نتلینگ
- واکسن آبله گوسفند وبز
نتیجه مصرف هر دو نوع واکسن مذکور موفقیت آمیز بوده است.
گوساله های متولد شده از مادران واکسینه و یا بیمارشده تا ۶ماه ایمن هستند اما گوساله هایی که این شرایط را ندارند در بدو تولد بایستی واکسینه گردند.
لازم به ذکر است واکسیناسیون حداقل ۲ سال ایمنی میدهد.
استراتژی سازمان دامپزشکی در برخورد با بیماری لمپی اسکین گاو
به دلیل اینکه این بیماری به عنوان یک بیماری اگزوتیک در ایران مطرح است سازمان دامپزشکی سیاست حذف و ریشه کنی بیماری را اتخاذ نموده است در راستای رسیدن به این هدف رعایت موارد ذیل توصیه میگردد:
واکسیناسیون در مناطق درگیر و کانون های بیماری در اسرع وقت و با شعاع ۱۰ کیلومتر(در کانون های بیماری تعویض سر سوزن به ازای هر راس دام ضروری است) با استفاده از واکسن آبله گوسفندی و یا بزی با میزان دوز ۱۰ برابر
جلوگیری از واکسیناسیون دامهای تب دار
واکسیناسیون ۱۰۰ درصد دامهای واحد و ثبت اطلاعات در سیستمgis ضروری است.
سم پاشی در شعاع ۵ تا ۱۰ کیلومتری کانون بیماری با استفاده از سموم جایگاه و بدن دام ( سم پاشی محیط و جایگاه با استفاده از سم سایپرمترین و پروپتامفوس توصیه گردیده و سم پورآن برای مبارزه ناقلین بیماری منتفی اعلام گردید).
تاکید کامل بر ممنوعیت خروج دام از کانون ها کل استانهای درگیر.
اعزام دامهای بیمار و دارای علایم بالینی به کشتارگاه و معدوم سازی کامل آنها با رعایت ضوابط بهداشتی قرنطینه ای.
